Profesörden keneleri bitirecek proje

Ankara Üniversitesi (AÜ) Veteriner Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Karaer, kış uykusuna yattığı yerlerde kenelerin, üreme alanlarında da yumurtalarının bilimsel yöntemlerle imha edilmesini sağlayacak proje hazırladı.

AÜ Veteriner Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zafer Karaer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığıyla mücadele kapsamında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) işbirliğiyle yürüttükleri ''kene kısırlaştırma'' çalışmalarını tamamladıklarını bildirdi.

EKOSİSTEM İÇİN EN UYGUN YÖNTEM

Projeyle, kısırlaştırılan erkek kenelerle çiftleşen KKKA virüsü taşıyan dişi kenelerin yumurtalarından canlı larva çıkma oranın oldukça düşük olması ve böylece zaman içinde kene popülasyonunun rahatlıkla kontrol altına alınmasının amaçlandığını ifade eden Karaer, ''Bana göre bu yöntem, ekosistem için en uygun kene mücadelesinde kullanılacak bir yöntem'' dedi.

Karaer, bu yöntemin etkin şekilde uygulanması halinde 10 yıl içinde hastalıklı kene popülasyonunun ciddi oranda azalmasının mümkün olacağını belirterek, ''Tabii ki tamamen yok olmayacaklar. Ancak şu anki kadar halk sağlığını tehdit edemeyecekler'' diye konuştu.

BİRDEN BEŞ BİN OLUYORLAR

Türkiye'de 9-10 yıldır bahar ve yaz mevsimlerinde sorun olan hastalıkların başında KKKA hastalığının geldiğine işaret eden Karaer, ancak hastalığa karşı etkili önlem alınamadığını, sorunun hastalığı taşıyan kenelerin hiçbir yönüyle bilinmemesinden kaynaklandığını söyledi.

Hastalığı almış bir kenenin KKKA'yı yumurtalarına da geçirdiğini anlatan Karaer, ''Mesela bir kenenin 10 bin yumurtası var ve bunlardan 5 bin larva çıktı diyelim. Bu yeni kenelerin tamamı da hastalıklı oluyor. Yani kene sayısı birken, beş bine çıkıyor. Bu sebeple kısırlaştırma işlevi, yeni kenelerin larva çıkarma sayısında büyük düşüş sağlayacak'' dedi.

YENİ PROJE HAZIRLADI

Prof. Dr. Karaer, keneyle mücadelede öncelikle bölgedeki kene türlerinin bilinmesi gerektiğini belirterek, bu amaçla Ankara pilot bölge olmak üzere yeni bir proje hazırladıklarını ve Sağlık Bakanlığı'na sunduklarını bildirdi.

Projelerinde Türkiye genelindeki kenelerde KKKA virüs varlığının moleküler yöntemle saptanması ve vektör kenelerin mevsimsel aktivasyonlarının 2 yıl süreyle belirlenmesini hedeflediklerini kaydeden Karaer, projeye ilişkin şu bilgileri verdi:

''Kısırlaştırmanın da ötesinde öncelikle Türkiye'de kenelerle ilgili yapılması gereken bilimsel konular var. Projeyi hayata geçirip bitirmeden bu mücadele için ne yaparsanız yapın sonuç alamazsınız.

Projede, kene türlerinin mevsimsel aktivitelerinin mart-ekim ayları arasındaki aktif dönemde insan ya da hayvandan kan emme süreleri ile pasif dönem denilen ekim ve mart dönemindeki kış uykusu dönemini geçirdiği yerleri tespit etmek istiyoruz.

Bu bilgilere sahip olunduğunda ise kenelerle gerçek anlamda en zararsız ve en kolay mücadele gerçekleştirilebilir.''

KENELER 345 GÜN KAYBOLUYOR

Kenelerin 8 ayını kış uykusunda geçirdiğini, insan ya da hayvandan kan emme sürelerinin ise yıl içinde en fazla 20 gün sürdüğünü anlatan Karaer, ''Bilim dünyası, 345 gün kenenin nerede olduğunu bilmiyor'' dedi.

Projelerinde kenelerin yumurtladığı bölgenin tespit edilmesini amaçladıklarını belirten Karaer, ''Geliştireceğimiz stratejilerle kenenin o bölgede yumurtlamasını engelleyebiliriz veya yumurtaları farklı yöntemlerle yok edebiliriz. Projede imhası daha kolay olduğu için aynı zamanda kış uykusunu nerede geçirdiklerini de tespit etmeyi istiyoruz'' ifadelerini kullandı.

Çalışmalarında Ankara'da belirlenen istasyon noktalarına 2 yıl boyunca her ay 1-2 hafta aktif dönemlerinde daha fazla olmak üzere düzenli ziyaret etmek suretiyle kene türlerinin, özellikle de KKKA hastalığı taşıyan kenelerin saptanacağını, bu kenelerin nerede gömlek değiştirdiğinin, nerede yumurtladığının, nerede kış uykusuna yattığının ortaya çıkarmayı hedeflediklerini söyledi.

Çalışma bölgelerinde aynı zamanda düzenli olarak kapan kurularak doğada kenelerin beslendiği kemirgenlerin de yakalanıp hem kenelerde KKKA virüsünün hem de kemirgende KKKA virüsü ve antikorunun varlığını araştırmak istediklerini belirten Karaer, ''Ayrıca kenelerin KKKA dışında taşıdığı 200 civarındaki viral, bakteriyal ve protozoer kökenli hastalıklardan Türkiye'deki hastalık etkenlerinin saptanması, amaçlarımızdan bir diğeridir'' diye konuştu.

Karaer, çalışmalarında Ankara'nın ilçelerinde; ilçeyi hayvan varlığı, coğrafik konumu ve iklim özellikleri bakımından temsil edecek 3 ayrı nokta belirlemeyi hedeflediklerini, bu odakları GPS ile işaretlemeyi planladıklarını anlatarak, böylece bu noktalarda sığır, koyun ve hayvan barınak sayılarının da tespit edileceğini, ayrıca aktif oldukları dönem olan mart ve ekim aylarında bu ilçelerden aç kenelerin meralardan toplayacaklarını söyledi.

Karaer, toplanan kenelerin üniversite laboratuvarına getirilerek belli ısılarda saklanacağını ve daha sonra sahadan toplanarak kenelerin, tür tayinlerinin yapılacağını aktardı.  

Prof. Dr. Zafer Karaer, bilim dünyası olarak kene sorununa çare bulmak istediklerini belirterek, projesine Sağlık Bakanlığı ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın destek vermesini istedi. Karaer, ''Ankara proje modeli 81 ilde uygulanabilirse Türkiye'nin kene ve kenelerin taşıdıkları hastalıkların haritası ve dolayısıyla mücadele stratejisi kolayca ortaya konabilir'' dedi.