Namlunun ucunda seçime gidiyorlar
Abone olIraklılar silahların gölgesinde seçimlere gidiyor. Sokağa çıkanların vurulduğu ortamda oy kullanacak ülkede halk sandığa gidecek. Irak'ın siyasi, etnik ve dini yapısı nasıl?
Irak'ta pazar günü yapılacak seçimlerde, binlerce aday ile
onlarca parti ve siyasi ittifak yarışacak. Seçimlerde aday, oy
merkezi sayıları ile seçmenlere ilişkin rakamlar şöyle: -Irak'ta 14
milyon, Irak dışındaki 14 ülkede 1,2 milyon Iraklı seçmen
bulunuyor. -Seçimlerle belirlenecek ulusal meclisteki sandalye
sayısı 275. -Ulusal meclise girmek için yarışan liste sayısı, 75
parti, 9 ittifak ve 27 bağımsız olmak üzere toplam 111. -Ulusal
meclis üyeliği için gösterilen aday sayısı yaklaşık 7700.
-Kürtlerin bölge parlamentosundaki 111 sandalye için toplam aday
sayısı 463. -18 ilde yerel meclisler için aday sayısı 10 bin 800.
-Oy merkezi sayısı 5220. -Her seçim merkezinde oy kullanacak seçmen
sayısı 500. -Seçim günü çalışacak seçim görevli sayısı 140 bin.
-Seçimde, ulusal meclis için pembe, il meclisleri için mavi,
Kürtlerin bölge parlamentosu için turkuaz renkte oy pusulaları
kullanılacak. -Seçim için, Kanada ve Avustralya'da taklit edilemez
50-60 milyon oy pusulası ile 90 bin sandık üretildi. -Seçimlerde 25
bin gözlemci olacak. Bunlardan 128'i yabancı örgütlerin
temsilcileri, diğerleri ise Iraklı bağımsız ya da siyasi partilerin
gözlemcileri olacak. OY KULLANMA SÜRECİ NASIL İŞLEYECEK? Irak'ta
Pazar günü yapılacak seçimler için yurtdışında yaşayan Iraklılar 14
ülkede kurulan merkezlerde Cuma gününden itibaren oy kullanmaya
başlayacak. Seçmenlerin oy kullanma süreci şöyle işleyecek: OY
MERKEZLERİ: Iraklılar, ülke genelinde kurulan 5220 merkezde oy
kullanacak. Bu merkezler Irak polisi ve ulusal muhafız askerlerinin
yanı sıra Amerikan ve diğer çokuluslu güce bağlı askerlerce
korunacak. Oy verme işlemi yerel saatle 07:00'de (TSİ 06:00)
başlayacak ve kuyrukta bekleyenler olmaması halinde 17:00'de (TSİ
16:00) sona erecek. GENEL VE YEREL SEÇİM BİR ARADA: Seçmenlere iki
oy pusulası verilecek. İlk pusula 275 üyeli ulusal meclis, diğeri
il meclisleri seçimi için kullanılacak. Kürtlerin kontrolündeki
Kuzey Irak'ta ise bölge parlamentosunun seçimi için 3. bir oy
pusulası daha verilecek. OY KULLANIMI: Seçmenler, kurulacak geçici
kabinlerde oy pusulalarını işaretleyecek, bireylere değil,
partilere oy verecek. Mükerrer oy kullanımını önlemek amacıyla
oyunu sandığa atan kişinin parmağına çıkmaz mürekkep dökülecek.
OYLARIN SAYIMI: Oylama bittikten sonra oy kullanılan merkezlerdeki
görevliler sandıkları sayacak, sonuçları telefon ya da internet
aracılığıyla Irak Seçim Komisyonu'na bildirecek. İlk seçim
sonuçlarının oylama bittikten sonraki birkaç saat içinde alınması,
kesin sonuçların ise bir hafta ya da 10 gün sonra açıklanması
bekleniyor. YURTDIŞINDAKİ IRAKLILAR: Yurtdışında yaşayan Iraklılar,
14 ülkede kurulan merkezlerde Cuma gününden itibaren oy kullanmaya
başlayacak. Yurtdışındaki oylama Uluslararası Göç Örgütü'nce
izlenecek. Iraklıların oy kullanacağı 14 ülke şunlar: Türkiye,
Avustralya, İngiltere, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, İran,
Ürdün, Hollanda, İsveç, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve
Amerika Birleşik Devletleri. IRAK'IN ETNİK VE DİNİ YAPISI Amerikan
müdahalesinin ardından etnik ve dini çatışmaların şiddet
eylemleriyle birlikte gündeme geldiği Irak'ta, tahminlere göre 24,5
milyonluk bir nüfus var. Irak'taki etnik ve dini harita şöyle:
ETNİK YAPI ARAPLAR: Irak nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan
Araplar, Sünni ve Şii olarak mezheplere ayrılmış durumda. KÜRTLER:
Daha çok Sünnilerden oluşan Kürtler, nüfusun ikinci büyük kesimini
oluşturuyor. Kürtler, 1991 Körfez savaşının ardından fiili olarak
oluşan kuzeydeki özerkliği genişletmeye çalışıyor. Kürtler, bu
süreçte kuzey bölgesinde kendi bölge parlamentolarını oluşturdu.
TÜRKMENLER: Irak Türkmenleri, ülkede Araplar ve Kürtlerden sonra
üçüncü asli (etnik) unsur. Ülkedeki nüfuslarının, daha önce yapılan
nüfus sayımları bugüne uyarlanarak hesap edildiğinde 3,5 milyon
civarında olduğu tahmin ediliyor. Genelde Irak'ın kuzeyinde yaşayan
Türkmenler, 1981 yılında Irak Devrim Konseyi'nin aldığı bir
kararla, ülkenin güneyine zorla göçe tabi tutulmuştu. Ayrıca
Araplaştırma siyaseti çerçevesinde Kerkük ve çevresindeki
Türkmenlerin arazileri istimlak edilerek, o bölgelere, güneyden
maddi teşvik ve devlet katkısıyla Araplar yerleştirilmişti.
Türkmenler, bugün özellikle Kerkük'teki fiziki yapılarını
sürdürmeye çalışıyor. Türkmenler, özellikle Kerkük'e Kürt göçüyle
gündemde bulunuyor. ASURİLER: Keldani-Asuri kilisesine bağlı
azınlık Hristiyanlar. DİNİ YAPI ŞİİLER: Irak nüfusunun yaklaşık
yüzde 60'ını oluşturan Şiiler, daha çok Arap, ancak Kürtler
arasında da Şiiler bulunuyor. Irak Şiilerinin dini merkezleri Necef
ve Kerbela. Arap ve Batı dünyasında pazar günkü seçimlerde Şiilerin
güçlü bir şekilde çıkması ve bunun da İran'la yakınlaşmayı günde
getirmesi endişesi bulunuyor. SÜNNİLER: Nüfusun yüzde 30'unu
oluşturan Sünniler, Kürtler arasında da çoğunluğa sahip. Irak,
bağımsızlık sonrasında Sünni azınlık tarafından yönetildi. Birçok
Sünni lideri, pazar günkü seçimlerin ertelenmesini istiyor; radikal
Sünni din adamları ise seçimleri boykot çağrısı yapıyor. Bağdat'ın
kuzey ve batısında Sünni üçgeni olarak adlandırılan bölge, Amerikan
işgaline ve Amerikan kuklası olarak gördükleri geçici yönetime
karşı savaşan direnişçilerin ana merkezi niteliğinde.
HIRİSTİYANLAR: Irak nüfusunun yaklaşık yüzde 3'ünü oluşturuyor.
Çoğu Keldani-Asuri kilisesine bağlı. Birçok Hıristiyan'ın saldırı
korkusuyla Irak'tan kaçtığı belirtiliyor. ÖNDE GELEN PARTİ VE
SİYASİ OLUŞUMLAR Irak'ta pazar günü yapılacak genel ve yerel
seçimler için dini ve siyasi liderlerin desteklediği partiler ile
ittifaklar öne çıkıyor. 275 sandalyeli ulusal meclis seçiminde yer
alan önemli parti, ittifak ve siyasi oluşumlar şöyle: BÜYÜK
İTTİFAKLAR BİRLEŞİK IRAK İTTİFAKI: Büyük Ayetullah Ali Sistani'nin
desteklediği ve Şii siyasi oluşumu simgeleyen bu ittifak, seçimde
228 aday gösterdi. Sistani'nin kendisinin yer almadığı adaylar
arasında, Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi lideri Abdülaziz El
Hekim bulunuyor. Bu listede yer alan diğer partiler şöyle: İslami
Dava Partisi (Şii), İslami Dava Partisi Irak Örgütü (Şii), Irak
Ulusal Kongresi (laik), İslami Erdem Partisi (Şii), Türkmen İslami
Birliği (Türkmen), İslami Hareket Örgütü (Şii). Listede ayrıca,
diğer 9 Şii ve Türkmen partisi ile Hüseyin El Şehristani yer
alıyor. TÜRKMENLER: Türkmenler de Irak seçimlerine, biri Irak
Türkmen Cephesi diğeri Türkmen Milliyetçileri Hareketi'nin olmak
üzere iki listeyle katılacak. Ulusal meclis için 63 aday gösteren
Irak Türkmen Cephesi, seçimlerde 30 milletvekilliği çıkarmayı
hedefliyor. Yerel seçimlereyse Musul, Erbil, Kerkük, Diyale,
Selahaddin ve Bağdat'ta girilecek. Türkmenlerin stratejileri, başta
Irak ulusal meclisinde güçlü bir temsiliyet, il genel meclisini
oluşturacak yerel seçimlerde de Musul, Erbil, Kerkük, Diyale,
Selahaddin ve Bağdat'ta Türkmen varlığını hissettirmek yönünde
şekilleniyor. IRAK LİSTESİ: Başbakan İyad Allavi'nin liderliğindeki
bu oluşumun 233 adayı var. Şii ve Sünniler arasında karma bir
yapıya sahip olan oluşum, Birleşik Irak İttifakı'na göre daha laik
kabul ediliyor. Bu listede Allavi'nin Irak Ulusal Mutabakatı ile
başka 5 laik parti ve 1 bağımsız bulunuyor. KÜRT İTTİFAK LİSTESİ:
Çoğu Mesud Barzani'nin lideri olduğu Irak Kürdistan Demokratik
Partisi (IKDP) ile Celal Talabani'nin lideri olduğu Irak Kürdistan
Yurtseverler Birliği'nden (IKYB) olmak üzere, 165 adayı bulunuyor.
Irak'ın kuzeyindeki Kürt oyların ezici çoğunluğunu alacağı tahmin
ediliyor. Listede IKDP ve IKYP'nin yanı sıra 9 parti daha var.
ULUSAL RAFİDEYN LİSTESİ: Eski geçici konseyi üyesi Yonadem Kana'nın
liderlik ettiği oluşumun 28 adayı bulunuyor. Asurilere ait bu
oluşumun, az sayıdaki Hıristiyan topluluğun oylarını alması
bekleniyor. Bu ittifakta Asuri Demokratik Hareketi ile Keldani
Ulusal Konseyi bulunuyor. HALK BİRLİĞİ: Teokratik bir rejimden
çekinen laik Iraklılar ile solcuların oluşturduğu bu yapı,
kadınların da yer aldığı 275 adaya sahip. Adayları etnik ya da dini
bağlara sahip olmayan Halk Birliği'nin, laik ülkelerde yaşayan
yurtdışındaki Iraklılara seslenebileceği sanılıyor. Bu birlikte
Irak Komünist Partisi ile 1 bağımsız aday var. PARTİLER IRAKLILAR
PARTİSİ: Geçici Devlet Başkanı Gazi El Yaver'in lideri olduğu
partinin, Sünni ve Şii karışık 80 adayı var. BAĞIMSIZ DEMOKRATLAR
TOPLULUĞU: Eski devlet adamı Sünni kökenli Adnan Paçacı'nın da
aralarında olduğu 78 adayı olan bu topluluğun, aydınlardan ve
kentlerdeki orta sınıftan destek alacağı sanılıyor. ULUSAL
DEMOKRATİK PARTİ: Bu partinin Nasır Kemal Şaderşi'nin de aralarında
olduğu 48 adayı var ve eğitimli Sünni orta sınıfın desteğine sahip
olduğu belirtiliyor. DİĞERLERİ: Muhsin Abdülhamid liderliğindeki
Irak İslami Partisi, Hüseyin El Cibri liderliğindeki Irak Ulusal
Topluluğu, El Şerif Ali Bin Hüseyin liderliğindeki Anayasal
Monarşi, Mişan Ciburi liderliğindeki Mutabakat ve Kurtuluş Bloku.
IRAK'TAKİ ETKİN LİDERLER Irak'ta, Amerikan müdahalesinin ardından
dini oluşumlar ve dini liderlikler ön plana çıktı. Irak'ta pazar
günü yapılacak seçimlerde dikkat çeken, toplumsal ve siyasal yapıya
yön veren dini ve siyasi liderler şöyle: BÜYÜK AYETULLAH ALİ
SİSTANİ: İran doğumlu 75 yaşındaki Ayetullah Ali Sistani, Irak'taki
Şii topluluğun ruhani lideri olarak saygı görüyor. Hiç sürgüne
gitmeyen Sistani, yıllarca ev hapsinde kaldı. Sistani, Şii din
okulu Havza'nın başı olarak bulunduğu Necef'teki evinden nadiren
ayrılıyor. Seçimlerde aday olmayan, ancak seçime katılıp oy
kullanmanın dini bir görev olduğunu açıklayan Sistani, gücünü
gelecekteki hükümette Şiilerin baskın olması yönünde kullanıyor.
ABDÜLAZİZ EL HEKİM: Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi (IİDYK)
lideri Ayetullah Muhammed Bagr El Hekim'in, Ağustos 2003'te
Necef'te düzenlenen bombalı saldırıda yaklaşık 100 kişiyle birlikte
hayatını kaybetmesinin ardından yerine kardeşi Abdülaziz El Hekim
geçti. IİDYK'nın yaklaşık 10 bin kişilik Bedir Tugayları adlı bir
gücü bulunuyor. Abdülaziz El Hekim ile Sistani, seçimden güçlü
çıkması beklenen Birleşik Irak İttifakı'na liderlik ediyor. İYAD
ALAVİ: Irak geçici başbakanı olarak atanan İyad Allavi, 30 yılı
sürgünde geçen 60 yaşında Şii kökenli bir doktor. Baas Partisi'nin
üyelerinden olan Allavi, 1970'lerde Saddam Hüseyin'e karşı
muhalefete geçerek sürgüne gitti. Allavi, 1990'da Amerikan Merkezi
Haberalma Teşkilatı (CIA) ve İngiliz istihbaratının desteklediği
Irak Ulusal Mutabakatı adlı partiyi kurdu. Allavi, Irak Listesi adı
verilen bir grupla seçime ortak giriyor. İBRAHİM EL CAFERİ: Geçici
yönetimde devlet başkan yardımcısı olan Caferi, 1970'lerde Saddam
rejimine karşı savaşan Şii İslami Dava Partisi'nin sözcüsü.
Saddam'ın 1982 yılındaki baskısıyla Dava, İran'da üslenmişti. Dava,
bu seçimlerde Birleşik Irak İttifakı bünyesinde yer alıyor. GAZİ EL
YAVER: Irak geçici devlet başkanı olan Yaver, etkin Şammar
aşiretinin önde gelen Sünni üyesi. Basra Körfezi bölgesinin en
güçlü aşiretlerinden biri olan Şammar, Şiileri de içeriyor. Musul
doğumlu 45 yaşındaki El Yaver, ABD'de Georgetown Üniversitesi'nde
ve Suudi Arabistan'da çalıştı. Bu seçimde Iraklılar Partisi'ne
liderlik ediyor. ADNAN PAÇACI: Irak'ta 1968 yılındaki Baas
Partisi'nce devrilen eski hükümette Dışişleri Bakanlığı görevini
üstlenmişti. Sünni kökenli bir laik olarak görülen 81 yaşındaki
Paçacı, Bağımsız Demokratlar Topluluğu adlı gruba liderlik ediyor.
NASIR KEMAL ŞADERŞİ: Sünni avukat, işadamı ve Ulusal Demokratik
Parti'nin lideri olan Şaderşi, eski Irak Yönetim Konseyi'nde
üyeydi. CELAL TALABANİ: Irak Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin
(IKYB) başında bulunan Sünni kökenli Kürt lider. 1934 doğumlu olan
Talabani, genç yaşlarda Irak Kürdistan Demokratik Partisi'ne (IKDP)
katıldı, 1957 yılında da IKYB'yi kurdu. IKDP lideri Mesud Barzani
ile ortak olarak Kürt İttifakı Listesi'yle seçimlere giriyor. MESUD
BARZANİ: Sünni asıllı Kürt lider Mesud Barzani'nin başında
bulunduğu Irak Kürdistan Demokratik Partisi'ni (IKDP), 1946 yılında
Barzani'nin babası Molla Mustafa Barzani kurdu. 56 yaşındaki Mesud
Barzani, babasının ölümünün ardından 1979 yılında IKDP'nin
liderliğini aldı. Barzani, iki kez suikast girişiminden kurtuldu.
AHMED ÇELEBİ: Şii kökenli laik bankacı. Eskiden ABD'nin gözdesi,
Iraklı sürgünler ile Kürtleri ve Şiileri kapsayan Irak Ulusal
Kongresi'nin lideriydi. 58 yaşındaki Çelebi, geçen yıl İran'a bilgi
sızdırdığı iddialarıyla Washington'ın gözünden düştü. Çelebi,
Birleşik Irak İttifakı'yla birlikte hareket ediyor. HÜSEYİN
ŞEHRİSTANİ: Birleşik Irak İttifakı'nın aday listesini belirlemek
üzere Sistani tarafından seçilen 6 kişiden biri. Nükleer alanda
uzman bir bilim adamı olan Şehristani, Saddam'ın danışmanlığını
yaparken atom bombası yapımına karşı çıktığı için 11 yıl hapis
cezasına çarptırılmış ve 1991'deki Körfez savaşı sırasında Irak'tan
kaçmıştı. Şehristani, İran ve Londra'da insan hakları örgütlerinde
çalıştı. HAMİD MECİD MUSA: Ekonomist olan Musa, 1993 yılından beri
Irak Komünist Partisi'nin lideri. Şii kökenli Musa, 1978'de
ayrıldığı Irak'a 1983'te geri döndü. ABD MÜDAHALESİ SONRASI
IRAK'TAKİ SİYASİ GELİŞMELER ABD liderliğinde Irak'a yapılan askeri
müdahale ikinci yılına yaklaşırken, müdahale sonrası Irak'ta işgal,
direniş ve şiddet olayları patlak verdi. Irak'a müdahale sonrası bu
ülkedeki ana siyasi gelişmeler kronolojik olarak şöyle: 2003 20
Mart: ABD liderliğindeki koalisyon güçleri, Irak lideri Saddam
Hüseyin'i devirmek için ''Irak'a Özgürlük Operasyonu''nu başlattı.
9 Nisan: Amerikan güçleri başkent Bağdat'a girdi. Firdevs
Meydanı'ndaki 12 metrelik Saddam Hüseyin heykelinin yıkılması
sembol oldu. 1 Mayıs: ABD Başkanı George Bush, Irak'ta büyük
çatışmaların sona erdiğini açıkladı. 13 Temmuz: ABD'nin atadığı 25
kişilik Geçici Irak Ulusal Konseyi görevine başladı. 15 Kasım:
İktidarın Temmuz 2004'te geçici Irak hükümetine devredilmesi planı
onaylandı. 13 Aralık: Devrik Irak lideri Saddam Hüseyin, Tikrit'in
16 kilometre güneyindeki Advar'da yakalandı. 2004 8 Mart: Geçici
Irak Konseyi, geçici anayasayı imzaladı. 30 Nisan: Amerikan
askerlerinin Iraklı mahpuslara işkence yaptığını gösteren
fotoğrafların yayımlanmasıyla Ebu Garip Cezaevi skandalı patlak
verdi. 28 Mayıs: Irak Yönetim Konseyi, Saddam Hüseyin
karşıtlarından Amerikan istihbaratı CIA'in eski müttefiki İyad
Allavi'yi geçici başbakan olarak atadı. 1 Haziran: Yönetim Konseyi,
geçici devlet başkanlığına da Gazi El Yaver'i atayarak kendisini
feshetti. 8 Haziran: BM Güvenlik Konseyi, İngiltere ile ABD'nin
Irak'ta geçici yönetim, seçimler ve anayasanın uygulanması
konularında sunduğu takvimi kabul etti. 28 Haziran: İşgal yönetimi,
iktidarı Allavi'nin geçici hükümetine devretti. 1 Temmuz: Saddam
Hüseyin, hakkındaki soykırım, savaş suçu gibi iddiaları reddetti. 7
Eylül: Amerikan ordusu, Irak'ta ölen Amerikan askeri sayısının
1000'i geçtiğini açıkladı. 16 Eylül: Direnişçilerce kaçırılan
yabancıların sayısı 100'e ulaştı. 6 Ekim: Amerikalı silah
denetçisi, Saddam Hüseyin rejiminin 1991 sonrasında kitle imha
silahı ürettiğine dair kanıt bulunmadığını açıkladı. 1 Kasım: Genel
ve yerel seçimler için seçmen ve aday kayıt işlemleri başlatıldı. 7
Kasım: Allavi hükümeti, 2 aylık olağanüstü hal ilan etti. 21 Kasım:
Irak'ta seçim tarihi 30 Ocak olarak açıklandı. 27 Aralık: El Kaide
lideri Usame Bin Ladin, Ebu Musab Zerkavi'nin, Irak'taki yardımcısı
olduğunu onayladı ve seçimleri boykot çağrısı yaptı. 2005 6 Ocak:
Irak'ta olağanüstü halin süresi 30 gün uzatıldı. 17 Ocak:
Yurtdışında yaşayan 1 milyondan fazla Iraklı için 14 ülkede seçmen
kayıt işlemi başlatıldı. SEÇİMLER ÖNCESİNDE RAKAMLARLA IRAK
Amerikan-İngiliz koalisyonunun 20 Mart 2003'te savaş açarak işgal
ettiği Irak'ın 30 Ocak 2005'te düzenlenecek seçimler öncesinde
profili şöyle: COĞRAFİ DURUM: Türkiye, İran, Kuveyt, Suudi
Arabistan, Ürdün ve Suriye'nin komşusu Irak'ın yüzölçümü 438 bin
317 km2. NÜFUS: 25 milyonluk nüfusun çoğunluğu Şii. BAŞKENT:
Bağdat. Başkentin nüfusu 5 milyon. DİN: Devletin dini İslam. TARİH:
Osmanlı Devleti'nin yıkılmasından sonra İngiliz mandasına giren
Irak 1932'de bağımsızlığını kazandı. 1958'te düzenlenen askeri
darbeyle monarşi yıkılarak, cumhuriyet kuruldu. Baas Partisi'nin
iktidara geldiği 1968'den bu yana ülkenin en güçlü adamı olan
Saddam Hüseyin, Temmuz 1979'da yönetimi ele geçirdi. Onun
yönetimindeki Irak birçok kanlı çatışmaya sahne oldu. 1980-1989
arasındaki İran-Irak Savaşı'ndan sonra 1991'de Körfez Savaşı'na
giren Irak'taki rejim, 2003'te Amerikan-İngiliz koalisyonunun
müdahalesinin ardından devrildi. SİYASİ YAPILANMA: Bağdat'ın
düştüğü Nisan 2003'ten itibaren ülke bir dönem Amerikalı sivil
yönetici Paul Bremer'in idaresinde bulundu. 25 üyeli bir geçici
yönetim konseyi de görev yaptı. 8 Mart 2004'te Irak Geçici Konseyi,
geçici anayasayı imzaladı. 28 Mayıs'ta da Irak Yönetim Konseyi,
İyad Allavi'yi geçici başbakan olarak atadı. Daha sonra, 1
Haziran'da Yönetim Konseyi, geçici devlet başkanlığına Gazi El
Yaver'i atayarak kendisini feshetti. 8 Haziran'da BM Güvenlik
Konseyi'nin, İngiltere ile ABD'nin Irak'ta geçici yönetim, seçimler
ve anayasanın uygulanması konularında sunduğu takvimi kabul
etmesinin ardından 28 Haziran'da işgal yönetimi, iktidarı
Allavi'nin geçici hükümetine devretti. EKONOMİK KAYNAKLAR: Petrol
ülkenin temel kaynağı. OPEC üyesi olan Irak'ın petrol rezervlerinin
112.5 milyar varil olduğu tahmin ediliyor. Bu tahminle Irak, Suudi
Arabistan'ın ardından dünyanın ikinci büyük petrol ülkesi konumuna
sahip. Kuveyt'i işgalinden sonra Ağustos 1990 ile Nisan 2003
arasında BM ambargosu altında kalan Irak, Aralık 1996'dan Nisan
2003'e kadar ''gıda karşılığı petrol'' programı sayesinde temel
ihtiyaçlarını karşıladı. BM kontrolündeki bu anlaşma, 65 milyar
dolar civarında gıda ve ilaç ithaline olanak sağladı. Şubat 2004'te
Irak savaşının bitiminden bu yana Irak, günde 2.5 milyon varille en
yüksek petrol üretimi seviyesine ulaştı ve günde 1.7 ile 1.8 milyon
varil civarında petrol ihracına başladı. Bununla birlikte kuzeydeki
petrol yataklarındaki üretim sürekli düzenlenen sabotajlarla
kesintiye uğruyor. Irak'ın gaz rezervleri de, 3100 milyarı
kanıtlanmış olmak üzere 5 milyar metreküp olarak tahmin ediliyor.
KAMUOYU ARAŞTIRMASINA GÖRE, IRAK'TAKİ SÜNNİLERİN YÜZDE 76'SI SANDIK
BAŞINA GİTMEYECEK Zogby şirketi tarafından yapılan bir araştırma,
Irak'taki Sünnilerin yüzde 76'sının 30 Ocak'ta yapılacak seçimlerde
sandık başına gitmeyeceğini ortaya koydu. Zogby'nin Irak'ta 805
yetişkin arasında yaptığı ve Abu Dabi televizyonunda yayımlanan
araştırmaya göre, Sünnilerin sadece yüzde 9'u, Şiilerinse yaklaşık
yüzde 80'i sandık başına gitmeyi planlıyor. Irak'ın başkenti
Bağdat, Hille, Kerbela, Kerkük ile Diyala ve Anbar eyaletlerinde
19-23 Ocak arasında yapılan araştırma, Şiilerin yüzde 69'unun,
Sünnilerinse yüzde 82'sinin, Amerikan askerlerinin hemen ya da
seçilmiş hükümet göreve geldiğinde Irak'ı terk etmesini istediğini
ortaya çıkardı. Araştırmada, Şiilerin yarısı ve Sünnilerin yüzde
64'ü, ABD'nin gelecek 5 yıl içinde Irak'a zararının dokunacağına
inanırken, Kürtlerse Irak'a yardım edeceğini düşünüyor. Iraklı
Sünnilerin yüzde 53'ü, Irak'ta koalisyon ve Irak güçlerine
düzenlenen saldırıları yasal bir direniş şekli olarak görüyor.
Iraklıların yüzde 59'u dini vecibelerini yerine getirmelerine izin
veren bir hükümet sistemini isterken, yüzde 34'ü ise İslami bir
hükümet istediğini belirtti. Araştırmaya katılan bütün etnik
grupların büyük çoğunluğu İsrail'le ilişkilerin geliştirilmesine
karşı çıkarken, çoğunluk Kuveyt, Türkiye ve İran'la ilişkilerin
geliştirilmesine destek verdi. Zogby, Sünnilerin yüzde 62'sinin
seçimlerin ertelenmesini, Şiilerinse 84'ünün seçimlerin zamanında
yapılmasını istediğini ortaya koydu.