Referandum sonrası için 4 senaryo

Kıbrıs'ta 24 Nisan Cumartesi günü yapılacak referandumlarda halklar, çözüm konusunda son sözlerini söyleyecek. Doğu Akdeniz Üniversitesi'nin, Arı Hareketi'nin desteğiyle değişik kesimlerden temsilcileri biraraya getirerek oluşturduğu Kıbrıs Platformu, referandumlardan çıkabilecek sonuçlara ilişkin rapor hazırladı.

SENARYO 1: KKTC'DEN EVET, GKRY'DEN EVET

Bu rapor uyarınca, her iki taraftan da ''evet'' sonucunun çıkmasının Türk tarafı için siyasi ve ekonomik yararlarından başlıcaları şunlar:

- Kıbrıs'ın hem Rumların hem de Türklerin ortak yurdu haline gelmesi

- Merkezi devlette siyasi eşitliğin sağlanacak olması

- Uluslararası hukuka dahil olma

- AB üyeliği

- Belirsizliğin sona ermesi nedeniyle Kıbrıs'ta siyasi, ekonomik ve psikolojik anlamda iyileşme beklenmesi

- Dünyanın diğer çatışmalı bölgeleri için olumlu örnek oluşturulması

- Siyasi, sosyal ve insani ambargoların kalkması

- Türkiye'nin AB ile müzakerelere başlama konusunda elinin güçlenmesi

- Yerli ve yabancı yatırımcılar için olumlu yatırım ikliminin oluşacak olması

- Türk tarafının fiziki ve sosyal altyapısını geliştirebilmek içinAB fonlarından yararlanabilecek olması

- Vergi politikalarındaki uyumlaştırma çalışmaları sonucunda kayıtdışı ekonominin kayda alınabilecek olması.

Kıbrıs Platformu'nun hazırladığı raporda, her iki taraftan da ''evet'' çıkmasının Türk tarafı için siyasi ve ekonomik sakıncaları ise şu şekilde sıralanıyor:

- Pek çok KKTC vatandaşının, yıllardır yaşadıkları evlerini terk ederek başka yerlere taşınacak olması

- Rumlara oranla, uluslararası tanınmışlığı bulunan bir devleti yönetme konusundaki bilgi ve tecrübe eksikliğinin, belli zafiyetlere yol açma riski

- Kurucu devlette çalışacak kişilerle, federal devlette çalışacak olanlar arasında ekonomik farklılıkların ortaya çıkacak olması

- Bankacılık sektöründe, iki yıllık geçiş sürecinin ardından önemli kayıplarla karşılaşma riski

- Tahsis arazilerdeki mali sorumluluğun Kıbrıs Türk devletinde olacak olması nedeniyle, kamu maliyesi açısından ciddi sorunlarla karşılaşma riski
- Turizm ve diğer ekonomik tesislerin AB standartlarında olmaması nedeniyle başlangıçta bu sektörlerde de kayıpların beklenmesi

- Mal ve hizmet dolaşımının serbestleşmesiyle, rekabet gücü yüksekolmayan işletmelerin zor durumda kalma olasılıkları.

SENARYO 2: KKTC'DEN EVET, GKRY'DEN HAYIR ÇIKMASI

KKTC'de ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nde (GKRY) 24 Nisan'da yapılacak referandumların bir diğer olası sonucu da KKTC'den ''evet'', GKRY'den ise ''hayır'' yanıtlarının alınması.

Doğu Akdeniz Üniversitesi'nin toplumun farklı kesimlerinden temsilci ve yetkilileri bir araya getirerek oluşturduğu Kıbrıs Platformu, referandumlardan çıkabilecek dört farklı sonucu değerlendirdiği raporunda, bu seçeneğin Türk tarafı için siyasi ve ekonomik anlamda olumlu sonuçlarını şu şekilde belirtiyor:

- Doğrudan uçuşlar, ihracat sertifikaları, posta işlemleri ve dış yatırımlar konusunda yeni açılımların ortaya çıkabilecek olması

- KKTC'nin AB'nin çeşitli fonlarından sivil toplum düzeyinde yararlanabilecek olması

- Türkiye'nin AB ile müzakerelere başlaması konusunda olumlu bir hava yaratılması.

Raporda, KKTC'nin ''evet'', GKRY'nin ''hayır'' demesi durumunda Türk tarafı için doğabilecek sakıncalara ilişkin tespitler de şu şekilde:

- Adada tam bir barışın sağlanamamasının yaratabileceği siyasi istikrarsızlık riski

- Uluslararası toplumun konuya ilişkin ilgisinin azalması tehlikesi

- KKTC ile GKRY arasında son dönemde başlayan ilişkiler ve güven ortamının zedelenmesi olasılığı.

Raporda, ikinci senaryonun gerçekleşmesi durumunda, KKTC'nin ve Türkiye'nin özellikle AB nezdinde diplomatik girişimlerini yoğunlaştırması gerektiği de vurgulanıyor.

SENARYO 3: HER İKİ TARAFTAN DA HAYIR YANITININ ÇIKMASI

Doğu Akdeniz Üniversitesi'nin raporunda, her iki taraftan da ''hayır'' yanıtının gelmesinin Türk tarafı için olumlu ve olumsuz yönlerini şu şekilde belirtiyor:

Olumlu yönler;

- Barış süreci uzamakla birlikte, her iki taraf açısından önerilen modelin rasyonel olarak incelenmesi, toplumlar tarafından benimsenmesi ortaya çıkabilir. Farklı çözüm araştırılmasına yol açılabilir

- Bireyler davranışlarını Annan planındaki mülkiyet düzenlemeleri çerçevesinde düzenleyebilirler

- Annan planında öngörülen mülkiyet rejimine geçişte yaşanabilecek servet kaybı mağduriyeti önlenebilir.

Sakıncalar;

- Siyasi izolasyon devam edebilir

- Türkiye, AB sürecinde zorluklarla karşılaşabilir

- KKTC hükümetinde sıkıntılar yaşanabilir

- Mal-mülk konusundaki belirsizlikler nedeniyle yatırımlar durabilir

- Bankacılık ve finans sektöründe sıkıntılar olabilir.

Raporda, bu senaryonun hayata geçmesi durumunda, KKTC ile Türkiye arasındaki siyasi yakınlaşmanın devam edeceği, Kıbrıs Rum kesiminin ABüyesi olması nedeniyle, Kuzey Kıbrıs'ın Güney Kıbrıs'a entegrasyonu yönündeki baskıların artabileceği de belirtiliyor.

SENARYO 4: GKRY'DEN EVET, TÜRK TARAFINDAN HAYIR ÇIKMASI

KKTC'de ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nde (GKRY) 24 Nisan'da yapılacak referandumların bir diğer olası sonucu da GKRY'den ''evet'', Türk tarafından ise ''hayır'' sonucunun çıkması.

Bu rapor uyarınca, GKRY'den ''evet'', Türk tarafından ''hayır'' yanıtlarının alınmasının Türk tarafı için sonuçları, şu şekilde sıralanıyor:

- Kıbrıs, Kıbrıs Cumhuriyeti kimliğiyle AB üyesi olur, KKTC kesiminde Topluluk müktesebatı uygulanmaz

- Annan planı hukuken yok kabul edilir, Kıbrıs sorunu tamamen AB kapsamına girer

- Türkiye AB sürecinde sorunlarla karşılaşabilir

- 1 Mayıs'tan sonra Kıbrıslı Türkler AB vatandaşı olma hakkı kazanır, kimlik ikilemi doğar, ekonomik güçlükler dikkate alındığında kişisel çıkış arayışları artar

- KKTC'nin dünya ekonomisinin dışında kalma süreci hız kazanır

- Adadaki Türk askeri varlığı, Türkiye ile AB arasında yeni bir sorun kaynağı olabilir.