Piyasadaki balın yarısı sahte

Piyasadaki sahtecilik furyası, ‘şifa kaynağı' olarak bilinen balın tadını da bozdu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca bu yıl içinde yapılan denetimlerde 42 bal numunesinden 22'si sahte çıktı. Son yıllarda sahte bal patlaması sebebiyle Avrupa'ya ihracat yapılamazken, dünyanın hiçbir yerinde bulunmayan 4 bin çeşit farklı bitkiden bal üreten Türk arıcılığı yok olmak üzere. Ülke genelinde sahte bal konusundaki ihbar ve şikayetler üzerine harekete geçen bakanlık, 278 işyerini denetledi. 32 işletmeye idari para cezası verilirken, 6'sı hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunuldu. Tarım Bakanı Sami Güçlü, sahte bal ve sebze-meyvedeki zirai ilaç kalıntıları konusunda kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla dün bir basın toplantısı düzenledi. Burada yaptığı konuşmada AK Parti milletvekili Turhan Çömez'in ‘yurtdışına ihraç edilerek geri dönen balların iç piyasada tüketildiği'ne dair iddialarına cevap verdi. Gıda konusunda otorite olmayan insanların bazı değerlendirmeler yaptığını ifade eden Bakan Güçlü, "Elinizde somut bilgiler varsa kamuoyuyla paylaştığınız kadar bizimle de paylaşın. Çünkü konunun denetiminden biz sorumluyuz." dedi. Bakan, kesinleşmemiş, araştırma sonucu olmadan yapılan açıklamaların hem kamuyonu rahatsız ettiğini hem de doğru olmadığını kaydetti. Bakanın verdiği bilgilere göre, ülke genelinde sahte bal konusundaki ihbar ve şikayetler üzerine harekete geçilerek, 21 ilde denetleme yapıldı. Ankara'da 80, İzmir'de 60, Denizli'de 22, Bolu'da 21, Mersin ve Giresun'da 18 olmak üzere toplam 278 işyeri kontrol edildi. Denetimlerde alınan 285 bal numunesi laboratuvarlara gönderildi. Bunlardan halen analizi yapılan 42 numuneden 22'sinin sonucu olumsuz çıktı. Antalya'da 2 bin 730, Bolu'da 820, Mersin'de 361, Ordu'da 200 ve Giresun'da 21 olmak üzere toplam 4 bin 132 kalem bala el konuldu. 32 işletmeye idari para cezası verilirken, 6'sı hakkında ise savcılığa suç duyurusunda bulunuldu. Seralardaki sebze-meyvede kullanılan ilaç kalıntılarının önlenmesi amacıyla 15 Ocak 2004'ten itibaren yıl sonuna kadar Türkiye seracılığının yüzde 80'ini oluşturan Antalya, Mersin, Adana ve Muğla'da sera, tarla, bahçe ve satış noktalarından örnekler alınarak analiz edildi. Hazirandan itibaren açık alan sebze-meyveciliğinin yoğun olarak yapıldığı İzmir, Bursa, Samsun, Balıkesir, Manisa ve Tokat da bu çalışmaya dahil edildi. Buna göre Ocak 2004'ten bugüne kadar aralarında domates, biber, patlıcan, salatalık, kabak, patates, soğan, marul, tere, maydanoz, nar, elma, armut, limon, portakal, kiraz, çilek, incir, üzüm, muz, kavun ve karpuzun bulunduğu 47 çeşit üründen alınan bin 696 örnek analiz edildi. Bunlardan bin 521'inde kalıntı tespit edilmedi. 148'inde limitin altında, 27'sinde ise standardın üzerinde kalıntı belirlendi. Limitin üzerinde kalıntı tespit edilen örnek oranı yüzde 1,59 çıkarken, bu oran Avrupa Birliği'nde yüzde 4-6. AB'den, Türkiye'den yılda 800 meyve-sebzede kalıntı denetimi için örnek analiz yapılması istenirken, Tarım Bakanlığı 2004 yılında bin 650, 2005'in ilk iki ayında da 46 numuneyi analiz etti. 2005 yılında da 2 bin örneğin incelenmesi hedefleniyor. Bakanlık ayrıca 2004'ten bugüne kadar 227 bin gıda denetimi yaptı. 2005 sonunda 400 bin denetimin yapılması planlanıyor. Mısır şurubu ve glikozdan üretiliyor Sahte bal konusunu gündeme getiren Arı Yetiştiricileri Birliği'ne göre, Türkiye'nin yıllık 200 bin ton bal ihracat potansiyeli var. 8 milyar dolarlık bir gelir kapısı olan bu hedef, son yıllardaki sahte bal ihracatı sebebiyle büyük yara aldı. 2003'te Avrupa Birliği ülkelerine gönderilen 20 bin ton bal, ‘sahte' olduğu gerekçesiyle iade edildi. Almanya, 18 Ocak 2005'te AB'ye müracaat ederek Türkiye'den bal alınmaması uyarısı yaptı. Suudi Arabistan da yıllık 6 bin ton bal ithalatını durdurduğunu açıkladı. Gelişmeler üzerine AK Parti milletvekili Turan Çömez, geçen hafta kişisel bir araştırma yaptı. Ankara'nın çeşitli bölgelerindeki marketlerden 9 farklı marka baldan birer numune satın alan Çömez, bunları Ege Üniversitesi laboratuvarlarında inceletti. Ballardan sadece 1'inin gerçek çıkmasıyla şaşıran Çömez, sahte bal üreten 8 ayrı firma hakkında suç duyurusunda bulundu. Sahte bal üreticileri, Çin'den ithal edilen ucuz hammaddeler, mısır şurubu ve glikoz sayesinde gerçek balın 5'te biri maliyetine sahte bal üretiyor. Batı ülkelerinin bu ürünlerin girişini engellemesi üzerine sahte balın yurtiçi piyasalarda daha fazla yer aldığı belirtiliyor. Turan Çömez, sahtecilerin özellikle milli eğitim, valilik ve askerî ihalelere girerek ürünlerini çok cazip fiyatlar karşılığında tüketme yoluna gittiklerini söyledi. Tıp doktoru olan Çömez, meslek hayatında birçok hastasına bal yemesini tavsiye ettiğini; ancak sahte ballar sebebiyle artık böyle bir tavsiyede bulunmadığını kaydetti. Balın sahte olduğu nasıl anlaşılır? Türkiye Arı Yetiştiricileri Merkez Birliği Başkanı Bahri Yılmaz'ın verdiği bilgiye göre sağlıklı bal tüketimi için büyük markalar dışında bal alınmamalı. Fiyatı aşırı düşük baldan sakınılmalı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın üretim iznine dikkat edilmeli. Hakiki bal bir süre bekledikten sonra fiziksel olarak kendini korumak için krem kıvamına geliyor. Şekerlenme adı verilen bu değişim, pamuk çiçeği ve ayçiçeği balında 1 ay, yayla çiçeği balında ise 3-4 ay sonra gerçekleşiyor. Ancak kremleşen bal, ılık suya atıldığında tekrar akışkan hale geliyor. Glukozla yapılan sahte ballar ise birkaç yıl beklese bile hiçbir değişime uğramıyor. Tadı da akide şekerine benziyor. Göksel Geçin - Habib Güler /Zaman