Mantarda doğru bilinen yanlışlar

Halk arasındaki ''salyangozların zehirli mantar yemediği, mantarın besleyici özelliğinin etle aynı olduğu, zehirli mantarın birlikte kaynatıldığı gümüş kaşığın kararacağı, pişirilen mantarın zehirinin kaybolacağı ve yoğurtla yenildiği takdirde mantarın zehirlemeyeceği'' gibi inanışların yanlış olduğu bildirildi. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünce İl Sağlık Müdürlüklerine gönderilen genelgede, vatandaşların mantar zehirlenmeleriyle ilgili bilgilendirilmesi istendi.

Genelgede, ülkede özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında doğada kendiliğinden yetişen mantarları yeme alışkanlığının oldukça yaygın olduğu belirtilerek, bu tür mantarları yedikten sonra zehirlenerek hastaneye yatan, hatta hayatını kaybedenler bulunduğuna işaret edildi. Zehirli ve zehirsiz mantarların birbirinden ayırt edilmesinin çok zor olduğuna dikkat çekilen genelgede, ''Ancak uzmanlar tarafından ayrıntılı incelemeler sonucu ayırt edilebilen mantarların bilinçsizce toplanıp yenilmesi halk sağlığı açısından önemli bir sorundur. Halkın bu konuda bilinçlendirilmesi önemlidir'' denildi.

İçinde bulunulan mevsim itibariyle doğada kendiliğinden yetişen mantarların tüketiminin artabileceği ve dolayısıyla zehirlenmelerin meydana gelebileceği göz önüne alınarak türü bilinmeyen mantarların yenilmemesi konusunda halkın bilgilendirilmesi gerektiği kaydedildi. Bakanlıkça, doğada kendiliğinden yetişen mantarların yenilmemesi konusunda ''Mantar Zehirlenmeleri'' başlıklı metin hazırlandığı belirtilerek, bundan faydalanılarak halk eğitimlerinin sürekli olarak yapılması istendi. Genelgeyle il sağlık müdürlüklerine mantar zehirlenme vakalarının tedavilerinde uygulanmak üzere sağlık personeline yönelik hazırlanan ''Mantar Zehirlenmelerinde Tedavi Şeması'' da gönderildi.

 ''MANTARIN BESİN DEĞERİ ETLE AYNI DEĞİL''
Sağlık Bakanlığınca, halkın bilinçlendirilmesi için yararlanılması istenilen mantar zehirlenmeleriyle ilgili hazırlanan metinde, beslenmede sıkça kullanılan yiyeceklerden biri olan mantarın genellikle etle aynı besleyici özellikte olduğu inancının hakim olduğu kaydedilerek, ''Oysa mantarın besin değeri etle aynı değildir'' denildi. Kültür mantarları dışında, türü bilinmeyen mantarların kesinlikle yenilmemesi, bu mantarların öldürücü olabileceği uyarısında bulunuldu. Satın alınan mantarların ambalajlı olmasına, ambalajında Tarım ve Köyişleri Bakanlığının üretim izni ile tarih sayısının, imal ve son kullanma tarihlerinin olup olmadığına bakılması da istendi. Metinde karşılaştırması yapılan mantar ile etin besin değerleri (100 gramda) şöyle: 

                     Mantar                    Et
     Su                   90.4                    68.0          Enerji           
 
     (kalori)             28.0                    190
     Protein              2.7                     19.1
     Yağ                  0.3                     12.0
     Karbonhidrat         4.4                     0

MANTAR ZEHİRLENMESİNİN BELİRTİLERİ
Metne göre, türü bilinmeyen mantarların yenilmesine bağlı olarak meydana gelen zehirlenmelerde şu belirtiler görüldüğünde sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor: -Kardiyovasküler bozukluklar -Çarpıntı -Şuur bozuklukları -Bulantı -Kusma -İshal -Yüksek ateş -Solunum ve dolaşım yetersizliği

DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
Sağlık Bakanlığınca hazırlanan metne göre mantarla ilgili doğru bilinen yanlışlar da şöyle: -Zehirli mantar gümüş kaşıkla kaynatılırsa kaşık kararır -Sirkeli,tuzlu suda kaynatmak mantarın zehrini ortadan kaldırır -Pişirilen mantarın zehiri kaybolur -Mantar yoğurt ile yenirse zehirlemez -Kurutulmuş mantar zehirlemez -Çayırda yetişen mantar zehirlemez -Koparılınca mantarın rengi değişmezse zehirsizdir, iç kısım mavileşirse zehirlidir -Salyangozlar zehirli mantarı yemez -Ağaç üstündeki mantarlar zehirlemez -Doğada kendiliğinden yetişen mantarların zehirli veya zehirsiz olduğunu anlamak mümkün değildir

TEDAVİ ŞEMASI
Mantar zehirlenmelerinde yapılması gerekenlerle ilgili sağlık görevlilerine yönelik önerilerde de teşhis, bulgular ve gözetim süresi gibi konularda bilgiler yer alıyor.

''MANTARLAR DOĞAL BESİN TOKSİNİ İÇERİR''
Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yasemin Beyhan da halk arasında bilinenin aksine mantarın protein değerinin ete nazaran çok düşük olduğunu söyledi. İlkbahar ve sonbaharda doğadan toplanan mantarların zehirli olabildiğini ifade eden Beyhan, ''Doğadaki zehirli mantarlar doğal besin toksini içerir. Bu, mantarın yapısındaki doğal maddedir.

Bu toksinler de zehirlenmeye neden olur'' dedi. Zehirli mantarların hangi yöntemle pişirilirse pişirilsin kesinlikle zehrinin kaybolmayacağını kaydeden Beyhan, halk arasında yıllardır bilinen ve zehirlemediğine inanılan mantarlara da güvenilmemesi gerektiğini bildirdi. Beyhan, şu bilgileri verdi: ''Bazı vatandaşlarımız yakından bildikleri ve yıllardır doğadan toplayarak yedikleri mantar türlerinin zehirlemediğini söyler. Ama bu mantarları ne kadar tanırsak tanıyalım doğada genetiği değişmiş ve zehirleyici özelliklik kazanmış olabilir. Ayrıca aynı tür mantarlar bir bölgede zehirleyici olmazken başka bir bölgede zehirleyici olabilir. Bu nedenle ambalajlı kültür mantarları dışındakiler kesinlikle tüketilmemeli.''