Masal kitapları yazarı Hakan Bayhan: Çocuklara kitap verin; bırakın yırtsın

Gazetecisiniz… Masal kitapları yazma serüveniniz nasıl başladı? Gazeteciliğe başladığım ilk yıllarda toplumsal olaylar muhabirliği yaptım. Yani hem işçi eylemlerini takip ediyor, hem öğrenci olaylarını hem de adliyede mahkemeleri. Ancak kendimi bir alana yönlendirme isteğim vardı. Alan olarak kendimi kültür-sanat gazeteciliğinde daha iyi ifade edebileceğimi düşündüm ve o tarafa yöneldim. Sayfa sekreteri ve görsel yönetmen olarak birçok gazetenin kültür-sanat servisinde çalıştım, çalışırken işim gereği edebiyat başta olmak üzere sanatın diğer alanlarıyla da ilgilenmeye başladım. Bu arada çocukluğum da etkisi büyüktür yazmam noktasında. Çocukluğum kalabalık bir aile ortamında geçti. Doğduğum coğrafyada kış çetin geçerdi. Kış geceleri biz çocuklar için eğlence demekti. O zamanlar sadece radyo vardı. Bir de yaşlı kadınların bize anlattığı masallar… Öte yandan farklı kültürlerden çocuk hikâyelerini, masallarını dinlemek, okumak ilgimi çekmeye başladı. Bugün de dünyanın farklı kültürlerinde yazılmış hikayeleri, masalları yine aynı keyifle, heyecanla okuyorum. Gazetede çalışırken uzun bir süre yazdıklarımı biriktirip kenara attım. Sonraları biriktirdiklerime baktıkça bunların artık gün yüzüne çıkması gerektiğine, demlendiğine inandığım için masallar ortaya çıkmaya başladı. Tabii aslında yazmamı en çok çocuklar tarafından okuması, beğenilmesi tetikledi. Bir kitabın konusunu seçerken nereden ilham alıyorsunuz? Ve yazma sürecinden biraz bahsedebilir misiniz? "İlhamı bekleyemezsin. Onu sopayla kovalaman gerekir" demiş Jack London. Yazmaya her oturduğumda Jack London’un bu sözü aklıma gelir tebessüm ederim. Yazı dünyasında imgeler vardır ilham diye bir şey yoktur, ilham gelmez. (Bana göre) Bir düzen içerisinde bir disiplin çerçevesinde sistemli olarak yazmanız gerekiyor. Gündelik sorunların ayak bağı olmasına izin vermeden eğlendiğim, keyif aldığım ve daha yaratıcı olduğumu hissettiğim için yazıyorum. Gazetecilik deneyimimden yola çıkarak gözlemin önemli olduğuna inanıyorum. Bir bahçe, bir sokak, bir martı, bir ağaç gölgesi başkası için bir şey ifade etmeyebilir. Benim için önemlidir. Durup dakikalarca bir karıncaya, bir kediye ya da bir salyangozun ağır ağır gezinmesini izlerim. Bunlar benim için gözlemin ötesinde onların dünyasını anlamaya dönüktür. Masallarımda önce bir film senaryosu gibi karakterler oluştururum. O karakterlerle çatışırım. Hatta bir karakterlerin öne geçme çabasını izlerim. Burada karakterle daha doğrusu kahraman olmak isteyen karakterle beraber masalın içine girmeye çalışırım. Yazdıklarımı bir süre kenara bırakırım demlensinler diye. Ardından önce kızıma okuturum. (Bu arada kızım 12 yaşında) Nasıl olmuş mu diye. Sonra diğer çocuklara okurum. Eğer onlardan onay alırsam. Pedagojik olarak alanında deneyimli arkadaşlarla görüşürüm. En son yayın evine gönderirim. Kitap yazarken çocuklardan fikir alıyor musunuz? Çocuklar bir kere çok zekiler. Beyinleri biz yetişkinlerden, ebeveynlerden çok farklı çalışıyor. Çocukları bir şeylerin, bir şeyin kışkırtması gerekiyor ki çocuk kafasındakileri belli bir sisteme oturtup ifade edebilsin. Deneyimsiz insan sınırsız insandır. Deneyim insanı sınırlıyor. Çocukta da deneyim olmadığı için sınırda yok. O yüzden kitap yazma sürecinde çocukların fikirlerini önemsiyorum. Sınırsız hayal gücüyle hikaye ya da masalın kurgusu oturmuşken bazen bambaşka yönlere gidiyor. İsimler değişiyor, kelimeler havada uçuşuyor. Bunları çok kıymetli buluyorum. O yüzden biz yazarların görevi çocukları 'kışkırtmak' olmalı diye düşünüyorum. Masal kitapları bir çocuğun gelişiminde kadar önemli? Etkileri neler? Çocuklar biz yetişkinlerden daha yalın daha yalansız ve doğrular. Onlar neyin iyi neyin kötü olduğunun çok farkındalar ve bunu da tüm saflıklarıyla ifade etmede bir sakınca görmezler. Bu saflıkları onların masumiyetinden gelir. Çocuk deyip geçmemeli anlamazlar dememeliyiz. Onların algılama kapasiteleri biz yetişkinlerin çok üzerindedir. O yüzden hangi yaştalar ise onlara göre davranmanın doğruluğuna inanıyorum. Yetişkin kibriyle bakalım bu soruya cevap verebilecek mi? Bak bilemedin, çünkü neden? Sen bir çocuksun, anlamazsın. Dediğiniz an o çocuk sizinle diyalog kurmaz, sizden hatta nefret bile edebilir. Bir de bir laf vardır. Çocuğun seviyesine inmek. Bu bana çok itici geliyor. Ne seviyesi. Onları sadece biraz tetiklemek gerekiyor. Algıları bizden bin kat daha açık ve berraktır. Duygu dünyaları, düşünme biçimleri ve hayalleri farklıdır. Yetişkinlerin göremediği birçok ayrıntıyı onlar ilk bakışta görürler. Elimden geldiğince dinlemekten ve onları gözlemleyerek anlamaya çalışıyorum. Çocuklardan nasıl geri dönüşler alıyorsunuz? Çocuklarla vakit geçirmek onlarla oyunlar oynamak benim açımdan çok önemli. Onlara gözlemlerken bir yandan da onların o saf, temiz çocuk dünyasını yaşamış oluyorum. Tabii okullara gidiyordum, fuarlara, imzalara katılıyordum pandemi öncesi. Birçok çocukla diyaloğum oluyordu. Çocukların dinlemesinden öte soru sormaları beni çok etkiliyor. Sordukları sorular karşısında terlemiyorum, zorlanmıyorum dersem yalan olur. Pandemi öncesi gittiğim bir okulda 9 yaşında bir çocuk. Size bir masal önerim var dedi. Nedir dedim? "Şöyle düşünün yerçekimsiz bir İstanbul’da okula giden bir çocuk ve onun robotunun hikâyesi" böyle bir masal nasıl olur dedi. Bir öneride bulundu. Ne diyeceğimi bilemedim. O yüzden yetişkinler olarak çocukları hafife almayalım hayal güçleri bizim düşündüğümüzün de ötesinde. Çocukların kitap okuma alışkanlığı kazanmasında nasıl bir yöntem öneriyorsunuz? Kitap okuma alışkanlığı çocuğa bebeklikte kazandırılmalı. Anne-babalar bebeğin eline kitap vermiyorlar yırtar diye. Bırakın yırtsın. Büyüdükçe yırtmayıp sayfalarını çevirmeye başlayacaktır. Aslında kitap okumanın alışkanlık haline gelmesi gerekiyor. Tıpkı yemekten önce el yıkamak, yatarken diş fırçalamak gibi. Bu alışkanlığı edinmek de ailede başlıyor. Çocuklar anne-babalarını taklit ederler. Eğer evde anne ya da baba kitap okuyorsa çocukta bir süre sonra eline kitap alıp okuyor. Her akşam bir saat okunan kitap çocukta ve ailede önemli, olumlu değişimlere neden olacaktır. Bir kere çocuk kitap okumanın tadına vardı mı sonrası gelir. Diğer yandan çocuğun yaşına, beğeni ve gelişim seviyesine uygun kitap seçimi de çocuğun kitaba olan ilgisini doğru oranda etkiler düşüncesindeyim. Üzerinde çalıştığınız yeni çalışmalarınız var mı? Şu sıralar üç çalışma içerisindeyim ancak biri bitti. 4-6 yaş okul öncesi çocukların ilgisini çekebilecek bir masal. Arkadaşı olmayan küçük bir kız çocuğu ile ejderhanın hikayesi... Ötekisi ise İstanbul’un tarihine meraklı salyangoz Pişinga’nın macerası. Diğeri de Osman Hamdi Bey ile ilgili bir masal. Ressam, müzeci, arkeolog ve sanat eğitmeni aynı zamanda Kadıköy’ün de ilk belediye başkanı olan Osman Hamdi Bey’in tarihimizde önemli bir figür olduğunu düşünüyorum. Sadece Kaplumbağa Terbiyecisi eseriyle tanınıyor. Daha birçok eseri var. Hayatını arkeolojiye, sanata adamış bir insanın çocuklar tarafından bilinmesini istiyorum.

Internet Haber Mobil Uygulama

Masal kitapları yazarı Hakan Bayhan: Çocuklara kitap verin; bırakın yırtsın