Öymen'in yeni kitabı çıktı

Altan Öymen "Değişim Yılları" isimli kitabının ikinci cildini de çıkarmış. Kitap yakın tarihe ilgisi olanlar için tam bir bilgi hazinesi... Derya Sazak da kitaptan memnun kalanlar arasında... Sazak yazısıyla kitabın ana hatlarını vermiş...


Altan Öymen'in anılarının ikinci cildi, 'Değişim Yılları' adıyla çıktı. (Doğan Kitap)
Öymen kitabında, İkinci Dünya Savaşı'nın ardından, dünyada ve Türkiye'de yaşanan değişimi 1950'li yılların tanıklığı altında günümüze aktarıyor.
Savaştan çıkmış ancak, Batı ile Doğu bloku arasında 'demir perde'yle bölünmüş bir dünya. Türkiye 'soğuk savaş'ta ABD'nin ileri karakolu olmaya aday. Marshall yardımı başlıyor, caddelerde Amerikan troleybüsleri. Günümüzdeki AB üyeliği gibi, 'Ya NATO'ya almazlarsa!..' tartışması yapılıyor.
Amerika hayranlığı karşısında 'komünizm'in yükselişi. Türkiye'de muhalif aydınların, 'eski tüfek' solcuların öyküsü. Karl Marx'ın 'Das Kapital'iyle tanışma. Tan'ın saldırıya uğramasından sonra 'Markopaşa'nın üç çilekeş yazarı Sabahattin Ali, Aziz Nesin ve Rıfat Ilgaz'ın başına gelenler.
Sabahattin Ali'nin öldürülüşü, Nazım Hikmet'in hapishane günleri, kaçış ve yurttaşlıktan çıkarılışı.
Öymen, 1947 yılında Amerika'yı doğrudan karşısına alan, Türk hükümetini de ABD'nin dümen suyuna gitmekle suçlayan bir tek etkili yayın organı olarak 'Markopaşa'yı anlatıyor.
Altan Öymen'in anıları siyasi tarihle, basının 1950'li yıllardaki serüvenini buluşturuyor:
1950 seçimlerinde iktidarın CHP'den DP'ye geçişi.
Meclis'in toplanması, Cumhurbaşkanlığı seçimleri. Akşam'ın manşeti: 'Ali Fuat Cebesoy Cumhurbaşkanı olacak!' İsmet Paşa'dan sonra Çankaya'ya bağımsız bir üye yerine parti başkanlığını bırakan Celal Bayar Cumhurbaşkanı seçiliyor. Adnan Menderes de başbakan.
DP hükümeti icraata başlıyor.
Meclis'ten çıkan ilk yasa, Başbakan Menderes'in Zafer gazetesine açıkladığı 'Arapça ezan.' Camilerde Türkçe ezan uygulaması 1932 yılında Atatürk'ün talimatıyla başlatıldığı için, DP çevrelerinde 'Bayar ne diyecek?' endişesi gözleniyor. Celal Bayar, Atatürk'ün son başbakanıydı.
Arapça ezanın görüşüldüğü Bakanlar Kurulu'na Cumhurbaşkanı Bayar başkanlık ediyor. Öymen, o oturumla ilgili Cumhuriyet başyazarı Nadir Nadi'nin Perde Aralığı'ndan kitabından alıntı yapmış:
'Bayar dalgın ve düşünceli:
- Arkadaşlar, kararımızla Atatürk'ün ruhu muazzep olmaz mı? (Azap duymaz mı, üzüntüye uğramaz mı?) sorusunu ortaya atıyor. Bakanların duygularını yansıttığına güvenen Nihat Reşat, söze karışıyor:
- Büyük zaferimiz üzerine Atatürk'ün ruhu o kadarcık kusuru bize bağışlar efendim!..'
2000'li yılların Türkiye'sindeki değişimlere anlam veremeyenler için Altan Öymen'in anıları değerli bir başvuru kaynağı. Olimpiyatlardan Kore Savaşı'na, basından sosyeteye, 1947 - 51 arası 'Değişim Yılları.' Keyifle okunuyor.

YAZI:Derya SAZAK