Doğal beslenmenin önemini biliyoruz ama kaçımız doğal ya da organik ürünler tüketiyoruz? Organik ürünlerin satıldığı ekolojik pazarların sayısı giderek artıyor ve artık fiyatlar da daha uygun. İstanbul'da ilk ekolojik pazar dört yıl önce Feriköy’de açıldığında çok büyük merak uyandırmıştı. Ancak bu merak ve hevesle pazara gidenler, yüksek fiyatlar nedeniyle fileleri dolduramadan geri dönüyordu. Durum böyle olunca da ekolojik ürünlerin pahalı olması, ‘sağlıklı’ olma özelliğinin önüne geçti. Uzunca bir süre bu ürünler sadece lüks tüketime hitap eden mağazalarda, alışveriş merkezlerinde satılageldi. Ancak şu sıralar birbiri ardına açılan organik pazarlar sayesinde fiyatlar daha uygun hale geliyor. Bu pazarlar, ekolojik ürünleri daha geniş kitlelere ulaştırmayı hedefliyor. Pazarların çoğu, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği ve Ekolojik Üreticiler Derneği gibi, sivil toplum kuruluşlarının önderliğinde açılıyor. Buğday Derneği’nin projesi olan ‘Yüzde 100 Ekolojik Pazarlar’ın Koordinatörü Batur Şehirlioğlu, fiyatlar belirlenirken piyasa ve hal fiyatlarının takip edildiğini söylüyor: “Ürünün organik yetiştirilişi, nakliyesi ve kalite özelliklerine göre fiyatlandırma yapılıyor. Organik ürünlerin konvansiyonelden daha pahalı olmasının dört ana nedeni var: 1- Güven uğruna yapılan denetimler, analizler, izlenebilirlik çalışmaları. 2- Yüksek girdi maliyeti (tohum, organik gübre ) ve emek yoğun bir tarım yolu oluşu. 3- Verim kaybı. 4- Sürümün yani talebin kısıtlı olması sebebiyle birim depolama ve nakliye maliyetlerinin fazlalığı.” FERİKÖY’DE YILDA 500 TON ÜRÜN SATILIYOR Yüzde 100 ekolojik pazarların müdavimleri orta ve yüksek gelirli, eğitim ve kültür seviyesi yüksek, sağlıklı yaşam ve ekoloji bilinci olan kişilerden oluşuyor. Sadece Feriköy’deki pazarda yılda 500 ton ürün satılıyor. Bu pazarın yaklaşık bin 500 müdavimi var. Pazar sadece buraya gelenlerin değil, aynı zamanda İstanbul’un değişik noktalarına ürün pazarlayan firmaların da tedarik kanalı oluyor. Böylece çok daha fazla kişinin ekolojik ürünlere ulaşmasına katkıda bulunuyor. İlki Şişli Belediyesi ortaklığıyla 2006’da kurulan Yüzde 100 Ekolojik Pazar’ın ardından, 2008’de Antalya ve Samsun, 2009’da İstanbul’da Kartal, 2010’da Beylikdüzü ve Bakırköy pazarları açıldı. Yüzde 100 Ekolojik Pazar bir model oluşturdu. Daha sonra Bursa Nilüfer, Ankara Çankaya ve İzmir Büyükşehir Belediyeleri de kendi organik pazarlarını açtı. İstanbul Kanyon Alışveriş Merkezi’ndeki Organikanyon’un kurucusu, İmece Evi’nden Mehmet Gökmen de organik pazarların pahalı olduğunu düşünmüyor: "Dört yıl önce açıldığında daha pahalıydı, evet. İlk açıldığımızda bizim tezgâha gelip, ‘Bunlar çok pahalı, biz nasıl bunları yiyeceğiz,’ diyorlardı. Bu beni de çok rahatsız ediyordu ve kendimi mahcup hissediyordum. Bir süre sonra fark ettim ki, konvansiyonel yani organik sertifikası olmayan ürünlerde (içinde zirai ilaçlar olan, sentetik gübreler kullanılan, sentetik hormonlar kullanılan) hakkı bir olan üründe topraktan beş alınıyor. Sonra kendi kendime dedim ki, neden konvansiyonel ürünlerin ucuz olduğunu tartışmıyoruz da organik ürünlerin pahalı olduğunu tartışıyoruz. Çünkü birtakım hilelere başvurarak ucuz fiyatı yakalamak mümkün. Ama fiyat gerçekten de göreceli bir kavram. Bütün Türkiye’de organik tarım yapılsaydı domates 3 TL değil 1 TL olacaktı. Bir de arz-talep meselesi. Pazar ilk açıldığında elmanın fiyatı 5 TL’ydi. Bu sene de 4-5 TL. Demek ki fiyatı düşmüş. O yüzden gittikçe ucuzladığını düşünüyorum. Bir de şu yönüyle düşünmek gerekiyor. Hastalandıktan sonra ilaçlara verdiğimiz para düşünüldüğünde, buradan yediğimiz ürünler çok daha uygun fiyata geliyor. Hiç olmazsa hastalanmıyoruz, hiç olmazsa daha lezzetli ürünler yiyoruz." Plazalarda yaşayanlar için... Levent’teki Kanyon Alışveriş Merkezi’nde İmeceevi tarafından kurulan Organikanyon için tam olarak bir pazar yeri demek doğru değil. Çünkü sadece birkaç tezgâh var. Her cuma 10.00-20.00 saatleri arasında kurulan alanda, organik sebze ve meyvelerin yanı sıra, organik giysiler, sabunlar, kozmetikler, yağlar, soslar gibi alternatif ürünler de satılıyor. Buradaki tüm ürünler, organik sertifikalı ya da geldiği yer belli olan, üretildiği bölgedeki sosyoekonomik koşullara olumlu katkı sağlayan ve hikâyesi olan ürünler arasından seçiliyor. Patates-soğan Nevşehir’den, yeşillikler Bursa’dan, kavunkarpuz Karacabey’den geliyor. Bu pazarda patates: 3.5 TL, dereotu: 2 TL, kurusoğan: 3.5 TL, kıvırcık: 3.5 TL, dolmalık biber: 4 TL, kırmızı biber: 5 TL, patlıcan: 4 TL, karpuzun kilosu 3 TL’den satılıyor. Çarşambaları Kadıköy’de Kadıköy Belediyesi’nin Ekolojik Üreticiler Derneği ile işbirliği yaparak Özgürlük Parkı’nda açtığı organik halk pazarı, her çarşamba kuruluyor. Burada sertifikalı taze sebze ve meyvelerin dışında kurutulmuş organik ürünler de satılıyor. Bu pazarda satıcıların bağırarak satış yapması ve naylon poşet yasak. Pazarda organik balık bile satılıyor. Pazarda satış yapan satıcıların çoğunluğu da değişik illerden gelen üreticiler. Toplam 80 satış tezgâhının bulunduğu pazardaki tüm ürünler sertifikalı, ayrıca ziraat mühendisleri tarafından da düzenli olarak kontrol ediliyor. Pazarda yumurtadan elmaya, kurutulmuş organik bakliyat ürünlerinden organik şampuanlara kadar her türlü ürün bulmak mümkün. Burada domates: 3.5 TL, çeri domates: 5-6 TL, semizotu: 4 TL, erik, şeftali, çilek: 6 TL, patlıcan: 3 TL, kavun (kilosu) 2 TL, keçi peyniri: 11 TL, karakovan balının yarım kilosu: 120 TL. Maltepe ve çevresine hizmet veriyor Ekolojik Üreticiler Derneği ve Maltepe Belediyesi’nin ‘Yeşil Belediyeye Dönüşüm Projesi’ doğrultusunda temmuz ayında hizmet vermeye başlayan Maltepe Organik Pazarı, merkezi alanda kurulması, kolay ulaşımı ve araç park etme olanaklarıyla yalnız ilçeden değil, tüm bölge halkından yoğun ilgi görüyor. Her pazar günü Altayçeşme Mahallesi’nde hizmet veren Maltepe Organik Pazarı’nda, Mersin’den İzmir’e Türkiye’nin pek çok ilinden gelen sertifikalı meyve-sebze, bal, yumurta gibi çeşitli organik tarım ürünleri satılıyor. Çanakkale ve Eceabat’tan gelen ve keçi sütünden elde edilen 10 çeşit peyniri de satılıyor. Üreticiden tüketiciye Bölgede organik üretimi teşvik etmek, sağlıklı ve uygun fiyatlarda üretim yaptırabilmek adına Silivri Belediyesi tarafından oluşturulan Organik Tarım Pazarı, New Center Alışveriş Merkezi yanında açıldı. Bölgede organik tarımla uğraşan üreticilerle işbirliği yapan Silivri Belediyesi, organik üretimi teşvik etmek, ilçe halkına sağlıklı ürünler verebilmek adına uygun fiyatlarda satışların gerçekleştiği Organik Tarım Pazarı’nı oluşturdu. Domates: 2 TL, salatalık: 2 TL, biber: 1.5 TL. Tezgâh örtüleri bile doğal İzmir Büyükşehir Belediyesi önderliğinde; Karşıyaka Belediyesi, Tarım İl Müdürlüğü ve Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) işbirliğinde 25 Haziran 2010 tarihinde açılan ekolojik pazarda, ürünler sıkı bir denetimden geçerek tezgâhlardaki yerini alıyor. Ürünler, bez ya da kâğıt ambalajlarda, hiçbir kimyasala maruz kalmamış sağlıklı tezgâh örtüleri üzerinde tüketiciye ulaşıyor. ‘Ekopazar İzmir’, Bostanlı Pazar alanında, yaklaşık 4.000 metrekare alan üzerinde, sadece cuma günleri açılıyor. Organik pazardan bazı ürünlerin fiyatları şöyle: Semizotu / roka: 1 TLs, patlıcan: 2 TL, biber: 2.5 TL, salatalık: 3 TL, domates: 3.5 TL, üzüm: 4 TL. Yüzde 100 Ekolojik Pazarlar Buğday Derneği’nin bir projesi, ‘Yüzde 100 Ekolojik Pazarlar’. Dernek, yerel belediyelerle el ele vererek, düzenli olarak denetlenen, sadece ekolojik sertifikalı ürünlerin satıldığı pazarlar kuruyor. Bu pazarlarda ayrıca ekoloji temalı etkinlikler, atölye çalışmaları ve söyleşiler de yapılıyor. Bu proje kapsamında; her cuma Bakırköy (Airport AVM otoparkı), her cumartesi Şişli (Eski Tekel Fabrikası Yanı) ve Beylikdüzü (Beylik Pazarı), her pazar Kartal (Kartal Meydanı) her salı ve cumartesi de Samsun’da (İlkadım Belediyesi) pazar kuruluyor. Ekolojik pazarda domatesten ekmeğe, yoğurttan tekstil ürünlerine, makarnadan nar suyuna kadar çok çeşitli ekolojik ürünleri bir arada bulmak mümkün. Şişli’deki pazarda kasım 2009’dan bu yana naylon torba kullanımı kaldırıldı. Fiyatlar ise şöyle: Biber: 2-3 TL, domates, patlıcan, salatalık, kavun, tazepatates, kabak: 1.5-2.5 TL, şeftali, erik: 4-5 TL, karpuz (kilosu): 1-1.5 TL, incir: 5- 7 TL, limon: 4-5 TL, vişne: 3-4 TL, üzüm: 4-5 TL, muz: 4-5 TL, pırasa: 2-3 TL, demet yeşillikler: 1-1.5 TL. Bursa’da da var Bursa Nilüfer Belediyesi’nin, 2006 yılında kurduğu organik ürün pazarı, pazar günleri Fatih Sultan Mehmet Bulvarı’nda açılıyor. Pazarda, tarladan tüketiciye ulaşana kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı organik ürünler satışa sunuluyor. Üreticiyi birinci elden tüketiciyle buluşturan Nilüfer Organik Ürün Pazarı’nda, Türkiye’nin farklı bölgelerinden gelen ve doğal yöntemlerle yetiştirilen, sertifikalı, ekolojik sebzemeyve ve diğer organik ürünler bulunabiliyor. Ankaralılar Ayrancı’ya Tamamı sertifikalandırılmış ürünlerden oluşan Ayrancı Organik Ürünler Pazarı, 2008 yılından beri hizmet veriyor. Her hafta pazar günleri sabah saat 07:00’den akşam saat 19:00’a kadar açık. Pazarda satışı yapılan mamul ürünlerde (kuru bakliyat, yumurta, bal, sirke, reçel vs.), üreticinin üretim izni şartı aranıyor, ürün ambalajının üzerinde sertifika kuruluşunun bilgileri ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın ‘Organik Ürün’ logosunun bulunması zorunlu.