NATO zirvesinin gündemi yoğun

NATO'nun 55 yıllık tarihindeki 17. zirvesi İstanbul'da başladı. İttifak üyesi 26 ülkenin ve NATO ile işbirliği yapan 20 devletin başkanları, başbakanları ve bakanları ile sivil ve askeri yetkililerini buluşturan zirve iki gün sürecek. NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer'in konuşmasıyla başlayan ve Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in de konuşma yapacağı zirvede, İttifak'a yeni katılan Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya'ya ''hoş geldiniz'' mesajları aktarılacak. Zirvenin sabahki bölümünün ardından, NATO üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanları, dışişleri bakanları ve savunma bakanları, 3 ayrı çalışma yemeğinde bir araya gelecekler. NATO-Rusya Konseyi, bugün dışişleri bakanları düzeyinde toplanacak. Zirvenin ilk günü, Topkapı Sarayı'nda 800 kişinin katılacağı bir yemekle son bulacak. NATO-Ukrayna Komisyonu'nun devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki toplantısı ile başlayacak olan ikinci gün, İttifak üyesi ülkelerin ve işbirliği ortaklarının liderlerinin katılacağı Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi (AAOK) ile devam edecek. Zirve, çalışma yemeğinin ardından, yayımlanacak bir bildiri ve düzenlenecek basın toplantılarıyla son bulacak. GÜNDEM NATO zirvesinde, 2002 sonunda yapılan Prag zirvesinden bu yana çeşitli konularda kaydedilen ilerlemelerin gözden geçirilmesi, İttifak'ın yeni görevlerinin tartışılması ve gelecekte yapılabileceklerin belirlenmesi öngörülüyor. Devlet ve hükümet başkanları, başta Afganistan ve Irak olmak üzere bazı önemli dosyaları ele alacaklar. Gündem maddeleri arasında terörizme karşı mücadele, Balkanlar'da istikrar, NATO kuvvet yapılarının modernleştirilmesi, İttifak dışı ortaklarla işbirliğinin genişletilmesi gibi konular bulunuyor. AFGANİSTAN NATO zirvesinin en öncelikli gündem maddelerinden birini Afganistan dosyası oluşturuyor. Afganistan'da, eylül veya ekim ayında yapılması planlanan cumhurbaşkanı ve parlamento seçimleri öncesinde güvenlik desteği vaadinde bulunan NATO, bu amaçla İl İmar Timleri (İİT) kuruyor. Uluslararası Güvenlik Destek Gücü (ISAF) ile Kabil bölgesinde görev üstlenen NATO, İİT'ler ile ülkenin kuzey ve batı bölgelerine ulaşmayı hedefliyor. NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, İstanbul zirvesinde 5 İİT oluşturulacağını, bu amaçla müttefiklerden katkı beklendiğini bildirdi. Bu katkıların İstanbul'da somutlaşması öngörülüyor. NATO İstanbul zirvesinin katılımcıları arasında Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai ve NATO Genel Sekreteri'nin Afganistan'daki Temsilcisi Hikmet Çetin de bulunacak. Çetin'in, temmuz ayında dolacak görev süresinin uzatılması bekleniyor. IRAK NATO zirvesinin en ''hassas ve tartışmalı'' gündem maddelerinden birini Irak dosyası oluşturuyor. Devlet ve hükümet başkanları, Irak'ta yönetimin egemen hükümete devredileceği 30 Haziran'dan önce ''genel bir durum değerlendirmesi'' yapacaklar. NATO'nun, Irak'ta bir rol üstlenmesi olasılığı konusunda, ''Bağdat'tan gelen talep çerçevesinde kapıların kapalı tutulamayacağı'' mesajı verilirken, İstanbul'da, ''yeni hükümete siyasi destek beyanı'' bekleniyor. Irak'ta halen 16 NATO üyesi ülkenin asker bulundurduğunu belirten uzmanlar, Iraklı polis ve askerlerin eğitimine yönelik faaliyetlerin ''NATO şemsiyesi'' altında toplanmasına yönelik adımların İstanbul'da atılacağını ifade ediyorlar. İstanbul zirvesinde, Irak konusunda ayrı bir ortak bildiri yayımlanacak. AAOK Avrupa Atlantik Ortaklık Konseyi (AAOK) yarınki toplantısında 26 İttifak üyesi ve 20 işbirliği ortağı buluşacak, bu toplantıya Sırbistan ve Bosna Hersek dışişleri bakanları da gözlemci olarak katılacaklar. AAOK'da ilk oturum Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai'nin katılımı ile başlayacak. Orta Asya'ya ve Kafkasya'ya daha fazla odaklanmak isteyen NATO, İstanbul'da bu konuda bir belge kabul edecek ve bölge ülkeleriyle ortak faaliyetlerin artırılmasına yeşil ışık yakacak. NATO üyeliğine aday olan Arnavutluk, Makedonya ve Hırvatistan'ın İttifak'a katılım için bir tarih bekledikleri biliniyor. İstanbul zirvesinde bu tarihi elde edemeyecekleri gözlemlenen adaylara, kapıların açık kaldığı mesajının ''teşvik edici ifadelerle'' verilmesi bekleniyor. İttifak, Barış İçin Ortaklık (BİO) çerçevesinde NATO ortağı olmak isteyen Bosna Hersek ve Sırbistan-Karadağ'a, bu amaca ulaşmak için daha fazla gayret göstermeleri gerektiğini belirterek, özellikle Lahey'deki savaş suçluları mahkemesi ile işbirliğini artırmaları çağrısı yapacak. AKDENİZ DİYALOGU Akdeniz ülkeleri (Tunus, Fas, Cezayir, Mısır, Moritanya, Ürdün, İsrail) ile 1994'te başlatılan bir süreç çerçevesinde diyalogu genişleten NATO, ''İstanbul İşbirliği Girişimi'' adı altında, Körfez ülkeleriyle (Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Umman, Kuveyt) iletişimi artırma hareketini başlatacak. ABD ve İngiltere'nin, genişletilmiş Ortadoğu projesi çerçevesinde önerileri doğrultusunda, söz konusu ülkelere savunma ve güvenlik alanında işbirliği olanağı sunulacak. NATO-RUSYA KONSEYİ NATO-Rusya Konseyi varlığının ikinci yılını doldururken, Devlet Başkanı Vladimir Putin'in İstanbul zirvesine davetleri reddetmesi, konsey bünyesindeki sıkıntıları gün ışığına çıkardı. NATO'nun genişlemesinin Rus kamuoyu ve siyaset dünyası tarafından olumsuz algılanması, bir ''kırgınlık'' kaynağı olarak gösteriliyor. NATO-Rusya Konseyi, bugün, dışişleri bakanları düzeyinde toplanacak. Akdeniz'de, 11 Eylül'den sonra başlatılan NATO operasyonuna (Aktif Gayret) Rusya'nın 2 veya 3 gemi ile katılımına karar verilmesi öngörülüyor. NATO-UKRAYNA KOMİSYONU Ukrayna'da yapılacak seçimlerin özgür ve adil olması beklentisini dile getiren NATO, bu ülke ile diyalog ve işbirliğinin daha fazla geliştirilmesine yönelik beklentilere olumlu yanıt vermeden, Devlet Başkanı Leonid Kuçma'ya ''ileriye yönelik mesajlar'' aktarmakla yetinecek. SOLANA AB-NATO zirvesinin yapılmayacağı İstanbul zirvesinde AB Ortak Dış Politika ve Savunma Yüksek Temsilcisi Javier Solana da hazır bulunacak. NATO, Bosna'daki barışı koruma gücü SFOR'un yönetiminin yıl sonunda AB'ye devredilmesine ilişkin kararına resmiyet kazandıracak ve Genel Sekreter de Hoop Scheffer ile Solana, bu konuda ortak basın toplantısı düzenleyecekler. ORTAK BİLDİRİ NATO zirvesi, Irak konusunda yayımlanacak bir belge dışında, ortak bildiri ile son bulacak. Bu bildiride, terörizmle ortak mücadele, Afganistan, Balkanlar, savunma yetenekleri konusunda gelişmeler, ortaklıklar, Rusya ve Ukrayna ile ilişkiler, kitle imha silahlarının yayılmasına karşı mücadele gibi unsurlar yer bulacak.