Patronlar gariban çıktı

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı'nın gelir vergisi mükellefleri nezdinde yaptığı araştırma, her 10 sektörden 6'sında, patronların asgari ücretle çalıştırdıkları işçilerin dahi altında vergi ödediklerini ortaya koydu. Dericiler, asgari ücretlinin 3'de biri, un fabrikatörleri ve kürkçüler 5'de ikisi, mensucat sanayicileri ise yarısı kadar vergi ödüyor.

Ankara Vergi Dairesi Başkanı Cemal Boyalı'dan aldığı bilgiye göre, Başkanlık, gelir vergisinde 2005'de verilen beyannameler üzerinde kapsamlı bir analiz çalışması yaptı. Bu çalışmada, gelir vergisi mükellefleri, sektörler itibarıyle gruplandırılarak, beyan ettikleri gelire göre ortalama kazançları bulundu. Daha sonra da, beyannameli mükelleflerin ödedikleri aylık ortalama vergi ile asgari ücretlilerin vergisi karşılaştırıldı.

İŞÇİLERİ KADAR BİLE KAZANMAMIŞLAR

Gelir vergisi mükelleflerinin 44 alt sektör içinde değerlendirildiği araştırmaya göre, 26 sektörde, yıllık 5 bin 203 YTL olan asgari ücretten daha az gelir beyan edildi.

Bu sektörler, araştırmada şöyle sıralandı: “Ayakkabi imalatı, ayakkabı toptan perakende satışı, bakkal ve süpermarketler, deterjan sanayi ticareti, deri imalatı, deri ticareti, deriden mamul eşya imalatı, deriden mamul eşya satışı, elektrikli ev aletleri imalatı, diş protez ve laboratuvarları, seyahat ve turizm işletmeleri, un imalatı ve satışı, çırçırlama sanayi, kumaştan mamul eşyaya ilişkin mensucat sanayi, kumaş imalatıyla uğraşan mensucat sanayi, mobilyacılar, lokantalar, kürk imalatçıları, toptan ve perakende satış yapanlar ve konfeksiyon imalatçıları, kuyumcular, bina inşa eden müteahhitler, fırıncılar, diş hekimleri, inşaat malzemesi satanlar, et ve etten mamul madde imal eden ve satanlar ile konfeksiyon toptancıları.”

26 sektörden 19'unda hesaplanan yıllık gelir vergisi de, asgari ücretlinin ödediği 748 YTL'nin altında kaldı.
Kuyumcular, müteahhitler, fırıncılar ve diş hekimlerinin de aralarında olduğu diğer 7 sektörde ise beyannameli mükelleflerin vergi tarifesinin yüzde 20'den başlaması nedeniyle ödenilen yıllık vergi, asgari ücretlilerin biraz üzerine çıktı.

SANATÇILARA NE DEMELİ ?

Bu sektörlerden, deriden mamul eşya imal eden ve satanlar, asgari ücretlinin 3'de biri kadar gelir vergisi öderken, bu tutar, konfeksiyon imalatçıları ile deterjan sanayi ürünlerinin ticaretini yapanlar için 3'de iki olarak belirlendi.
Deri imalatçıları ve mensucat sanayicileri, asgari ücretlinin yarısı, un fabrikatörleri, kürkçüler ve diş laboratuvarları da 5'de ikisi kadar gelir vergisi ödemesinde bulundu.

Elektrikli ev aleti imal edenler de, ödedikleri vergi ile asgari ücretliye yetişemezken, bina inşa eden müteahhitler, fırıncılar, diş hekimleri ve konfeksiyon ticaretiyle uğraşanlar da asgari ücretlinin çok az üzerinde vergi verdiler.
Bir gecede asgari ücretlinin 20-30 katı kazanan sanatçılar ise iş vergiye gelince asgari ücretlinin sadece 2,8 katı vergi ödediler.

HAYAT STANDARDI KALKTI, TABLO BOZULDU

Ankara Vergi Dairesi Başkanı Cemal Boyalı, mevcut tablonun Anayasadaki “Herkesin mali gücüne göre vergisini ödemesi” ilkesiyle hiç ama hiç örtüşmediğini belirtti.

Boyalı, yaptığı değerlendirmede, vergide beyan esası bulunduğunu, ancak bunun herkesin istediği gibi vergi kaçırabileceği anlamına gelmediğini vurguladı. Eskiden vergide bazı otokontrol mekanizmaları bulunduğuna işaret eden Boyalı, şöyle devam etti: “En son hayat standardı olmak üzere bu müesseseler tek tek kalktı. Ancak bunların yerine yeni bir müessese de getirilmedi. Hayat standardının kaldırılması, bazı mükelleflerce, beyan esasına göre hiç vergi ödenmez ya da vergi kaçırma hoş görülebilir şeklinde değerlendirildi. Biz de, bu nedenle 2003 ve 2004 gelirleri için 2004 ve 2005 yıllarında verilen beyannamelere yönelik bir çalışma yaptık. Bu 2 yılda, 20 bin mükellefin ya sıfır matrah beyan ettiğini ya da zarar gösterdiğini ortaya çıkardık. Hem bu 20 bin mükellefin listesini hem de 2005'de sektörler itibarıyle beyan edilen gelirleri asgari ücretlilerle karşılaştıran tabloları vergi dairelerimize gönderdik.”

ZARARCILAR UYARILACAK

Boyalı, son 2 yılda zarar ya da sıfır kazanç beyan edenlerin, bu yıl kazanç bildirseler dahi “Bak arkadaş, senin son 2 yıldaki durumun bu. Riskli mükellef grubuna alındın. Mayıs'tan itibaren denetime alınacaksın. Hiç değilse bu yıl verdiğin beyannamede gelirini gizleme yoluna gitme” şeklinde uyarılacağını bildirdi. Cemal Boyalı, “Biz, mükellefe kendisiyle ilgili tabloyu, bütün açıklığı ile anlatacağız. Denetim başladığında bize (Niye beni uyarmadınız? Niye yardımcı olmadınız?) şeklinde bir serzenişte bulunamayacaklar” dedi.

İŞTE ÇARPIKLIĞIN TABLOSU

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı'nın araştırmasına göre, çeşitli işkollarında faaliyet gösteren kişilerin yıllık ortalama kazançları ve ödedikleri gelir vergisinin asgari ücretliler karşısındaki durumu şöyle:

FAALİYET GRUPLARI	YILLIK GELİR	YILLIK VERGİ	ASGARİ ÜCRETLİNİN VERGİSİNE ORANI
ASGARİ ÜCRETE YETİŞEMEYENLER
-Ayakkabı imali	2.694	539	72
-Ayakkabı top-perak.	3.179	636	85
-Bakkal-Süpermarket	2.685	537	72
-Deterjan san. tic.	2.359	472	63
-Deri imali	2.008	402	54
-Deri ticareti	3.116	623	83
-Deriden mamul eşya imalatı	1.258	252	34
-Deriden mamul eşya satışı	1.330	266	36
-Elektrikli ev aletleri imalatı	3.557	711	95
-Diş protez ve labor.	1.611	322	43
-Seyahat ve turizm iş.	2.853	571	76
-Un imali ve satışı	1.538	308	41
-Çırçırlama sanayii	3.522	704	94
-Mensucat sanayii(Kumaştan mamul eşya)	1.903	381	51
-Mensucat san.(Kumaş)	3.264	653	87
-Mobilya	2.810	562	75
-Lokanta	2.795	559	75
-Kürk imali, toptan, perakende	1.500	300	40
-Konfeksiyon (imalat)	2.539	508	68
-Altın imalatı-tic.	4.619	924	123
-Bina inşaat	3.915	783	105
-Fırınlar	4.328	866	116
-Diş hekimleri	4.012	802	107
-İnşaat malzemeleri toptan-perakende	4.393	879	117
-Et ve etten mamül madde imalatı-tic.	5.152	1.030	138
-Konfeksiyon (toptan)	3.815	763	102
ASGARİ ÜCRETTEN YÜKSEK GELİR BEYAN EDENLER
-Otel-moteller	11.543	2.585	345
-Deterjan san. imal.	29.065	7.772	1.039
-Demir çelik (tic.)	7.779	1.644	219
-Demir çelik (imalat)	13.475	3.068	410
-Eczaneler	31.426	8.599	1.149
-Ecza ve ilaç dep.	19.026	4.707	629
-Elektrikli ev alet. toptan-perakende	6.156	1.239	165
-Avukatlar	14.470	3.341	446
-Doktorlar	13.781	3.145	420
-Mimar-mühendis	17.704	4.126	551
-Noterler	309.659	126.466	16.864
-Toprak sanayi	11.743	2.635	352
-Mensucat sanayi (İplik ve imalat)	8.621	1.855	247
-İnşaat ve bayındırlık işleri	12.905	2.926	391
-İhracat ve ithalat	10.969	2.442	326
-Yeminli mali müşavir ve muhasebeciler	18.766	4.629	618
-Sanatçılar	9.720	2.130	284
-Akaryakıt ticareti	18.539	4.561	609