Ramazan sonrası ekmeğe zam geliyor

 2003 yılından Temmuz ayı sonuna kadar olan dönemde, ekmek fiyatındaki artış ise un ve buğday fiyatlarındaki artışı 2'ye katladı.

Türkiye Fırıncılar Federasyonu (TFF) Başkanı Halil İbrahim Balcı, '' Ramazan'dan sonra ekmek fiyatlarında yüzde 10-15'lik bir artış gündeme gelebilecek, ancak bunu en düşük düzeyde tutmak için ne gerekiyorsa yapacağız'' dedi.

TMO'nun buğdayın un ve ekmek maliyetleri içerisindeki payına ilişkin yaptığı hesaplamaya göre, geçen yıl ortalama TMO'nun 553 lira olan Anadolu kırmızı sert (AKS) buğdayın ton satış fiyatı, bu yıl Temmuz ayı itibariyle ortalama 589 lira düzeyinde gerçekleşti.

Borsalarda söz konusu buğdayın satış fiyatı ise 531 liradan 566 liraya çıktı. AKS buğdayın ortalama satış fiyatı, 7 aylık ortalama itibariyle TMO'da yüzde 6,50, borsalarda ise yüzde 6,59 arttı.Geçen yıl ortalama 39,82 lira olan 50 kg'lık ekmeklik (tip 650) unun satış fiyatı, bu yıl 7 aylık dönemde ortalama 40,50 lira oldu. Ekmeklik unun fiyatı yüzde 1,70 arttı.Verilere göre, geçen yıl Türkiye genelinde ortalama 2,12 lira olan 1 kg ekmeğin satış fiyatı, bu yıl Temmuz ayı itibariyle, yüzde 0,94 artış ile ortalama 2,14 liraya yükseldi.

7,5 YILDA, EKMEK FİYATLARI

AA muhabirinin hesaplamalarına göre, bu yılın ilk 7 aylık ortalamaları itibariyle ekmek fiyatındaki artış, buğday ve un fiyatlarındaki artışın altında kalırken, 2003 yılından Temmuz ayı sonuna kadar olan dönemde, ekmek fiyatındaki artış, un ve buğday fiyatlarındaki artışı 2'ye katladı.

TMO verilerine göre, 2003 yılından bu yıl Temmuz sonuna kadar, ortalama AKS buğdayı satış fiyatı, TMO'da yüzde 54,18, borsalarda yüzde 54,22 arttı.

Aynı dönemde ekmeklik unun ortalama fiyatı yüzde 43,61 artarken, ekmek fiyatındaki artış yüzde 94,54'e ulaştı.2003 yılında 28,2 lira olan 50 kg'lık çuvalda ekmeklik unun satış fiyatı, bu yıl Temmuz'da ortalama 40,50 liraya yükselirken, aynı dönemde 1 kg ekmeğin ortalama kg satış fiyatı, yüzde 94,54 artış ile 1,1 liradan 2,14 liraya çıktı.Temmuz ayları ortalamaları itibariyle son bir yıllık dönemde un fiyatlarındaki artış yüzde 5,92 düzeyinde gerçekleşirken, ekmek fiyatlarındaki artış yüzde 1,42'de kaldı.Geçen yıl Temmuz'da 2,10 lira olan ekmeğin ortalama kg satış fiyatı bu yıl Temmuz'da  yüzde 1,42 artış ile 2,13 liraya yükseldi.Yine geçen yıl Temmuz'da 38,97 lira olan bir çuval ekmeklik unun ortalama fiyatı, bu yıl Temmuz'da yüzde 5,92 artış ile 41,28 liraya çıktı.Piyasa verilerine göre, AKS buğdayının borsalardaki satış fiyatı, son bir yıllık dönemde yüzde 17,2-31,9 arasında arttı.

Geçen yıl 20 Ağustos itibariyle 477-492 lira arasında olan AKS buğdayının borsalardaki ton satış fiyatı, bu yıl 559-643 lira arasında gerçekleşti.Polatlı Borsası'nda son 20 günde, AKS buğdayının ton fiyatı, 565 lira civarından 640 lira civarına yükseldi ve son günlerde tekrar 640 liranın altına düştü.

EKMEĞİN MALİYETİ İÇİNDE BUĞDAYIN PAYI YÜZDE 21 

TMO hesaplamasında, un maliyeti içinde buğdayın payının yüzde 70 civarında, ekmeğin maliyetindeki unun payını ise yüzde 30 civarında olduğuna dikkat çekilerek, ekmeğin maliyetini yüzde 70'lik kısmının genel imalat giderleri, işçilik giderleri, fırıncı karı, bayi ücretinden oluştuğu kaydedildi.

Ekmeğin maliyeti içerisindeki buğdayın payının yüzde 21 olduğu belirtilirken, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehmet Mehdi Eker, konu ile ilgili sorular üzerine, zaman zaman ''ekmekteki fiyat artışının tamamının buğday fiyatlarındaki artışa mal edilemeyeceği'' yönünde açıklama yapıyor.

Rusya'nın hububat ihracatını durdurması nedeniyle dünya genelinde hububat fiyatlarındaki artış Türkiye'ye de yansırken, TMO, buğdayda spekülatif fiyat hareketlerine izin verilmeyeceğini duyurdu.

Bugüne kadar satın alınan 972 bin ton ve önceki yıldan devreden 1 milyon 255 milyon tonla birlikte toplam 2 milyon 227 milyon ton buğday stoğuna sahip olduğunu açıklayan Ofis, bu yılki 19 milyon tonluk üretim, geçen yıldan devir eden 2 milyon ton (1 milyon 255 milyon tonu TMO'da, 700 bin tonu özel sektör depolarında) buğday miktarının, ülkenin yıllık 18 milyon tonluk tüketimini karşılayacak düzeyde olduğuna dikkat çekiyor.

Açıklamada, dünyadaki olumsuz dalgalanmaların Türkiye'de yayılmaması için bazı tedbirler oluşturulduğu, piyasalardaki gelişmeler de dikkate alınarak gerekli tedbirlerin uygulamaya konulacağı vurgulandı.

TFF BAŞKANI BALCI: ''ARTIŞ ASGARİ DÜZEYDE TUTULACAK''

Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı da Ramazan boyunca ekmek fiyatlarında bir değişiklik olmayacağını vurgularken, bayramdan sonra en azından geçen yıldan bugüne kadar işçilik ve diğer girdilerdeki artışın maliyete yansıtılmasının söz konusu olacağını söyledi.Buğday fiyatlarındaki yüzde 40'a varan artışın aynı oranda ekmek fiyatlarına yansıtılmasının söz konusu olmadığını vurgulayan Balcı, yaptığı açıklamada, TMO'nun uygulayacağı satış politikasına göre maliyet hesaplamaları yapacaklarını belirterek, ''Bu artışın en fazla yüzde 10-15'te tutulmasını öngörüyoruz. Ama bu artış, yapılacak çalışmalardan sonra belli olacak'' dedi.

Ekmeğe 2008 yılı Şubat ayından beri zam yapılmadığını, dünyada genel kuraklık yılında ekmek fiyatları yüzde 80-90 artarken, Türkiye'de bu fiyat artışının yüzde 25'te kaldığını hatırlatan Halil İbrahim Balcı, ekmeğin maliyetinin yüzde 32-33'ünü unun oluşturduğuna, işçilik ve enerji gibi diğer giderlerin payının yüzde 70'e yakın olduğuna işaret ederek, ''Özellikle çalışanların ücret artışı söz konusu, bu nedenle bir fiyat değişikliği olacak. Halen ekmeğin kilogram fiyatı 2,5 lira.Ramazan'dan sonra ekmek fiyatlarında yüzde 10-15'lik bir artış gündeme gelebilecek, ancak bunu en düşük düzeyde tutmak için ne gerekiyorsa yapacağız'' diye konuştu.

Balcı, TMO'nun ekmek fiyatlarının 2001 yılından bugüne kadar ekmek ve un fiyatlarındaki artışa ilişkin hesaplaması konusunda da, Sakarya'da 2003 yılında 1 lira 428 lira olan ekmeğin kg fiyatının bugün 2,5 lira olduğunu ve bu dönemde yüzde 75 fiyat artışı olduğunu belirterek, ''Ekmeğin fiyatının un fiyatlarındaki artıştan daha fazla oranda artması, işçilik ve enerji gibi diğer giderlerdeki fiyat artışlarının daha yüksek olmasından kaynaklanıyor. Yılda en az 2 kez çalışanların ücreti artılıyor, kira ve enerji maliyetleri de sürekli yükseliyor'' dedi.

BELEDİYELERİN EKMEK ÜRETMESİ, FİYAT ARTIŞINI SINIRLI TUTUYOR

TFF Başkanı Balcı'nın açıklamasına karşın, Türkiye'de belediyelerin ekmek üretmesi, piyasada fazla rekabet olması nedeniyle ekmek fiyatındaki artış genellikle sınırlı kalıyor.

Çoğu zaman açıklanan fiyatlar uygulanmıyor. Orta ve üst gelir grubunun ekmek tüketimi genellikle ''çeşit ekmek'' olarak adlandırılan ''yulaflı, çavdarlı, kepekli, cevizli'' gibi ekmek türlerine yönelirken, bu çeşit ekmeklerde standart üretim boyutu olmadığı için tüketici fiyat karşılaştırma imkanı bulamıyor ve fiyat denetimi yapılamıyor.

TMO'nun verilerine göre, buğday, un ve ekmek fiyatlarının gelişimi şöyle:

YILLAR       TMO AKS TON     BORSA            50 KG EKMEKLİK    EKMEK FİYATI  

.          SATIŞ FİYATI   ORTALAMA FİYATI   UN FİYATI         TL/KG
----------  ------------   -------------        -----------               ----------
2003            382            367              28,2              1,1
2004            439            379              28,7              1,2
2005            435            343              28,7              1,2
2006            404            394              28,3              1,26
2007            449            464              33,1              1,56
2008            501            569              42,45             2,03
2009            553            531              39,82             2,12
2010 (x)        589            566              40,50             2,14

(X) 7 aylık ortalama

Türkiye'nin önemli buğday üretim merkezlerinden biri olan Çukurova'da, hasat döneminde 50 kuruş civarında olan buğdayın fiyatının 70 kuruşa yükseldiği, bu artışın da ramazan sonrası ekmek fiyatlarına yansıyabileceği bildirildi.

Adana'nın Ceyhan ilçesi Ziraat Odası Başkanı Yavuz Tezcan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu yıl Türkiye genelinde kuraklık nedeniyle buğday rekoltesinde önemli oranda düşüş yaşandığını belirtti.Türkiye'nin buğday üretiminin yüzde 10'unun karşılandığı Çukurova'da da rekoltede düşüş yaşandığını anlatan Tezcan, geçen yıl dekara 500 kilogram alınan verimin 300-350 kilograma kadar düştüğünü söyledi.Rekoltedeki düşüşün yanı sıra Rusya'nın da buğday ihracatını yasaklama kararının hasat döneminde 50 kuruş olan buğday fiyatlarını artmasında etkili olduğuna dikkati çeken Tezcan, ''Buğday fiyatları hasadın ilk günlerine göre yüzde 40 oranında artış göstererek 70 kuruşa kadar çıktı.Bu artıştan toplumun her kesimi etkilenecektir. Şu an ramazan dolayısıyla belediyeler ve fırıncılar karşılıklı fedakarlıklarda bulunuyor ancak buğdaydaki yüzde 40'a varan fiyat artışının ramazandan sonra ekmek fiyatına yansımasını bekliyoruz'' dedi.

''TMO DEVREYE GİRMELİ''

Tezcan, buğday fiyatlarının dengede tutulması için Toprak Mahsülleri Ofisi'nin (TMO) devreye girmesi gerektiğini savundu.Hasat döneminde TMO'nun en az 5-6 milyon ton buğday alması gerektiğini ifade ettiklerini belirten Tezcan, ''Ama TMO buğdayı serbest piyasaya bıraktı. Bu da fiyatın dengede tutulamamasına neden oldu'' dedi.

Tezcan ayrıca, şu an hasat zamanındaki mısırın 45 kuruşa alındığını belirterek, mısırın da hasat bittikten sonra fiyatının 55-60 kuruşa çıkmasının beklendiğini ifade etti.