Marketlerde yeni dönem! Cezalar artacak, fiyatlar karşılaştırılabilecek

Başta gıda olmak üzere fiyat artışları tartışılıyor. Hükümet fırsatçılara yönelik yeni projeler ve uygulamalar hazırlıyor. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan hem vatandaş hem de esnaf ile sürekli görüşerek sorunları çözmeye yönelik adımlar atıyor. Gıdada fırsatçılığa tahammülleri olmadığını belirten Pekcan, konuyla ilgili gece gündüz, sürekli çalıştıklarını dile getirdi. Pekcan, vatandaşın evinden çıkmadan yakın marketlerdeki fiyatları karşılaştırabileceği ve hangi markette daha ucuz ürün olduğunu telefonunda gösterecek yeni projelerini Milliyet’e açıkladı.

Pekcan, “Yeni bir çalışmamız var. Vatandaşımız evinden çıkmadan çevresindeki marketlerdeki fiyatları karşılaştırmalı olarak toplu görebilecek. Böylece neyi nereden daha uygun almak istiyorsa ona göre çıkıp alışverişini yapacak. Marketler de vatandaşların fiyatları karşılaştıracağını bileceği için buna uygun davranacaktır. Güzel bir uygulama olacak” diyor. Pekcan Milliyet’in sorularını şöyle yanıtladı:

Fırsatçıların üzerine gidiyorsunuz, çalışmalarınızın faydası oldu mu?
Faydası oldu. Ocak ayından bugüne kadar 8 bin 224 firmanın 87 bin 851 ürününü denetledik. 329 firmanın 1325 ürününde fahiş fiyat tespit ettik. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulunu toplayacağız. Burada da Bakanlığımız ile birlikte Tarım ve Orman, Adalet, Hazine ve Maliye, Sanayi ve Teknoloji bakanlıkları ile TOBB, TESK, üretici birlikleri, tüketici dernekleri ve perakende sektörünün temsilcileri bulunuyor ve şu ana kadar kararlar oybirliğiyle alındı. Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’nca bugüne kadar 495 firmaya 15.5 milyon lira ceza kesildi. Bir diğer denetim kurulu olan Reklam Kurulu’nca da 303 firmaya 13.3 milyon liralık idari para cezası uygulandı. Dolayısıyla haksız fiyat artışları nedeniyle toplam 798 firmaya toplam 28.8 milyon liralık ceza kesmişiz. Daha da caydırıcı olması için ceza oranlarını artıracağız.

Denetimler caydırıcı mı?
Biz marketlerin dışında bir de üretici ve tedarikçilere döndük. Ama esas burada en büyük sıkıntı tabii pandemi nedeniyle dünyadaki gıda emtia fiyatlarının yukarı çıkması. Çin ve Hindistan’ın daha önce alıcı olmadığı Karadeniz coğrafyasına alıcı olarak girmesi. Bu doğrultuda Rusya ayçiçeği tohumu ihracatında 165 euro/ton, ayçiçeği yağı ihracatında 135 euro/ ton, buğday ihracatında ton başına 50 euro, mısırda 25 euro, arpada 10 euro vergi koydu. Uluslararası piyasalarda yaşanan gelişmelerle dünyada ayçiçeği tohumu fiyatları bir senede 375 dolardan 730 dolara yükseldi, yüzde 95 dolar bazında artış oldu.

Fırsatçılara yönelik yeni projeleriniz var mı?
Bakanlık olarak şu günlerde biz yeni bir çalışma daha yapıyoruz. Vatandaşımız cep telefonlarına yükleyecekleri mobil bir uygulamayla veya web sitesini kullanarak evinden çıkmadan en yakın marketteki hangi ürünün fiyatı kaç lira, bunu görsün ona göre nereden neyi almak istiyorsa evden çıkmadan karar verip alabilsin istiyoruz. En kısa zamanda hayata geçireceğiz. Vatandaşımız evinden çıkmadan çevresindeki marketlerdeki fiyatları karşılaştırmalı olarak görebilecek. Böylece neyi nereden daha uygun almak istiyorsa ona göre çıkıp alışverişini yapacak. Marketler de vatandaşların fiyatları karşılaştıracağını bileceği için buna uygun davranacaktır. Tüm bu çalışmalarımızda tek amacımız serbest piyasa ekonomisine zarar vermeden denetimleri gerçekleştirmek. Gıdada fırsatçılığa tahammülümüz yok; gayemiz vatandaşımızı, tüketicimizi korumak. Tüketiciler önceliğimiz ancak bu süreçte haksız rekabet nedeniyle hakkaniyetle çalışan dürüst işletmelerimiz ve esnafımızın mağdur olmaması da bizim için çok önemli.

Vatandaşa ne gibi görevler düşüyor?

Bizim Haksız Fiyat Şikayet Sistemi (HFA) mobil uygulamamız var. Vatandaşlarımız ürünün etiketinin fotoğrafını çekiyor, nereden hangi marketten olduğunu bilgilerini girip bize gönderiyor, il müdürlüklerimize bu ihbar düşüyor. ALO 175 Tüketici Danışma Hattımız da bulunuyor. Vatandaşlarımız buradan da şikâyette bulunabiliyor. Hal Kayıt Sistemi (HKS) aplikasyonumuzdan da tüketici marketlerde sebze-meyvenin künyesindeki karekodu okutarak bunu kim üretmiş, ne zaman üretmiş, üreticiden kaça çıkmış, ondan sonraki aracılarda hangi fiyatları takip etmiş görebiliyor.

TÜRKİYE PARLAYAN YILDIZ

Yurtdışı ticaretimiz ne durumda?

Çok şükür. Şimdi bu pandemide tedarik zincirinde bir kırılma yaşandı, insanlar taahhütlerini yerine getiremediler, hem de tedarik süreleri uzadı. Her şey bir ülkede üretilmiyor, belli parçalar belli ülkelerde üretilip başka bir merkezde toplanıyor. Pandemi sonrasında bu küresel tedarik zincirlerinde bir dönüşüm, değişim olmasını bekliyoruz. Türkiye’nin coğrafi açıdan, tüketim toplumuna yakınlığı açısından konumu mükemmel. Avrupa Birliği kalitesinde üretim yapma alışkanlığımız, eğitimli genç, beşeri kaynak sermayemiz ve rekabetçiliğimizle bu dönemde Türkiye’nin bir cazibe merkezi olmasını bekliyoruz. Parlayan yıldız gibi. Yatırımlar bütün dünyada yüzde 42 azalırken, Türkiye 2020’de ilk 11 ayda 6.1 milyar dolar doğrudan yatırım çekti.

Geçen hafta İhtisas serbest bölgelerimizin tanıtımını yaptık. Bununla ilgili Sayın Cumhurbaşkanı’mızın kıymetli destekleri ve Sanayi Teknoloji Bakanlığı’mızın da işbirliği ile, Cumhurbaşkanlığı kararı yayımlandı. Buradaki amacımız, Güney Kore, Singapur, Hindistan, Çin gibi teknoloji odaklı yüksek katma değerli ürün üretimini ve ihracatını bu bölgelerde teşvik etmek. Yeni nesil ihtisas serbest bölgelerinde hem katma değerli üretimi hem istihdamı hem de ihracatı teşvik etmeyi amaçlıyoruz. Güzel bir teşvik mekanizması da kurguladık ve ilk İstanbul Bilişim İhtisas Serbest Bölgemiz devreye girdi ve 30 firma başvurdu, inşallah bunlar da artarak devam edecek, o yönde çalışmalarımız devam ediyor.

Şikayetler yakından takip ediliyor mu?
Tabii ki yakından takip ediyoruz. Son dönemde artan şikayetleri hemen değerlendirerek, başta gıda ve temel ihtiyaç maddeleri olmak üzere, piyasadaki fiyat gelişmeleri yakinen takip ediyoruz. Bakanlığımıza iletilen vatandaş başvuruları ve re’sen yapılan çalışmalar neticesinde serbest piyasa ekonomisinin dinamiklerini de gözeterek, özellikle gıda ve temel ihtiyaç ürünlerinde arz-talep dengesiyle uyuşmayan fiyat artışlarının tespiti amacıyla 81 ilde bulunan market, pazaryeri, çarşı ve toptancı hallerinde, fahiş fiyat artışlarına yönelik olarak, il müdürlüklerimizce denetimler gerçekleştiriyoruz.

İhracatı tabana yaymak için neler yapıyorsunuz?
İhracatı tabana yayma faaliyetlerimiz devam ediyor, 81 İlde İhracata İlk Adım projemiz var. Bu kapsamda 78 ilde 18 bin 500 potansiyel ihracatçı firma tespit ettik. Bu hafta Şanlıurfa’daydık, sadece Urfa’da 513 firma tespit ettik. Biz firmalarımıza 6 ay süreyle mentörlük vereceğiz, yani önce firmanın ihtiyaç analizini yapacağız, neden ihracatçı olmamış, neye ihtiyacı var, onun ihtiyacıyla en uygun mentörüeşleştirip, Eximbank desteklerini de devreye sokarak bu firmalarımızı ihracatçı yapmak hedefindeyiz.

Vatandaşa fiyat artışlarıyla ilgili olarak mesajınız ne olacak?
Gıda fiyatlarıyla ilgili pandemi dönemindeyiz, bu sadece Türkiye’nin sorunu değil, bu dünyanın sorunu. Dünyada ayçiçeği dolar bazında yüzde 95 artmış, bizdeki artış oranları o kadar değil, çünkü biz tamamen yurt dışına bağlı değiliz. Bunun dışında tabii Sayın Cumhurbaşkanımızın da altını çizdiği üzere fırsatçılar var. Vatandaşlarımızın bu konuda bizimle iş birliği yapmaları önemli, onlar da gönüllü ticaret müfettişlerimiz olmalılar. Haksız fiyat artışı (HFA) mobil uygulamasını, HKS hal kayıt sistemi mobil uygulamasını kullansınlar, Alo 175 hattımız var, onu kullansınlar. Bu dönemi Allah’ın izniyle el birliğiyle, güç birliğiyle, devlet-millet el ele atlatacağız.