Osmanlı'dan kalma şok belgeler

Araştırmayı yapan Prof. Dr. Sedat İşçi, "ABD'ye önce Ermeniler geliyor, Türkler Ermenilerden duyarak geliyor. Balkanlar, Kafkaslar, Akdeniz ve adalardan, Suriye, Mısır gibi Osmanlı topraklarından gelenler var. Türklerin en yoğun göçü Harput vilayetinden. Ancak her bölgeden insanın gelmiş olduğunu görüyoruz. Gelenler arasında Malatyalı da var, İzmirli de." 1860-1921 yılları arasında ABD'ye giden ilk Türk göçmenlerle ilgili çok sayıda bilgi, belge, fotoğraf, arşiv ve doküman yıllar sonra gün ışığına çıkarılıyor. Prof. Dr. Sedat İşçi, mezar taşlarından yola çıkarak ilk Türklerin taşındıkları gemiler, göç belgeleri, çalıştıkları fabrikalar, yerleşim birimleri, sosyal hayatlarıyla ilgili yüzlerce fotoğraf ve belgeye ulaştı. Osmanlı topraklarından ABD'ye göç eden 1 milyon 200 bin kişinin yüzde 15-20'sini oluşturan Türklerin bu kıtadaki maceraları çok yönlü olarak incelenip gün ışığına çıkıyor Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat İşçi, 2002 yılında başlatılan "ABD'ye giden ilk Türkler Projesi"nin ilk adımlarının umut verici olduğunu söyledi. Proje ekibinde genel direktör olarak görev aldığını anlatan Sedat İşçi, ABD'de kalanların ve Türkiye'ye dönenlerin toplumsal, kültürel ve ekonomik etkilerini iki toplum açısından araştırmak amacını taşıdıklarını söyledi. "MALATYALI DA VAR İZMİRLİ DE" 19. yüzyılın ikinci yarısında tüm dünyadan ABD'ye yaşanan göç kervanına Türklerin de katıldığını belirten Prof. Dr. İşçi, özellikle 1870-1914 yıllarındaki dönemde ekonomik ve sosyal yapıdaki problemler nedeniyle Osmanlı'dan ABD'ye yaklaşık 1 milyon 200 bin kişinin göç ettiğini söyledi. Bunların yüzde 15-20'sini Türklerin oluşturduğunu kaydeden İşçi, şöyle konuştu: "ABD'ye önce Ermeniler geliyor, Türkler Ermenilerden duyarak geliyor. Balkanlar, Kafkaslar, Akdeniz ve adalardan, Suriye, Mısır gibi Osmanlı topraklarından gelenler var. Türklerin en yoğun göçü Harput vilayetinden. Ancak her bölgeden insanın gelmiş olduğunu görüyoruz. Gelenler arasında Malatyalı da var, İzmirli de." Göç yolunda insanların genellikle limanlara kadar araba, at, eşekle veya yaya olarak ulaşmaya çalıştığını anlatan İşçi, "Harput ve çevresi daha çok Samsun ve Trabzon limanlarına, Konya civarı Mersin Limanına, Ankara ve İç Anadolu ise İzmir limanını tercih ettiler" dedi. "EN KÖTÜ GEMİLERLE GİTTİLER" Araştırma sırasında göç gemilerinin kayıtlarına ve fotoğraflarına ulaştıklarını bildiren Prof. Dr. İşçi, şöyle konuştu: "İlk gidenlerin hemen hemen tümü yoksul, tarım ve hayvancılıkla uğraşan insanlardı, hiç okula gitmemişlerdi ve en kötü gemilerle ABD'ye ulaştılar. ABD'ye giriş merkezleri ise New York, Boston ve gemilerin rotasına göre bunların dışındaki bir iki liman oldu. Ayrıca ABD'ye yasal yollardan giremeyen pek çok göçmenin önce Kanada'ya, oradan Niyagara bölgesi üzerinden ABD'ye geçtiği ortaya çıktı." EN ZOR İŞLERDE ÇALIŞTILAR Prof. Dr. İşçi, ABD'ye göç eden ilk Türklerin de tıpkı Avrupa'ya çalışmak için gidenler gibi çoğunlukla fiziksel güç isteyen zor işlerde, yoğun olarak otomotiv fabrikaları, demir çelik işletmeleri, deri, ayakkabı fabrikaları, boya Sektörü, tekstil sektörü, tel çekme fabrikaları ve demiryollarında çalıştıklarını anlattı. Sedat İşçi, neredeyse tamamı bekar ya da yalnız olarak gelen Türklerin burada farklı ülke ve dinlerden kadınlarla evlendiğini, bazılarının çocuklarına Türk kültürü aşılarken, bir çoğunun bunu başaramadığını, ancak kendilerine ait mezar yerleri oluşturduklarını ifade etti. Türklerin ABD'de yaşama alışmasının ardından dernekler kurarak, kültürel ve dini birlikteliklerini oluşturma gayreti içine girdiklerini anlatan İşçi, "İstiklal Savaşı'nda şehit düşenlerin yetim çocukları için ilk Türkler aralarında 420 bin dolar toplayarak Türkiye'ye göndermiş" dedi. İşçi, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasının ardından ülkeye dönenlerin önemli sanayi yatırımları yaptıklarını orada edindikleri bilgi ve deneyimi değerlendirdiklerini kaydetti.