Petrol tercihi Irak'a kaydı

Türkiye'nin ham petrol ithalatında geçen yılki tercihi Irak oldu. Ham petrol ithalatında İran’ın payı yüzde 39’dan yüzde 28’e, Rusya’nın payı yüzde 11’den yüzde 8’e düştü; Irak’ın payı ise yüzde 19’dan yüzde 32’ye çıktı.  

EPDK, 2013 Petrol Piyasası Sektör Raporu'na ilişkin açıklama yaptı. 

Açıklamaya göre, faaliyette olan rafinerici lisansı sahiplerinin işledikleri ham petrol miktarları ile rafineri kapasiteleri dikkate alındığında, rafinerilerin kapasite kullanım oranları 2012'de yüzde 78,7 iken, 2013'te yüzde 75,1 olarak gerçekleşti.

Rafinerici lisansı sahipleri tarafından geçen yıl 18,55 milyon ton ham petrol ithal edildi, 2,09 milyon ton ham petrol ise yerli üretimden sağlandı. Kapasite kullanım oranındaki düşüşe paralel olarak toplam ham petrol temininde de geçen yılı bir önceki yıla göre yüzde 4 azalma gerçekleşti.

Ham petrol ithalatı 2013 yılında önceki yıla göre yüzde 4,8 azaldı. 2013'te rafinerici lisansı sahipleri tarafından temin edilen ham petrolün yaklaşık yüzde 11’lik kısmı yerli üretimden karşılandı, geri kalan bölümünün tamamına yakını İran, Rusya Federasyonu, Irak, Suudi Arabistan, Kazakistan ve Libya’dan ithal edildi.

2011-2013 yılları arasında ham petrol ithalatında İran ve Rusya’nın payı düşüş eğiliminde iken Irak’ın payı arttı. 2013 yılında 2012 yılına göre, İran’ın payı yüzde 39’dan yüzde 28’e, Rusya’nın payı yüzde 11’den yüzde 8’e düştü; Irak’ın payı yüzde 19’dan yüzde 32’ye çıktı.  

Rafinerici lisansı sahiplerinin petrol ürünleri ithalat miktarları incelendiğinde, 2012'ye göre, 2013'te petrol ürünleri ithalatında yüzde 30'luk düşüş oldu. Düşüş büyük ölçüde motorin ithalatından kaynaklandı. Rafinerici lisansı sahiplerinin motorin ithalatı yıllar itibarı ile düşüş eğiliminde bulunuyor.

Dağıtıcı lisansı sahiplerinin 2013'te rafineri lisansı sahiplerinden piyasaya teslim amaçlı temin ettiği ürünler ile ihraç etmek üzere temin ettiği ürünler toplamı yaklaşık 11,4 milyon ton oldu. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin piyasaya teslim edilmek üzere rafinerilerden temin ettikleri ürün miktarı ise yaklaşık 10,8 milyon ton seviyesinde gerçekleşti.

İhraç etmek üzere temin edilen yaklaşık 0,7 milyon tonluk ürünün yüzde 60’lık kısmı havacılık yakıtları, yüzde 36’lık kısmı ise denizcilik yakıtları temininden oluştu.

Dağıtıcılar arasında yaklaşık 2,4 milyon ton akaryakıt ticareti gerçekleşti. Ticarete konu akaryakıtın yaklaşık yüzde 90’ını motorin oluşturdu.

Motorin satışı arttı, benzin satışı azaldı 

En fazla ithalat yapan ilk 5 dağıtıcı lisansı sahibi toplam ithalatın yüzde 83,4’ünü gerçekleştirdi. Toplam ithalat miktarı 9,8 milyon tona karşılık gelirken, ithalatın yüzde 95’i motorin ithalatından kaynaklandı. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin toplam ithalatının yüzde 80’i Yunanistan, Hindistan, İsrail, İtalya ve Rusya Federasyonu'ndan gerçekleştirildi.

2012'ye göre Yunanistan’ın ithalattaki payı yüzde 18,2’den yüzde 24,9’a, İsrail’in payı yüzde 6,7’den yüzde 14’e, Rusya Federasyonu’nun payı yüzde 1,4’ten yüzde 8,5’e yükseldi, İtalya’nın payı yüzde 22,4’ten yüzde 9,3’e düştü. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin toplam ithalat miktarı 2012 yılına göre yüzde 17 arttı.

Dağıtıcı lisansı sahiplerinin toplam akaryakıt satışları geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 5,1 artış gösterdi. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin motorin satışları yüzde 6,9 arttı; benzin türleri satışları yüzde 0,3, fuel oil türleri satışları yüzde 23 azaldı.

Dağıtıcı lisansı sahipleri tarafından bayilere teslim edilen akaryakıt miktarı yaklaşık olarak 18,3 milyon ton olurken, bayilere teslim edilen miktar tüm dağıtıcı satışlarının yüzde 96’sını oluşturdu. Dağıtıcı lisansı sahiplerinin bayi başına ortalama akaryakıt teslim miktarı bin 412,7 ton olarak gerçekleşti.

Serbest kullanıcılara yapılan satış miktarı 2012'de 1,08 milyon ton iken 2013'te 0,85 milyon ton olarak gerçekleşti. Satışların yaklaşık yüzde 72’si motorin türleri satışlardan oluştu.

Geçen yıl yurtiçinde ÖTV’li-KDV’li olarak satışı yapılan denizcilik yakıtlarının miktarı 4 bin 625 ton, ÖTV’si sıfıra indirilmiş KDV’li olarak gerçekleştirilen denizcilik yakıtları satış miktarı ise 356 bin 8 ton oldu. İhracat rejimi kapsamında teslim edilen denizcilik yakıtları miktarı 915 bin 575 ton, transit rejimi kapsamında teslim edilen denizcilik yakıtları miktarı ise 695 bin 485 ton seviyesinde gerçekleşti. Geçen yıl yurtiçinde satılan havacılık yakıtları miktarı 896 bin 950 ton, ihraç edilen havacılık yakıtları miktarı 2 milyon 746 bin 697 ton, transit rejime tabi teslim edilen havacılık yakıtları miktarı 31 bin 383 tona ulaştı.

Petrol piyasasında geçen yıl 1520 lisans sahibine 954 milyon 226 bin 546 lira idari para cezası uygulandı.