Petrol fiyatlarına OPEC karışıyor

Uluslararası piyasalarda petrolün varil fiyatının 13 yıl aradan sonra tekrar 40 doların üstüne çıkması kaygıyla izleniyor. Sektör kaynakları fiyatların yükselişinin ekonomik ve siyasal pek çok nedenden kaynaklandığını belirtiyor. Uzmanlara göre, ekonomik nedenler arasında ilk sıraları petrol üreticisi şirketlerin ve Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) ticari politika ve stratejileri alıyor. Büyük petrol şirketlerinin etkililik ve ellerindeki sermayeyi serbest tutma adına az stok bulundurmaya yöneldiklerini belirten kaynaklar, bunun ani talep oynamalarında piyasanın isteklerine karşılık vermeyi güçleştirdiğini ve fiyatları yukarı çektiğini belirtiyor. Şirket kaynaklı bir başka etken ise 1998-1999'da petrol fiyatlarındaki büyük düşüşün ardından yaşanan şirket birleşmeleri. Gözlemciler, sektörde bu dönemde meydana gelen birleşmelerin piyasadaki oyuncu sayısını, dolayısıyla da tutulan stok miktarını azalttığını ifade ediyorlar. OPEC'in üretim ve pazarlama stratejileri de fiyatların yükselmesinde bir başka etmen oluşturuyor. Örgütün pazarlama stratejileriyle, başta ABD olmak üzere büyük tüketicilerin talebin düşük olduğu dönemlerde petrol stoklarını artırmaya yönelmesini engellemek için büyük çaba gösterdiği belirtiliyor. OPEC'in fiyatlar düşmeye başlamadan önce üretim kısıntısı planlarını açıklayarak düşüşü önlediği ve rafinerilere stoklama şansı bırakmadığına dikkat çeliyor. Üretici ülkelerdeki siyasi gerginlik ve karışıklar ise fiyat yükselişinin siyasi nedenlerini oluşturuyorlar. Önemli ihracatçılardan Irak'taki savaşın, Venezüella'daki genel grevin ve Nijerya'daki etnik çatışmaların geçen yıl tüketici ülke rafinerilerinin stok genişletme çabalarını engellediği vurgulanıyor. Aynı şekil de bu yıl içinde de Irak'ta ABD işgaline karşı direnişin sertleşmesinin, Suudi Arabistan'da radikal dincilerin eylemlerini tırmandırmasının ve Filistin-İsrail arasındaki çatışmaların şiddetlenmesinin de sürece katkı yaptığı kaydediliyor. Normal stoklar bu şekilde erirken, gelişmelerden kaygı duyan tüketicilerin olağanüstü durumlarda başvurulacak stratejik stokları artırmaya yönelmesinin petrol talebini daha da artırdığı, dolayısıyla fiyatlar üzerinde yukarı doğru baskı oluşturduğu bildiriliyor. Bu başlıca etmenlerin yanı sıra, Çin ekonomisinin yüksek büyüme hızının ve ABD ekonomisinin yeniden büyümeye geçişinin petrol talebini artırması, rafinerilerdeki çevre koruyucu düzenlemelerin getirdiği maliyet yükü, yeni büyük petrol rezervlerinin bulunmasının giderek güçleşmesiyle üretecilerin üretimin daha pahalıya geldiği küçük rezervleri işlemeye yönelmesi gibi daha bir çok etmen de petrol fiyatlarının yükselmesine katkıda bulunuyor.