Özel sektör yatırımları hızla artıyor
Abone olYaşanan ekonomik krizler sebebiyle yatırım programlarını askıya alan özel sektör, 2003 yılında yatırım atağına kalktı.
Hazine Müsteşarlığı’na yatırım teşviki almak için başvurularda
geçen yıllara oranla yüzde 100’leri aşan oranlarda artış
gerçekleşti. 2003 yılının ilk 6 aylık döneminde yatırım teşvik
belgesi sayısında 2 kat, toplam yatırım tutarlarında ise 3 kat
artış oldu. Özel sektör yatırımlarının büyük kısmının imalat
sanayiinde olması dikkat çekerken, yatırımlarda asıl artışın yılın
ikinci yarısında olması bekleniyor. 5 Haziran 2003’te yürürlüğe
giren Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Kanunu ve Doğrudan Yabancı
Yatırımlar Kanunu ile yatırımların önündeki bürokratik engeller en
aza indirilirken yatırımcılara da önemli kolaylıklar sağlandı.
Türkiye, Kasım 2000 ve Şubat 2001’de yaşadığı ekonomik krizler
sebebiyle yatırım ortamından uzaklaşmıştı. 3 Kasım 2002 seçimleri
sonrasında tek parti iktidarının gelmesi, ekonomi programının
başarıyla uygulanması, yatırımların önündeki mevzuat kirliliğinin
ortadan kaldırılması Türk özel müteşebbisinin yatırımcı kimliğini
yeniden ortaya çıkarttı. Özel sektörün yatırım atağı resmi
rakamlara da aynen yansıdı. Krizler sebebiyle 2001 yılında bin 382,
2002’de ise bin 296 olan yatırım teşvik belgesi sayısı 2003 yılında
yaklaşık 2 kat artarak 2 bin 235’e ulaştı. Yeni yatırım
belgelerinin yarısından fazlasını ise imalat sanayiine yönelik
teşvik belgeleri oluşturuyor. Özel sektörün yatırım özlemini ortaya
koyan asıl rakamlar ise toplam yatırım tutarlarıyla ilgili. 2002
yılında sadece 6,2 katrilyon liralık yatırım yapmak için Hazine
teşviğine başvuran özel sektör, 2003 yılında bu rakamı neredeyse
3’e katlayarak 18 katrilyon lirayı aştı. Yeni yatırımlardaki döviz
kullanımı ise geçen yılın ilk yarısına göre 2003 yılında 3 kat
artış gösterdi. 2002’de 2,7 milyar dolarlık döviz kullanımına
karşılık bu yıl 7,1 milyar dolarlık yatırımın gerçekleştirileceği
Hazine Müsteşarlığı rakamlarına yansıdı. Her yeni yatırım ise
binlerce kişinin istihdam edilmesi anlamına geliyor. 2002 yılındaki
yeni yatırımlarla 65 bin kişiye istihdam sağlanabilirken 2003’te bu
rakam 106 bini aştı. Türk ekonomisi için umut veren gelişmelerden
birisi ise yatırım teşviklerinin büyük oranda komple yeni
yatırımları kapsaması. Yaklaşık 11 katrilyon liralık maliyeti olan
870 komple yeni yatırım için Hazine Müsteşarlığı tarafından onay
verildi. Bu tutar geçen yıl sadece 2,7 katrilyon liraydı.
Teşviklerde genişleme, tamamlama ve yenileme yatırımları da önemli
yer tutuyor. Komple yeni yatırımlar 46 bin kişiye iş kapısı olacak.
Diğer taraftan geçen süreçte devlet eliyle yapılan kamu yatırımları
azaldıkça verimlilik de artıyor. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)
tarafından öncelik ve yapılabilirliğini kaybetmiş kamu
yatırımlarının yatırım programından çıkartılması çalışmalarına hız
veriliyor. 2001’de toplam bin 2 proje Yüksek Planlama Kurulu’nun
teklifi ile Bakanlar Kurulu kararıyla iptal edilerek toplam kamu
yatırımı sayısı 4 bin 414’e indirildi. Aynı şekilde geçen yıl da
ödenek yetersizliği ve ülke ekonomisi için gereksizliğine karar
verilen 600 kamu yatırım projesi planlamadan çıkartıldı. Böylelikle
kamu tarafından programa alınan yatırım projesi sayısı 3 bin 851’e
gerilerken, 2001’de kamu yatırım stokunun ortalama tamamlanma
süresi de 12,5 yıldan 7,6 yıla çekilmiş oldu.