Mucizeden Belaya Yolculuk: Tütün

Tütün özellikle son yüzyıla baktığımızda Türk ekonomisine, çalışma dünyasına, sosyal hayata birçok değişiklik getirmiş ve kültürel anlamda verdiği katkı azımsanmayacak bir oranda.

Hatta öyle ki bir dönem şarkılara, şiirlere, manilere, rüya tabirlerine dahi ruh vermiştir.

Bütün bunların yanı sıra 2000’li yılların başından itibaren uluslararası örgütlerin Türk ekonomisine şekil verme girişimleriyle birlikte, sağlık harcamalarının sigaradan alınan vergi gelirlerine yönelik ilişkisi ve siyasi iktidarın keyif maddelerine bakış açısıyla tütüne verilen önem ve değerin değiştiği görülmektedir. Bununla birlikte üretimin arka plana itildiği, tütünün Türk ekonomisine katkısının göz ardı edildiği bir dönem…

Bu öyle bir dönem ki, bu dönemde yalnızca tütün ile ilgili kitap, makale ve haberlerde sadece “sigara kaçakçılığı” ve “sigaranın sağlığa zararları” konuları ele alınmış, tütünün üretim, üretici, sektör, istihdam, geçim kaynağı olması gibi yönleri göz ardı edildi.

TÜM YANLARIYLA TÜTÜN

Önceleri yerliler tarafından dinsel ayinlerde kullanılan, Avrupa’ya zindelik, sağlık, şifa amacıyla getirilen, son yüzyılda insanlığın başına bela, sağlığın düşmanı olarak ilan edilen tütünün 500 yıllık yolculuğu, bazı duraklarıyla birlikte “Mucizeden belaya yolculuk: Tütün” adıyla kitaplaştırıldı. H. Vakıf Mercimek ve Eren Akçiçek imzasıyla yayımlanan ve Tarihçi Kitabevi etiketiyle kısa süre önce raflarda yerini alan bu kitapta tütünün teknik, sağlık, ekonomik, sektörel, güncel vb. boyutları ele alınıyor.

Çalışmada popüler ve bilimsel yönü ağır basan çok sayıda makale yer alıyor.

TÜTÜN ÜTETİMİ İLE İLGİLİ MAKALELER

Kitapta ilk olarak Prof. Dr. Münir Öztürk ve arkadaşlarının hazırladığı “Tütünün Botaniksel Özellikleri Hakkında Genel Değerlendirme” konulu bir makale yer alıyor.

Yine Prof. Dr. Necdet Çamaş ve arkadaşlarının hazırladığı “Türkiye’de Flue Cured Virginia ve Burley Tütünlerinin Yetiştirilebilme Teknikleri ve Üretim Çalışmaları”; Hasan Şişik’in “Türkiye’de Tütün Üretim Miktarina İlişkin Analizler”i; Mustafa Seydioğulları’nın “Türkiye’de Tütün Üretimi, Alternatif Politikalar ve Uygulamalar Üzerine Değerlendirme”si ve H. Vakıf Mercimek’in “Yeni Tütün Yasasının İşlevlik Kazanmasıyla Oluşan Tütün Profilindeki Değişimler” makaleleri ile tütünün daha çok teknik boyutu ele alınıyor.

FOTOĞRAFLARLA RENKLENEN TARİH

İkinci bölümde ise tütünün daha çok tarihsel boyutunun ortaya konulduğu görülüyor. Bu bölümde, “Düyun-u Umumiye’nin Kurulmasının Siyasi Yönü ve Reji İdaresi ile İlişkisi”, “Osmanlı Toplumunda Tütün Merkezli Çatışma Alanı: Kolcular ve Ayıngacılar”, “Tütün İdaresinin Reji’den Tekel’e Dönüşümünün Hikâyesi” ve “TEKEL’in Hazin Sonu” gibi makaleler dikkat çekiyor.

SAĞLIK BOYUTU DA VAR

“Mucizeden belaya yolculuk: Tütün” kitabının son bölümünde ise tütünün sağlık ve genel boyutları değerlendiriliyor.

Prof. Dr. Recep Akdur ve Dr. Sevil İkinci “Sosyo-kültürel Faktörler ve Sigara”; Dr. Toker Ergüder “Dünyada/Türkiye’de Tütün ile Mücadelede Gelişmeler DSÖ, TKÇS”; Yrd. Doç. Dr. Fevzi Çakmak ve Dr. İ. Eren Akçiçek “Sağlık Tarihinde Tütün”; Şevket Tezel “Ulu Çınar: TEKEL” adlı makaleler yer alıyor.

Prof. Dr. Emine Gürsoy Naskali’nin kitabın sonunda yer alan “Cumhuriyet Dönemi Tütüncülük Fotoğrafları” adlı çalışması ise adeta kitaba bir renk katıyor.

Şimdiye kadar bu konuda şüphesiz edebiyattan sanata, ekonomiden sağlığa birçok kitap yazıldı. Ancak, bu kitap tütüne dair her şeyi barındırıyor. Ve araştırmacılar için önemli bir kaynak olma özelliğinde...

KİTABIN KÜNYESİ

Mucizeden Belaya Yolculuk: Tütün,
H. Vakıf Mercimek - İ. Eren Akçiçek,
Tarihçi Kitabevi, 536 s.