NATO zirvesi Bükreşte başlıyor

Zirvede ittifak açısından "hayati" olarak nitelendirilen ve "sürekli kriz kaynağı" olan dosyaların ön plana çıkarıldığı gözlemleniyor.

Türkiye'nin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanı Ali Babacan ve Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül tarafından temsil edileceği zirvede liderler, "İttifakın genişlemesi", "Afganistan ve Kosova'daki harekatlar" ve "NATO-AB ilişkileri" konularını öncelikli olarak ele alacak.

Genişleme konusunda, Yunanistan'ın veto tehdidinden kaynaklanan "Makedonya krizi", Afganistan ve Kosova konusunda "itibar kaybı" sorunu, NATO-AB ilişkilerinde ise Türkiye'den kaynaklandığı ileri sürülen "Güney Kıbrıs Rum kesimi meselesi" hararetli tartışma, gerginlik ve baskılara konu oluyor.

Siyasi açıdan, ittifak dışı ülkelerle ortaklık ve işbirliğinin geliştirilmesi konusuna ağırlık verecek olan liderler, askeri açıdan da NATO komutasındaki operasyonların "daha etkin" hale getirilmesinin yöntemleri üzerinde uzlaşma arayacak.

NATO'nun sivil ve askeri yetkilileri, ittifak için "gerçek bir sıkıntı kaynağı" olarak nitelendirilen Afganistan operasyonunun başarısının önemine değinirken, "eksikliklerin giderilmesi gereği" üzerinde duruyor.

Askeri kanat, Afganistan operasyonunun başarısında eksikliği hissedilen asker ve teçhizat açığının müttefiklerce kapatılması için siyasi kanatta yoğun çaba harcanmasında ısrar ediyor.

Liderler, Bükreş zirvesinde "terörizme karşı ortak mücadele", "Irak", "Kosova" gibi "hassas dosyaları" da ele alacak.

Zirvede NATO'nun işbirliği ve ortaklık yaptığı ülkelerin durumu, sözkonusu işbirliği ve ortaklık açısından atılabilecek yeni adımlar, ittifakın genişlemesine yönelik planlar da ayrıntılı olarak ele alınacak.

NATO-Rusya Konseyi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımıyla önem kazanacak.

Zirve, bugün akşam 26 üye ülkenin liderlerinin buluşacağı akşam yemeğiyle başlayacak ve 4 Nisan'da, ortak bildiri ve çeşitli belgelerin açıklanmasıyla son bulacak.

Cumhurbaşkanı Gül'ün zirve sırasında çeşitli ikili görüşmelerde bulunması da öngörülüyor.

Zirvenin hedefi 'gelecek belirlemek'

Bükreş zirvesi, ittifak üyeleri arasında uzlaşma sağlayarak "gelecek belirlemek" hedefiyle başlıyor.

Prag'da 2002'de düzenlenen zirvenin ardından NATO'nun olağan zirvesi 2004 yılının haziran ayında İstanbul'da toplanmış, daha sonra ABD Başkanı George Bush'un Avrupa ziyareti çerçevesinde, Brüksel'de olağanüstü bir zirve yapılmıştı. Bunu, 2006 sonunda, Riga zirvesi izlemişti.

İstanbul Zirvesi

NATO'nun 26 müttefiki ve ittifakla işbirliği yapan 20 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarını, dışişleri ve savunma bakanlarını, genelkurmay başkanlarını ve askeri yetkilileri bir araya getiren İstanbul Zirvesi, "alınan kararlarla" ve "yansıtılan görüntülerle" tarihi nitelik kazanmıştı:

NATO liderleri, her şeyden önce ittifak bünyesinde Irak krizinin başından beri görülen ve kamuoyundan gizlenmesi mümkün olmayan "uzlaşmazlık havasına" son vermek için büyük çaba harcamıştı.

O dönemde yeni Irak hükümetine destek sözünü oybirliğiyle veren müttefikler, "isteklilerin" Irak güvenlik birimlerinin eğitimine katkıda bulunmasına da onay vererek yeni bir adım atmış, bu çerçevede "Washington'ın arzuları doğrultusunda" Irak'a NATO bayrağının girmesine yeşil ışık yakmıştı.

Afganistan, NATO'nun "küresel boyutunu ve hedeflerini" yansıtan bir dosya olarak İstanbul Zirvesi'ne damgasını vurmuştu.

İttifak, Afganistan'daki asker sayısını artırarak, bu ülkedeki sorumluluk ve etki alanlarını genişletmeyi kararlaştırmış, dünyaya "savunma alanında ve terörizme karşı mücadelede sınır tanımadığı" mesajını vermişti.

"İstanbul inisiyatifi" olarak belgelere giren bir kararda da NATO'nun, başta Akdeniz ülkeleri olmak üzere ittifak dışı "dostlarla" temas ve ilişkilerini geliştirmesine yeşil ışık yakılmıştı.

Brüksel Zirvesi

Brüksel'de 2005 yılının şubat ayında yapılan olağanüstü zirvede devlet ve hükümet başkanları, "müttefikler arasında siyasi ve stratejik danışma ve koordinasyon forumu olarak nitelendirdikleri NATO'nun rolüne güç kazandırılacağını" açıklamıştı.

Transatlantik bağların sürekliliğini ve ortak savunmaya sadık bağlılığı teyit eden liderler, "26 müttefik ülkenin, bugünün güvenlik sorunları karşısında ortak savunmaya ilişkin yükümlülükleri ile özgürlük, insan hakları, hukuk devleti, demokrasi gibi ortak değerler konusunda birlik içinde kaldıklarını" ifade etmişti.

Irak krizinin ardından ABD ile Avrupa arasında başgösteren gerginliği" kamufle etmek" amacıyla yapılan bu zirvede "dayanışma mesajlarına" ağırlık verilirken, "Akdeniz Diyaloğu" ve "İstanbul İnisiyatifi" çerçevesinde Akdeniz ve Ortadoğu ülkeleriyle diyaloğun genişletilmesineve derinleştirilmesine verilen önemin de altı çizilmişti.

Liderler, "ciddi bir umut ve irade yansıtmayan ifadelerle", NATO ile AB arasındaki stratejik işbirliğinin artırılması dileğini de yansıtmıştı.

Riga Zirvesi

Riga'da, İstanbul ve Brüksel zirvelerinin ardından kaydedilen gelişmeleri değerlendirirken müttefikler arasındaki bazı uzlaşmazlıklara da çözüm bulunduğu mesajını vermek isteyen liderler, NATO açısından "hayati" önem taşıyan "Afganistan dosyası"nı kapsamlı olarak ele almıştı.

Siyasi açıdan, ittifak dışı ülkelerle ortaklık ve işbirliğinin geliştirilmesi konusunu inceleyen liderler, askeri açıdan da NATO komutasındaki operasyonları değerlendirmişti.

İttifak üyesi ülkelerin liderleri, Riga'da Acil Mukabele Gücü (NRF) dosyasını da tamamlamış ve bu oluşumun "tam operasyonel" olduğunu ilan etmişti.

Liderler, Riga zirvesinde terörizme karşı ortak mücadele, Irak, Kosova dosyalarını da ele aldıktan sonra ittifakın stratejik çalışmalarının zeminini oluşturan "Kapsamlı Siyasi Yönerge" belgesini kamuoyuna açıklamıştı.

Zirvede NATO'nun işbirliği ve ortaklık yaptığı ülkelerin durumu, bu işbirliği ve ortaklık açısından atılabilecek yeni adımlar, ittifakın genişlemesine yönelik planlar da ayrıntılı olarak ele alınmıştı.

Bükreş Zirvesi

Bükreş'te genişleme ve yeni katılımlara yeşil ışık yakma, Afganistan, Kosova, AB ile ilişkiler dosyalarına öncelik verecek liderlerin, ittifak bünyesinde "uzlaşma ve dayanışma havası" yansıtmak için yoğun çaba harcayacağı, ancak "biraz zorlanacağı" ifade ediliyor.

Zirveye Çavuşesku'nun Sarayı ev sahipliği yapacak

Bu arada, NATO'nun 3 günlük Bükreş Zirvesi'ne, şimdi parlamento binası olarak kullanılan Romanya'nın son diktatörü Nikolay Çavuşesku'nun 1980'li yıllarda inşa ettirdiği ihtişamlı sarayı ev sahipliği yapıyor.

Romanya'da 1989 yılında kanlı halk ayaklanmasıyla devrilen Çavuşeskurejimiyle özdeşleşen devasa saray, 3 bin odası, gizli tünelleri venükleer sığınağıyla ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'un ardından dünyanınen büyük resmi binası olarak gösteriliyor.

NATO üyesi ülkelerin devlet ve hükmet başkanları yanında 87 bakan ve yaklaşık 3 bin kişilik delegasyonun katılacağı NATO zirvesinin en ilginç konukları Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, BM Genel Sekreteri Ban Ki-Mun ve Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso olacak. Zirve, yaklaşık 3 bin 500 basın mensubu tarafından izlenecek.

Sıkı güvenlik önlemleri

NATO'nun 20'nci devlet ve hükümet başkanları zirvesi için alınan sıkı güvenlik önlemleri, Bulgaristan ve Romanya'daki üslerde hazır bekletilen savaş uçakları ve helikopterler yanında başkent Bükreş'in ana caddelerinde sıralanan, sokak başlarında bekleyen ya da devriye gezen binlerce polis ve askerle ve son bir aydır yoğunlaştırılan güvenlik tatbikatlarıyla varlığını herkese hissettiriyor.

Havaalanını zirve bölgesine bağlayan ana caddeler üzerinde oturan Bükreş sakinleri, polisin kendilerini, "Zirve günlerinde başınızı pencereden çıkarırsanız şüpheli görülerek hayatınızı tehlikeye atarsınız" şeklinde uyardığını anlatıyor.

Bükreş'te hayatı zorlaştıran sıkı güvenlik önlemleri ve bunun ağırlaştırdığı trafik yoğunluğu nedeniyle on binlerce kişinin sahil bölgelerine ve diğer turistik şehirlere akın ettiği belirtiliyor.

Zirvenin güvenliği daha çok Amerikalıların ve NATO yetkililerinin sorumluluğunda sağlanırken, Rusya Devlet Başkanı Putin için yaklaşık 700 kişilik bir heyetin birkaç gün önceden Bükreş'e geldiği ifade ediliyor.

Bükreş Havaalanı'nda sıkışıklık

Bükreş Henri Coanda Havaalanı, zirve nedeniyle yaşanan talep artışına cevap vermekte zorlanıyor. Havaalanında delegasyonları taşıyan uçaklara öncelik verilmesi nedeniyle Romanya'nın ulusal hava yolu Tarom başta olmak üzere birçok şirketin uçuşlarının yarısını iptal etmek ya da ertelemek zorunda kaldığı bildiriliyor.

NATO Zirvesi'nin ev sahibi ülke Romanya'nın ekonomisine 20-30 milyon euro katkı yapacağı hesaplanıyor. Zirvenin sadece Bükreş'teki otellere 10 milyon euroya yakın gelir imkanı sunacağı belirtiliyor.