Meclis'in kozmik oda açılımı

Son bir yıla damgasını vuran 'açılım' rüzgarına TBMM de uydu. TBMM Başkanlığı, Osmanlı döneminde 1876 yılında kurulan Meclis-i Ayan ve 1877 yılında kurulan Meclis-i Mebusan kararları ile Milli Birlik Komitesi, Cumhuriyet Senatosu, Temsilciler Meclisi, Milli Güvenlik Konseyi ve TBMM'nin kurulduğu tarihte verilen kritik kararların da aralarında yer aldığı, orijinal 12 milyon resmi belgeyi kamuoyu ile paylaşma kararı verdi.

Açıklanması şimdilik uygun görülmeyen tek istisnayı ise İstiklal Mahkemeleri'ne ait dosyalar oluşturuyor.

962 DOSYAYA VİZE YOK

Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin'in onayı ile TBMM'nin resmi internet sitesinden yayınlanacak olan belgeler arasında, döneme özgü gizlilik dereceli binlerce karar da bulunuyor.

Meclis Başkanı Şahin, Cumhuriyet'in ilanından önce 29 Nisan 1920 tarihinde kurulan ve 1927 yılına kadar görev yapan İstiklal Mahkemeleri'ne ait 962 dosyadaki belgelerin açıklanmasına ise şimdilik vize vermedi.

'ŞİMDİLİK BEKLESİN'

İfşa edilecek belgeler arasında İstiklal Mahkemeleri'ne ait 962 dosyanın olup olmayacağı konusunda son sözü Meclis Başkanı Şahin söyledi ve bu belgelerin şimdilik açıklanmasını onaylamadı.

Meclis arşivlerindeki kozmik odada saklanan İstiklal Mahkemesi dosyalarının açıklanıp açıklanmaması konusunda Şahin'in bilgisine başvuran ve bir rapor sunan Meclis bürokratları, 'Şimdilik beklesin' yanıtı aldılar.

Yaklaşık 90 yıldır tartışılan İstiklal Mahkemesi kararlarına ait dosyalarla ilgili soruları yanıtlayan Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin, 'Bu dosyaları otomasyon projesinin dışında tutuk. Bugün itibarıyla bu dosyaların projeye dahil edilmesini düşünmüyorum' yanıtını verdi. TBMM'nin kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden birkaç gün sonra, 29 Nisan 1920 tarihinde kabul edilen yasa ile kurulan İstiklal Mahkemeleri, Cumhuriyet'in ilanından sonra da 1927 yılına kadar görevini sürdürmüştü.

YETKİ ŞAHİN'İN

Meclis Yönetmeliği'ne göre, 'İstiklal Mahkemeleri'ne ait dosyalarda her türlü inceleme Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı'nın oluru ile yapılabilir.'
Bu konuda son kararı verme yetkisine sahip olan ve şimdilik 'hayır' diyen Meclis Başkanı Şahin, ilerleyen zamanlarda 'olur' verirse, İstiklal Mahkemeleri'nin çok tartışmalı kararlarına dayanak teşkil eden 962 dosya kamuoyunun bilgisine sunulacak ve Türkiye geçmişi ile yüzleşecek.

ÖNCE ARAŞTIRMACILARA...

TBMM arşivlerinde saklanan ve iki yıl önce kurum içi incelemeye açılan 12 milyon orijinal belge, Meclis tarafından yürütülen 'Otomasyon Projesi' çerçevesinde açıklanacak. Meclis Başkanı Şahin, bu belgelerin sadece kurum içi otomasyonla sınırlı kalmaması ve kamuoyuna açıklanması konusunda gerekli talimatları verdi. Belgeler, kurumsal otomasyon ağına tümüyle yüklendikten sonra sırasıyla akademisyenlerin, araştırmacıların ve ardından tüm kamuoyunun bilgisine açık hale gelecek.

Meclis'in otomasyon sistemine geçirilecek 12 milyon belge arasında Meclis-i Ayan, Meclis-i Mebusan dönemlerine ait belgeler de bulunuyor. Yine  TBMM'nin kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden bugüne kadar geçen süreçte verilen kritik kararlara ilişkin orjinal belgeler ile Milli Birlik Komitesi, Cumhuriyet Senatosu, Temsilciler Meclisi, Milli Güvenlik Konseyi dönemlerine ait kararlar, komisyon raporları, görüşme tutanakları da incelemeye açılacak. Kamuoyu ile paylaşılacak dosyalar arasında, Meclis Başkanlık Divanı karar ve tutanakları gibi yasama evrakları ile üyelerin özlük dosyaları, evrak kayıtları gibi belgeler de yer alıyor.

İstİklal Mahkemesi'nce idam cezasına çarptırılan isimler arasında, Doğu Anadolu'da isyan çıkarmakla suçlanan Şeyh Sait de bulunuyor. Şeyh Sait, çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu çerçevesinde yakalanıp Doğu İstiklal Mahkemesi'nce ölüm cezasına çarptırıldı ve 29 Haziran 1925'te idam edildi.