Mısır yeni anayasasında ilk madde sürprizi
Abone olMısır’da ordunun Mursi’yi devirip geçici cumhurbaşkanı olarak atadığı Adli Mansur’un 33 maddelik geçiş anayasası, sürprizlerle dolu.
Müslüman Kardeşler’in takındığı “Ilımlı İslamcı” tutumun
yerine gelen aşırı dinci Selefiler, hazırlanan 33 maddelik geçici
anayasanın ilk maddesine şeriatı koydu.
50 AKİL ADAM
Anayasal deklarasyon, bir kurucu
anayasa taslağı hükmünde. Şimdi toplumun tüm kesimlerinden, en az
10 genç ve kadının da bulunacağı 50 kişilik bir komisyon bu taslağa
60 gün içinde toplumsal diyalog yoluyla son şeklini verecek.
Sonraki 30 gün içinde metin halk oyuna sunulacak. Ardından en geç
60 gün içinde parlamento seçimi yapılacak. Cumhurbaşkanı seçimi de
dahil tüm geçiş dönemi toplam 9 ay içinde tamamlanacak. Bu süreçte
yasama yetkisi geçici cumhurbaşkanında olacak. Mısırlı siyasi
yorumcu Besim Sabri, haber sitesi Al Monitor’da taslağı
değerlendirdi. Sabri, bazı değişiklikler yapılması neredeyse kesin
olan taslakta özetle şu noktalara dikkat çekti:
EN TEPEYE ÇIKTI
Darbeyi ilk aşamada
destekleyen, önceki günkü katliamın ardından siyasi süreçten
çekildiğini açıklayan Selefilerin Nur Partisi, iki başbakan adayını
engellemişti. Anayasal süreçte de etkilerini koruyorlar. Nitekim
Muhammed Mursi döneminde hazırlanan 2012 Anayasası’nda liberal
muhalefetin en çok tepkisini çeken şer’i hukukun kaynağının “ehl-i
sünnet vel cemaat” olduğunu düzenleyen 219’uncu madde bu kez 1’nci
maddede yer aldı.
EHL-İ SÜNNET VEL CEMAAT
Yeni “şeriat maddesi” şöyle: “Mısır Arap Cumhuriyeti;
sistemi demokratik olan, vatandaşlık ilkesine dayanan, devlet
dininin İslam, resmi dilin Arapça olduğu bir devlettir ve İslam
Şeriatı’nın ilkeleri (genel delilleri, temel ve fıkhi kuralları ile
ehl-i sünnet vel cemaat öğretilerinde tanınan kaynakları da dahil),
yasamanın ana kaynağıdır.”
YİNE ÜÇ İLAHİ DİN
Selefiler, din özgürlüğünü sadece “üç ilahi din” ile kısıtlı
tutmayı başardılar. 1971 Anayasası tüm dinleri kapsıyordu. 2012
Anayasası’nda “üç ilahi din” kısıtlaması gelmişti. Yeni taslakta da
7’nci madde bu yönde. Buna karşın 2012 anayasasının yasamada El
Ezher’e verdiği danışma yetkisi taslakta yer bulmadı. El Ezher’in
birçok din adamı darbeyi kınamıştı. Müslüman Kardeşler anayasal
deklarasyonu reddederken, muhalefetin itici gücü Temerrüd’ün genç
liderleri de “Haberimiz yoktu. Bize kimse danışmadı. Şaşırdık”
dediler. Selefiler sessiz.
TARTIŞMALI DİĞER MADDELER
TEK KANATLI MECLİS
Meclisin üst kanadı olan
Şura Meclisi’nden hiç bahsedilmemesi ve halk tarafından seçilmiş
cumhurbaşkanına gönderme yapılması, tek kanatlı bir meclise sahip
karma bir siyasi sistemin öngörüldüğünü gösteriyor. Parlamentoda
sandalyelerin yarısı işçilere ve çiftçilere ayrılmıştı. Yeni
taslakta böyle bir madde yok.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE SINIR
Taslakta tepki çekecek başka değişiklikler de var. Grev hakkından
bahsedilmiyor. 7’nci madde, ifade özgürlüğünün “kanunlarla sınırlı
olduğunu” vurguluyor. Devletin “kamu hizmeti” adıyla vatandaşları
“zorla çalıştırmasına” imkan sağlayan 9’ncu madde korunuyor.
Anayasa Mahkemesi 2012 Anayasası ile kırpılan yetkilerini 18’nci
madde ile geri alıyor. 19’uncu madde ise sivillerin askeri
mahkemede yargılanmasına imkan tanıyor.
YENİ ANAYASAYA TEPKİLER BÜYÜYOR
Ordunun atadığı geçici Cumhurbaşkanı Mansur tarafından açıklanan
geçici anayasa, orduyu destekleyen bazı siyasi partilerin tepkisi
çekti.
Mısır'da ordu tarafından göreve getirilen geçici Cumhurbaşkanı Adli
Mansur tarafından ilan edilen 33 maddelik geçici anayasaya yönelik
tepkiler artarken, siyasi kesimlerin birçoğu geçici
cumhurbaşkanının "seçilmiş değil atanmış" oluşunu ret gerekçesi
gösterirken, bir kısım siyasi güçler ise hazırlık aşamasında tüm
siyasi grupları kapsayan istişarelerin yapılmaması nedeniyle geçici
anayasayı tartışıyor.
Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın (İhvan) siyasi kanadı iktidardaki
Hürriyet ve Adalet Partisi (HAP) Genel Başkan Yardımcısı Isam
el-Uryan, yaptığı yazılı açıklamada, "darbecilerin" yasama erkini
halkın seçtiği meclisin elinden aldığını ve bu hukuk dışı uygulama
ile ülkenin demokrasi yolundaki kazanımlarını yitirerek "sıfır
noktasına" geri döndüğünü belirtti.
İHVAN KABUL ETMİYOR
İhvan'ın Siyasi İşlerden Sorumlu Yöneticisi Hisam el-Mirgani de
geçici Cumhurbaşkanı Mansur tarafından ilan edilen 33 maddelik
geçici anayasayı "batıl" olarak nitelendirerek, anayasanın, hukuka
ve demorasiye müdahale eden "darbecilerin" elinden çıktığı için
meşruiyetinden söz edilemeyeceğini dile getirdi.
NUR PARTİSİ'NDEN KARIŞIK SİNYALLER
Mısır'da ordunun açıklamasını ve Mansur'un geçici cumhurbaşkanı
olarak atanmasını onaylayan Selefi eğilimli Nur Partisi ise yeni
anayasayı düzenleyecek komiteyi olşturacak üyeleri atama yetkisinin
cumhurbaşkanına verilmesine ve bu yetkilendirmenin halkın görüşüne
danışılmadan yapılmasına itiraz ederek, geçici anayasayı kabul
etmediklerini açıkladı.
Nur Partisi Genel Başkanı Yunus Mahyun, AA muhabirine yaptığı
açıklamada, partisinin, Mısır Milli Savunma Bakanı Abdulfettah
es-Sisi ile anayasada değişiklik yapacak komitenin üyelerinin halk
tarafından seçilmesi üzerine anlaştıklarını ifade etti.