Marsı bırak Venüse bak

Avrupa Uzay Ajansı'nın kasım ayında fırlattığı Venüs Ekspresi, 11 nisan sabahı Dünya'nın şeytani ikizi Venüs'ün yörüngesine oturdu. Peki bu seyahat ne işe yarayacak ve ne gibi bilgiler edineceğiz?

Avrupa Uzay Ajansı'nın Venüs Ekspresi adını verdiği uzay aracı, 400 milyon kilometreden fazla yol katederek 11 nisanda Venüs'ün yörüngesine başarıyla oturdu.

Haziran ayında çalışmalarına başlayacak ekspresin, gezegenin yüzey ve hava sistemi haritasını çıkarması, ısı değişikliklerini, bulut ve gaz oluşumları ile rüzgar hızlarını incelemesi öngörülüyor.

Peki Venüs'e bir araç göndermek ne işe yarayacak ve yeni Venüs seferinin arkasında neler yatıyor?

Daha önce Venüs'e gittik mi?

Evet. Venüs'ün yörüngesine oturan, balon gönderen ya da cehennemi bir sıcaklıkla kavrulan yüzeye inen 20'den fazla deneme yapıldı.

İlk deneme 1962'de NASA tarafından Magellan uzay aracıyla gerçekleştirildi ve bu uçuş hedefe en çok yaklaşan oldu. Magellan, gezegenin yüzey haritalarını çıkardı ve 1990'ların başına kadar görevde kaldı.

Yaklaşık 20 yıl boyunca Venüs, Sovyetler Birliği için bir ileri karakol oldu. 1969'da Venera-5 gezegenin karanlık yüzüne gitti. 1975'te Venera-9 gezegen yüzeyine başarıyla indi ve verimsiz yüzeyin ilk fotoğraflarını gönderdi.

1982'de Venera-13, gezegenin kurşunu bile eritecek kadar sıcak (473 santigrat derece) olan yüzeyinde, 90 atmosferlik basınca iki saat dayandı. Gönderdiği renkli fotoğraflar yüzeyin ne kadar fırtınalı olduğunu net olarak gösteriyordu.

Son uçuştan beri neden bu kadar uzun süre geçti?

Açıkçası bilim adamları çok vefasız: Venüs'te yaşam ihtimali olmadığını anlayan araştırmacılar tüm dikkatini su bulunma ihtimali olan Mars'a çevirdi.

Dahası, uzayda önceliklerinizi belirlemek zorundasınız: Venüs hakkında biraz daha bilgi edinmek, Hyugens sondasının Satürn uydusu Titan'a inişinin patatesler üzerine yapılan bir araştırmayla karşılaştırılması gibi.

Peki neden Venüs'e geri döndük?

Belki de daha ucuz ve hızlı olduğu için. Uzayda yapılan araştırmalarda harcanan zaman ve paranın büyük bir bölümü, uzay aracını geliştirmek ve taşıyacağı alet edevatı yapmak için geçer.

Fakat Venüs Ekspresi, 2003 yılından beri Kızıl Gezegen'in yörüngesinde olan ve araştırmalarına devam eden Mars Ekspresi'nin neredeyse bir kopyası.

Avrupa Uzay Ajansı, Mars mekiğinden fırlatılan Rosetta sondasının Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızı ile buluşması arasında geçen üç yıldan kısa bir sürede Venüs Ekspresi'ni yarattı.

Mars Ekspresi'nden kopyalanan Venüs Ekspresi, Avrupa Uzay Ajansı'na sadece 270 milyon dolara mal oldu. Öyle ki bu maliyet, Kevin Costner'ın 'Su Dünyası' (Waterworld) filminin yapımı için harcadığından daha ucuz.

Fakat amaç Venüs'ün bilimsel sırlarını çözmek değil mi?

Tabii ki öyle. Ama Venüs hakkında zaten çok şey biliyoruz. Kalın bir karbondioksit tabakasından oluşan atmosferi Venüs'ü dev bir seraya dönüştürüyor.

Dünyada okyanuslar karbondioksidi emiyor ve gezegenimiz, Güneş'ten kopan partiküllerin yarattığı manyetik alanlardan kaynaklanan patlamalardan korunuyor.

Fakat Venüs çok sıcak ve kendisini koruyacak bir küresel manyetik alana sahip değil. Gezegende bulunan su, milyonlarca yıl önce buharlaşarak atmosfere yükselmiş ve gezegeni daha da sıcak bir yer haline getirmiş.

Bildiğimiz başka bir şey de, Venüs'ün yüzeyinde dağınık olarak bulunan volkanların, yaklaşık yarım milyon yıl öncesine kadar lav püskürüyormuş gibi görünmeleri.

Geriye öğrenecek ne kaldı?

Venüs Ekspresi gezegenin kalın atmosferine odaklanacak ve en üsten en altta neden oluştuğunu araştıracak. Yüzey ve hava sistemi haritaları çıkaracak, ısı değişikliklerini, bulut ve gaz oluşumları ile rüzgarları inceleyecek.

Ekspres ayrıca, Venüs'ün sayısız volkanının hala gaz salıp salmadığını bulmalı ve gezegenin atmosferindeki rüzgarlardan kaynaklanan ve var olduğu bilinen küçük manyetik alanların haritalarını çıkarmalı.

Boyut ve yoğunluk olarak Dünya'ya çok benzemesine rağmen Venüs'ün küresel manyetik alanı bulunmuyor. Bu küçük manyetik alanlar gezegenin iç yapısının anlaşılmasına da ışık tutabilir.

Venüs'teki sera etkisinin araştırılması Dünya'daki iklim değişikliği sorununun çözümüne yarayabilir mi?

Belki. Bazı bilim adamları araştırmalarının, Dünya'nın, büyük motorlu otomobillerin kullanılmaya devam edilmesi halinde benzeyeceği şeyi göstereceğinden emin. Diğerleri ise Dünya'dan alınacak kapsamlı verilerin daha uygun olacağını düşünüyor.

Bu yüzden, üç yıl sürecek araştırma sonucunda, Venüs'ün sülfür döngüsü hakkında detaylara ulaşmayı bekleyebilirsiniz. Ama Dünya'nın iklimi hakkında model geliştirici keşifler için çok fazla heveslenmeyin.