Öğrencilerde sigara alışkanlığı artıyor

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve ABD Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) tarafından 190 ülkede yapılan araştırmaya göre, Türkiye'de öğrenciler arasında sigara kullanma alışkanlığı artıyor.

Bir önceki araştırmaya göre, bu yaş grubunda yüzde 6.9 olan sigara kullanma alışkanlığı oranı yüzde 8.4'e çıkarken artışın kız öğrenciler arasında daha fazla olduğu saptandı.

Küresel Gençlik Tütün Araştırmasına (KGTA) ilişkin bilgi veren DSÖ Türkiye Ofisi Tütün Kontrolü Program Sorumlusu Dr. Toker Ergüder, DSÖ ve CDC'nin işbirliğinde dünya genelinde yaklaşık 190 ülkede gerçekleştirilen standart çalışmanın, sigara içme oranlarının takibi için tüm ülkelerde beş yılda bir yapıldığını anlattı. Türkiye'de ilki 2003 yılında gerçekleştirilen çalışmanın ikincisinin 2-30 Nisan 2009 tarihleri arasında, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve CDC'nin işbirliğinde gerçekleştirildiğini kaydeden Ergüder, çalışmaya, Türkiye genelinde rastgele yöntemle seçilmiş 27 ilden 69 okuldaki ilköğretim 7. ve 8., lise hazırlık ile 1. ve 2. sınıflardan toplam 5 bin 45 öğrencinin katıldığını bildirdi.

2009 araştırmasının Türkiye genelinde Ankara, İstanbul ve İzmir'in yanı sıra diğer kentlerden iki aşamalı küme örneklemesi yapılarak gerçekleştirildiğini belirten Ergüder, ilk aşamada öğrenci sayılarıyla orantılı olasılık hesabına göre okul seçimi yapıldığını söyledi.

İkinci aşamada ise seçilen rastgele sınıflardan katılacak öğrencilerin belirlendiğini ifade eden Ergüder, okul katılım oranının yüzde 98.6, sınıf katılım oranının yüzde 100, öğrenci katılım oranının ise yüzde 88.8 olduğunu bildirdi. Araştırmanın, sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanım sıklığı ile birlikte tütün kullanımında ve ulusal tütün kontrol politika ve programlarında belirleyici olan beş faktöre ilişkin verileri de içerdiğini belirten Ergüder, bunların okul müfredatı, ulaşılabilirlik/mevcudiyet ve fiyat, çevresel tütün dumanı (pasif içicilik), bırakma desteği, medya ve reklamlar olduğunu söyledi.

GENÇLER TEHLİKE ALTINDA
Araştırma, Türkiye'de 13-15 yaş arasındaki öğrenciler arasında sigara alışkanlığının arttığını ortaya koydu. Buna göre, 2003 yılında gerçekleştirilen I. Küresel Gençlik Tütün Araştırmasında bu yaş grubu öğrencilerde saptanan yüzde 6.9'luk sigara içme oranının son araştırmada yüzde 8.4'e çıktığı belirlendi. Beş yıl önceki araştırmaya göre erkek öğrencilerin yüzde 9.4'ü, kızların ise yüzde 3.5'i sigara kullanırken, son çalışma bu yaş grubundaki erkek öğrencilerin yüzde 10.2, kızların ise yüzde 5.3'ünün sigara alışkanlığı olduğunu gösterdi.

Araştırmaya katılanlardan yüzde 29.6'sı ''sigara içmeyi denediğini'', hiç sigara içmemiş olanların yüzde 10.2'si ise ''önümüzdeki yıl içmeye başlayabileceğini'' ifade etti. Bu oran 2003 yılında yapılan araştırmada yüzde 7.0 idi. Çalışma sonucunda, sigara içen öğrencilerden yüzde 30.5'inin buna 10 yaşından önce başladığı da ortaya çıktı. Bu oranın erkeklerde yüzde 31.6, kızlarda yüzde 31.7 olduğu görülürken, özellikle kızlar arasında 10 yaşından önce sigaraya başlayanların oranının arttığı belirlendi. 2003 yılında gerçekleştirilen I. Küresel Gençlik Tütün Araştırmasında 13-15 yaş grubu kız öğrencilerde bu oran yüzde 23.7 olarak saptanmıştı.

TÜTÜN DUMANINA MARUZ KALANLAR
Araştırma, sigara kullanmasalar bile gençlerin çevrelerinde bu kötü alışkanlığa sahip olanlardan dolayı tütün dumanına maruz kaldıklarını, ancak kapalı ortamlarda sigara yasağını genişleten düzenlemenin yürürlüğe girmesinden sonra bu sıkıntının azaldığını da gösterdi.

Beş yıl önce gençlerin yüzde 59.8'i ''anne ya da babasından herhangi birinin'', yüzde 5.4'ü ''en yakın arkadaşının'' yanlarında sigara içtiğini belirtirken, yüzde 85.9'u ''halka açık yerlerde sigara dumanına maruz kaldıklarını'', yüzde 91.4'ü de ''halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması gerektiğini'' ifade etmişti.

Son çalışmada ise anne veya babası yanlarında sigara içen gençlerin oranı yüzde 51.8'e, halka açık yerlerde sigara dumanına maruz kaldıklarını söyleyen gençlerin oranı ise yüzde 79.9'a düştü. Ancak en yakın arkadaşı sigara kullanan gençlerin oranı yüzde 9'a yükseldi. Araştırma, okullarda sigara karşıtı eğitimin de arttığını gösterdi. Okuldaki derslerde sigaranın zararlarının öğretildiğini belirtenlerin oranı 5 yıl önceki araştırmada yüzde 52.8 iken bu oran yüzde 62.2'ye çıktı.

DOĞRUDAN VE GİZLİ REKLAM KAMPANYALARI DEVAM EDİYOR
Araştırma, tütün endüstrisinin çocuk ve gençlere yönelik doğrudan ve gizli reklam kampanyalarına devam ettiğini de ortaya çıkardı. Öğrencilerin yüzde 29.2'si ''gazete ve dergilerde sigara reklamları gördüklerini'', yüzde 11.6'sı ''üzerinde sigara firmalarının logosunun bulunduğu t-shirt, kalem veya çantaya sahip olduklarını'', buna karşın yüzde 87.6'sı ''medyada sigara karşıtı mesajları gördüklerini'' belirtti.

Araştırmaya katılanların yüzde 52.8'si 18 yaşından küçüklere sigara satışının yasak olmasına rağmen, ''Bakkaldan veya marketten rahatlıkla sigara alabildiğini'', yüzde 7.4'ü de ''Bir tütün firması temsilcisi tarafından kendisine bedava sigara verildiğini'' ifade etti.