Pandora Papers ifşa etti! İşte dünya liderleri ve ünlülerin 'gizli' malvarlıkları

Pandora Papers (Pandora Belgeleri) adı verilen dosyada, aralarında Ürdün Kralı II. Abdullah, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve ailesi, Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi birçok dünya lideri ve ünlünün vergi cennetlerinde bulunan hesaplarına ilişkin bilgiler aktarılıyor. Belgelerde ayrıca Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, Brezilya ve başka ülkelerden 130 milyarderin hesaplarına ilişkin ayrıntılara da yer veriliyor.

Belgeler nasıl ortaya çıktı?

117 ülkedeki 150 medya kuruluşunda 600'den fazla gazetecinin bir yıl süren çalışmalarıyla ortaya çıkarılan ve dünyanın en büyük gazetecilik ortaklığından biri olan çalışmada elde edilen milyonlarca belge ile 35 siyasi lider, 91 ülkede 330'dan fazla siyasetçi ve kamu görevlisi ve ünlüye ait bilgiler ifşa edildi.

Gizli banka hesapları, özel jetleri, yatları malikaneleri...

Pandora Belgeleri ismi açıklanmayan hesap sahiplerinin vergi cennetlerinde bulunan gizli banka hesaplarını, özel jetlerini, yatlarını, malikanelerini ve Picasso, Banksy ve diğer başka ustaların sanat eserlerini açığa çıkarıyor.

14 offshore şirket ile vergi kaçırıyorlar

Zengin elitlerin denizaşırı sırlarının sızdırıldığı belgelerde bu kişilerin vergi ve gizlilik cennetlerini kullanarak nasıl mülk satın aldıklarını, servetlerini gizlediklerini ve vergiden kaçındıklarını ortaya koyuyor. Pandora Belgeleri'nin odağında müşterilerine şirket kurmada yardımcı olmak için özel yetkili 14 offshore (denizaşırı) şirket yer alıyor.

Belgelerde hangi siyasiler var?

Ürdün Kralı Abdullah: Belgelerde öne çıkan en önemli isimlerden biri Ürdün Kralı II. Abdullah. Belgelerde kralın vergi cennetlerinde kayıtlı paravan şirketler aracılığıyla İngiltere ve ABD'de toplam 105 milyon dolar değerinde 14 lüks ev satın aldığı belirtildi.

Çekya Başbakanı Babis: Önemli bir diğer isim ise önümüzdeki hafta sonu yapılacak genel seçimlerde gücünü pekiştirmeyi uman Çekya Başbakanı Andrej Babis. Babis'in denizaşırı şirketler aracılığıya Fransa'nın Cannes kenti yakınlarında 22 milyon dolar değerinde lüks konut satın aldığı ancak mülkiyetini gizli tuttuğu bildirildi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev: Pandora Belgeleri'nde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve ailesine ilişkin bilgiler de sızdırıldı. Aliyev'in Londra'da 11 yaşındaki oğlu için 33 milyon sterline bir daire aldığı bilgisi yer alıyor. Ayrıca Aliyev ailesi ve yakınlarının 400 milyon dolarlık emlak anlaşmalarıyla bağlantıları olduğu bildiriliyor.

Kenya Devlet Başkanı Kenyatta: Kenya Devlet Başkanı Umumi Kenyatta'nın yıllarca offshore kurumlar aracılığıyla kişisel servetini katladığı, Pakistan Başbakanı İmran Khan'ın ise yakın çevresindeki kilit isimlerin gizlice milyonlarca dolar değerinde şirket sahibi olduğu açıklandı.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenksiy: Belgelerde ayrıca Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenksiy ve geçtiğimiz günlerde silahlı saldırıya uğrayan danışmanı Sergey Şefir'e ilişkin iddialar yer alıyor. Belgelerde lider koltuğuna oturmadan önce oyuncu olan Zelenskiy'nin British Virgin Adaları'nda bir paravan şirkette hisse sahibi olduğu belirtiliyor. Sızdırılan belgelerde Maltex Multicapital Corp adlı bu şirketin film prodüksiyonu ve dağıtımı şirketlerinde hissesi bulunuyor.

Diğer ünlü isimler: Belgelerdeki diğer bazı önemli isimler ise şu şekilde: Lübnan Başbakanı Necip Mikati, Birleşik Arap Emirlikleri Başbakanı Muhammed bin Reşit al Maktum, Karadağ Cumhurbaşkanı Milo Djukanoviç, Şili Cumhurbaşkanı Sebastian Pinera ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair belgelerde adı geçen diğer bazı siyasiler.

Putin'e yakın 3 isim de var: Belgelerde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın üç isim yer alması dikkat çekti. Bu kişilerden birinin Putin'in yakın çevresinden Gennady Timşenko, diğerinin Putin'in "resmi olmayan propoganda danışmanı" Konstantin Ernst ve üçüncüsünün ise başkanlık çalışanlarından Svetlana Krivonogikh olduğu belirtiliyor.

Tony Blair: Göze çarpan bir diğer isim de eski İngiltere Başbakanı Tony Blair. Belgelerde Tony Blair ve eşinin bir vergi cennetinde kayıtlı bir şirket satın alarak, Londra'da o şirkete kayıtlı yaklaşık yaklaşık 6.5 milyon sterlin değerindeki ofise 300 bin sterlinlik damga vergisi ödemeden sahip oldukları kaydediliyor.

IMF eski Başkanı Kahn: Ayrıca eski IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn da belgelerde adı geçen üst düzey isimlerden biri. Belgelerde çeşitli ülkelerden birçok eski başbakan ve bakanın da adı geçiyor.

Denizaşırı varlıklar ya da paravan şirketler yasal mı?

Bir çok ülkede ulusal sınırların ötesinde iş yapabilmek için denizaşırı varlıklara ya da paravan şirketlere sahibi olmak yasadışı değil. Uluslararası iş yapan iş insanları mali işlerini yürütebilmek için denizaşırı şirketlere ihtiyaç duyduklarını belirtiyor.

Ancak bu ilişkiler yüksek vergi alan ülkelerde elde edilen karın, düşük vergi düzenlemelerine sahip ülkelerde yalnızca kağıt üstünde varolan şirketlere kaydırılması ile aynı kapıya çıkıyor.

Denizaşırı sığınakların siyasiler tarafından kullanılması özellikle tartışmalı bir durum olarak görülüyor, çünkü bu sayede siyasi olarak popüler olmayan hatta gayrımeşru sayılabilecek faaliyetlerin kamuoyundan gizlenebildiğine dikkat çekiliyor.

ICIJ daha önce Panama ve Cennet Belgeleri'ni ortaya çıkarmıştı

ICIJ'ye göre Pandora Belgeleri, otoriter rejimlerin ve eşitsizliğin giderek yayıldığı bir dönemde para ve gücün nasıl dağıldığına ve hukuk kuralları esnetilerek ya da çiğnenerek nasıl zengin ülkeler tarafından mali gizlilik sağlanabildiğine dair eşitsiz bakış açısını gözler önüne seriyor.

ICIJ ve ortak çalıştığı medya kurumlarının ifşa ettiği belgeler gizli para işlerinin küresel siyasete ne kadar derin nüfuz ettiğini gün yüzüne çıkarıyor. ICIJ buna rağmen hükümetlerin ya da küresel kurumların denizaşırı finansal suistimallerin sona erdirilmesiyle ilgili bu kadar az yol almasının düşündürücü olduğuna dikkat çekiyor.

ICIJ daha önce dünya gündemini sarsan, birçok ülkede siyasi çalkantıya neden olan Panama ve Paradise (Cennet) Belgeleri'ni ortaya çıkarmıştı. Konsorsiyum son olarak geçtiğimiz günlerde Amerikan bankalarının gönderdiği Şüpheli Faaliyet Raporları'nın (Suspicious Activity Reports, SAR) gün yüzüne çıkmasıyla terörizmin finansmanı ve kara para aklama gibi konularda dünyadaki önemli bankaların oynadığı yasa dışı rolünü ortaya koyan FinCEN (Financial Crime Enforcement Network) Belgeleri'ni ifşa etmişti.