Okyanusta akıntı sistemi değişiyor

İngiliz bilim dergisi Nature'nin son sayısında yayınlanan araştırma, Avrupa kıtasının kıyılarını yalayan ılık su akıntısının debisinin, son 50 yıl içinde yüzde 30 azaldığını gösteriyor. Atlas Okyanusu'nun akıntılar sistemi, meşhur ''Gulf stream'' sıcak su akıntısıyla bunun iki kolundan oluşuyor. ''Gulf Stream'' akıntısı, Meksika körfezinden İngiltere'ye doğru akıyor ve dünyadaki bütün nehir sularının yaklaşık 100 katı civarında bir su kütlesini günde 97 kilometre (60 mil) hızla hareket ettiriyor. Başta İngiltere'nin batısı olmak üzere bazı alanların hava durumunu etkileyen akıntı, sıcak iklimlerin sıcak sularını Kuzey Atlantik'e doğru sürüklüyor. Southampton Üniversitesi Ulusal Oşinografi Merkezi'nden Prof. Harry Bryden, yürüttüğü çalışmada, iklim uzmanlarının hipotezini doğrular nitelikte sonuçlar elde etti ve Atlantik'teki akıntı sisteminin bozulmakta olduğunu belirledi. Profesör, bu sonuca ''Gulf Stream''ı ve kollarını kesen 25. paralel hizasına yerleştirilen alıcılardan gelen verileri değerlendirerek ulaştı. ''Yukarı'' çıkan akıntı istikrarını muhafaza eder görünmekle beraber ''aşağı inen'' akıntılar kaygılandırıcı bir durum arz ediyor. Araştırmaya göre, subtropikal bölgede akıntı, rüzgarların etkisiyle okyanusun ara tabakalarında dairevi hareketler oluşturup kalıyor. 1957 yılından bu yana bu bölgede su hacmi yüzde 50 arttı. Kuzeydeki buzullara yakın sular soğuyunca okyanusun derinliklerine çöküyor ve böylece Amerikan kıyıları boyunca uzayan Labrador akıntısı oluşuyor. Bu akıntının debisi 3 bin ila 5 bin metre derinlikte yüzde 50 azaldı. Bilimadamları, bunlara bakarak, Avrupa'ya kadar uzanan Kuzey Atlantik akıntısının 1957 yılında saniyede 20 milyon ton olan debisinin, 2004 yılında 14 milyon tona düştüğünü hesapladı. Araştırmaya göre, bu akıntının taşıdığı sıcaklık Avrupa'nın karada ve denizde ikliminin ılıman olmasını sağlıyor. Dolayısıyla, okyanustaki bu dolaşım sisteminin yavaşlaması, iklimin değişmesi sonucunu doğuracak gibi gözüküyor. Prof. Bryden, son 50 yılda yapılan araştırmaların okyanustaki akıntılarla 25. paralelin her iki tarafına sıcaklık transferi yapıldığını gösterdiğini hatırlattı ve Atlantik'teki su çevrimine ilişkin rakamların önceki değerlendirmelerden çok farklı çıkmasının şaşırtıcı olduğunu vurguladı. Uzmanlara göre, Atlantik'teki çevrimin durması halinde Avrupa'da ortalama sıcaklıklar 4 derece azalacak. İngiltere çevre araştırma merkezinden Meric Srokosz, ''Çevrim filmlerdeki gibi pat diye duracak değil... Durması 10 yılı bulabilir. Yeni bir buzul çağından söz etmiyoruz, ama kışlar muhtemelen daha soğuk ve çetin geçecek...'' dedi.