Özbekistan'da kamyon dolusu ceset

Özbek lider İslam Kerimov yönetimine karşı Fergana Vadisi'nde başlatılan halk isyanı kanlı bir şekilde bastırıldı. Ancak ülkede gerginlik devam ediyor.

Andican’da sokaklardan "kamyonlar dolusu cesedin" taşındığı söylenirken, bir insan hakları kuruluşunun yöneticisi Reuters'a can kaybının 500 olabileceğini vurguladı. Olaylar dün Kırgızistan sınırındaki Karasu köyüne sıçradı. Göstericiler, köydeki karakol ve vergi ofisini ateşe verdi, polis araçlarını tahrip etti. Gözlemciler, sert şekilde bastırılan Andican isyanının, Kerimov açısından bir dönüm noktası olabileceğini, insan hakları ihlalleriyle suçlanan yönetimi daha zor günlerin beklediğini kaydediyor. Son gelişmeler üzerine sınırdan Kırgızistan'a 600 kişinin kaçmasının ve Kerimov'un "dış bağlantı" iddiasının iki ülke ilişkilerini germesinden korkuluyor. Gelişmeler hakkında Rusya lideri Vladimir Putin'e bilgi veren Kerimov ise "durumun normalleştiğini" söyledi.

Askerlerce kuşatılarak dış dünya ile bağlantıları koparılan 300 bin nüfuslu Andican’ın 50-60 bin kişilik kent merkezinde yaşananlar hakkında sağlıklı bilgi alınamıyor. Ordu, 6 yabancı gazeteciyi “güvenlik gerekçesiyle” kentten çıkarırken, bölgeye gitmek isteyen iki Rus gazeteci de gözaltına alındı. Ekmek fiyatının üç kat arttığı kente kablolu telefonla ulaşılamıyor. Olayı Hizbuttahrir grubunun tertiplediğini savunan Kerimov, demokratik bir yapılanma için hazırlıklara başladıklarını savundu. Hizbuttahrir temsilcisi İmran Vahid ise Londra’daki açıklamasında olaylarla bağlantılarının bulunmadığını duyurdu. Taşkent’te basın toplantısı düzenleyen Kerimov, olayların ‘tümüyle’ kontrol altına alındığını söylerken, görgü tanıkları gece ve sabah erken saatlerde yüzlerce cesedin kamyonlara doldurularak bilinmeyen yerlere götürüldüğünü aktarıyor. Bağımsız İnsan Hakları Örgütü Özbekistan sorumlusu Lütfullah Şamsudinov, 200 kadar cesedin kamyonlara yüklendiğini aktarırken, Bahadır adlı bir başka görgü tanığı ise 300 ila 400 ceset gördüğünü iddia etti. Reuters’a konuşan ‘Appeal' adlı bir insan hakları kuruluşunun yerel yöneticisi Saidcakon Zeynetbitdinov da can kaybının 500 olabileceğini söyledi.

Çatışmalarda 10 polisin öldüğünü söyleyen Kerimov, göstericilerden kaç kişinin öldüğüyle ilgili olarak ise ‘Elbette çok’ ifadesini kullanmakla yetindi. Kerimov’a göre Andican’da hapishane ve valilik binasını basan grup, sürekli telefonla Kırgızistan ve Afganistan ile konuşuyordu. Çıkan isyan sırasında bazı vatandaşların Kırgızistan’a geçmesi ve Kerimov’un açıklamaları baz alındığında Taşkent ile Bişkek arasında da gerginliğin yaşanması bekleniyor. Kırgızistan’ın Özbekistan sınırında 800 bin Özbek asıllı vatandaş yaşıyor.

“Benzer olaylar Gürcistan’da, Ukrayna’da ve Kırgızistan’da oldu. Özbekistan’da neden olmasın?” yorumlarına dikkat çeken Kerimov, “Amaç iktidarı zayıflatmak; ama arkamızda milyonlar var.” dedi. Olayları, Hizbuttahrir’in kolu Ekremiler’in gerçekleştirdiğini savunan Kerimov şunları söyledi: “Eylemcilerle müzakere ve pazarlık yapmamızın sebebi onların canını kurtarmaktı. Biz onlara dedik ki; ‘Bu eylemi bırakın. Dört tarafınız kıble, istediğiniz tarafa gidin.’ Ama onlar işi siyasete döktü ve yaptıkları telefon görüşmeleriyle ‘iş pişti, halkı ayaklandırdık.’ diye mesajlar vermeye çalıştılar.” Kerimov, “Askere vur emrini kim verdi?” sorusuna aynı soruyla karşılık vererek, asker ve polise kimsenin ateş emri vermediğini savundu. Ancak o sırada kentte bulunan 7 yabancı muhabir, panzer ve askerî kamyonların yanı sıra binaların çatılarından göstericilerin üzerine ateş açıldığını belirtti. Tanıklar, öldürülenler içinde kadınların da bulunduğunu söylüyor. Olayların başka şehirlere sıçrama ihtimali için “Allah bilir.” diyen Kerimov, Andican emniyet müdürü ve bazı yetkilileri görevden aldığını da açıkladı.

Gelişmeler üzerine aralarında 6 yaralının da olduğu 600 kişi Kırgızistan’a geçti. Bişkek, yardım için BM ve AGİT’e başvurdu. NATO Genel Sekreteri Scheffer ise dünkü açıklamasında “Özbekistan'ın durumundan derin endişe duyuyorum. Herkes üstüne düşeni yapmalı.” uyarısında bulundu. Son olaylar yönetimi devirmeye çalışmakla suçlanan 23 genç işadamının ömür boyu hapis cezasıyla yargılanması üzerine patlak vermişti.


Haber : Mirza Çetinkaya
Kaynak :