Maymunların yaşam alanları tehdit altında

Afrika'da goril, şempanze, bonobo gibi büyük insansı maymunların yaşam alanları giderek daralıyor.

Bilim insanları Afrika kıtasında ilk kez gerçekleştirilen bir araştırma kapsamında büyük maymunların yaşam alanlarını inceledi ve onların yaşamalarına imkan sağlayan ortamların giderek daralmakta olduğunu gördü.

Yaşayan en büyük primatlar olan doğu gorilleri 90'lı yıllardan bu yana yaşam alanlarının yarıdan fazlasını kaybetmiş.

Diğer goriller, şempanzeler ve bonobolar da araştırmaya göre yaşam alanlarının önemli bölümlerini yitirmiş.

Araştırmanın detayları 'Diversity and Distributions' adlı dergide yayınlandı.

Almanya'nın Leipzig kentindeki Maz Planck Evrimsel Antropoloji Ensititüsü çalışanlarından Hjalmar Kuehl ''Yapılan bir çok araştırma Afrika'nın büyük maymunlarının büyük tehdit altında olduğunu ve yaşam alanlarının daraldığını gösterdi'' dedi.

Ancak şimdiye kadar yapılan araştırmalarda geniş bir bakış açısı elde edilemiyordu. Araştırmalar bölgesel kalıyordu. Bu nedenle bilim insanları bir araya gelerek kıta çapında bir araştırma yaptı.

En çok goriller etkilendi

BBC Doğa'ya konuşan Dr Kuehl ''Araştırmayı gerçekleştiren bilim adamlarından bir çoğu gerekli verileri toplamak için çok zor koşullarda yıllarca çalıştı ve kendi hayatlarından büyük fedakarlıklar yaptı. Bununla kıyaslayacak birşey bulamıyorum'' dedi.

Bilim insanları araştırmaları iki aşamada gerçekleştirdi.

İlk önce yirmi yıl önce 15 binden fazla büyük maymunun nerelerde yaşadığını tespit ettiler.

Dr Kuehl ''Daha sonra buralardaki çevre koşullarını inceledik, tabi tropik Afrika'nın diğer bölgelerindekileri de. İncelememizde bu alanların yüzde kaçının orman olduğunu, buralarda yaşayan insan nüfusunu, iklim değişimlerini kaydettik'' dedi.

Bu verileri kullanan bilimadamları büyük maymunların yaşam alanlarında nasıl koşullara ihtiyaç duyduklarını ortaya koymuş oldu.

Daha sonra istatistiksel bir model kullanan araştırmacılar bu tip alanların 90'lı ve 2000'li yıllarda korunup korunamadığını inceledi.

Elde edilen sonuçlar oldukça can sıkıcı.

Goriller değişimlerden çok etkilendi.

Nehrin iki tarafında yaşayan gorillerin yaşam alanlarının %59'u son yirmi yılda kayboldu. Doğu gorilleri ise yaşam alanlarının %52'sini kaybetti.

Batı görülleri için bu kayıp %31'de kaldı.

Avlanma ve ormanların kaybı

Şempanzeler de durumdan etkilendi.

Bonobolar yaşam alanlarının %29'unu kaybederken Şempanzeler genel olarak orta Afrika'da yaşam alanlarının %17'sini batıda ise %11'ini kaybetti.

Dr Kuehl ''Yaptığımız araştırmalar büyük maymunlar üzerindeki baskının giderek artığını gösteriyor. En yakın yaşayan akrabalarımızın ve onların yaşam alanlarının ortadan kaybolduğunu görmek çok can sıkıcı'' dedi.

Maymunların karşı karşıya kaldıkları zorluklar bölgeye göre değişiyor.

Mesela Batı Afrika'da yaşam alanlarının kaybı ormanların kesilmesi ve avlanmaya bağlı.

Orta Afrika'da ise ormanlar korunmuş ancak buralar maymunların yaşamasına çok da uygun değil çünkü bu ormanda avlanma çok yoğun.

Araştırmacılar çalışmalarını geliştirmek ve daha çok bilgi elde etmek istiyor.

Bilim insanları maymunların neden bazı bölgelerde hala insanlara yakın bölgelerde yaşamayı seçtiğini anlamak için sosyo ekonomik veriler elde etmeye çalışıyor.

Dr Kuehl ''Durum oldukça dramatik. Maymunların bazıları yakın gelecekte yok olacak. Dünya giderek kalabalıklaşıyor. Bizim alana, oduna ve tahtaya ihtiyacımız artıyor, bu yüzden de maymunlar ortadan yok olacak. Maymunların ne kadar önemli olduğu anlaşılmadığı sürece bu durumun iyiye gitmesini beklemiyorum'' dedi.