Mafya yerin altına nasıl girdi?

Avrupa'nın en büyük kokain kaçakçısı, İtalya'da 'çizmenin burnundaki' Calabria bölgesinde faaliyet gösteren Ndrangheta adındaki Mafya örgütü.

Sicilyalı 'kardeşleri' kadar tanınmasalar da, uyuşturucu ve haraçtan milyarlarca euro topluyorlar. Mafya babaları köşeye sıkışınca da, gizli yeraltı sığınaklarına kaçıyor.

Güneşi gördüğüme hiç bu kadar sevinmemiştim. Gecenin karanlığından beri fare pisliği ve mafyacıların özel eşyaları ile dolu tünellerde sürünüyordum.

Toz ve nemden boğulacak hale gelmiştim. Kaç saattir yerin altındaydım bilmiyorum. Dört, beş, belki de sekiz saat... Sonunda pislik içinde, yorgun ve nevri dönmüş bir şekilde yüzeye; muhteşem bir dağ manzarasıyla, yabani kekik kokan bir yere çıktım.

Tüneller, Aspromonte, ya da 'sert dağ'daki Plati kentinde.

Plati yüzyıldır Calabria mafyası Ndrangheta'nın kalesi.

Ndrangheta'nın mafya babaları dünyanın en güçlü kokain şebekelerini yönetiyor, elleri Avustralya'ya kadar uzanıyor.

Ancak son zamanlarda şansları pek yaver gitmiyor.

Polisin amansız bir takibe aldığı Ndrangheta, sokakların ve evlerin altında inanılmaz bir gizli sığınak şebekesi kurmuş.

Plati'nin altında, kayarak açılan merdivenlerin, gizli kapakların, hatta bir pizza fırınının içinden giirilebilen, neredeyse yukarıdakine paralel bir yeraltı şehri var.

Bu yeraltı şehri çılgın bir yer.

En derin, en gizli saklanma yerinde bile, oradan da kaçmayı sağlayacak gizli kaçış yolları bulunuyor.

Tüneller birleşiyor ve ayrılıyor, kimi zaman kanalizasyon ağıyla birleşiyor, oradan yüzlerce metre boyunca dallanıp budaklanarak, şehrin dışına, kuru bir nehir yatağındaki çalılara çıkıyor.

Ama artık keşfedildikleri için, sadece farelere ve benim gibi meraklı mafya tarihçilerine bırakılmış durumda.

Plati, son yıllarda İtalya'nın güneyinde yeraltı sığınaklarından payını alan tek şehir değil.

Görüştüğümüz jandarmalardan biri, bizzat kendisinin sadece Rosarno kenti yakınlarındaki bir portakal bahçesinde bir düzine tünel bulduğunu anlattı.

Rosarno'daki yeraltı sığınakları farklı.

Buradaki Ndrangheta, yakınlardaki liman kenti Gioia Tauro'yu kontrol altında bulundurduğundan, sığınakları nakliyede kullanılan konteynerlerden yapıyorlar.

Birkaç konteyner kaynakla birleştirilip, içleri döşendikten sonra gömülüyor.

Diğer bölgelerdeki mafioso'ların da kendilerine özgü yöntemleri var. Sığınak yapımında uzmanlaşmış inşaat ustaları bile bulunuyor.

Mafya sığınakları İtalya'nın suç örgütlerine karşı mücadelede geldiği nokta hakkında önemli ipuçları veriyor.

İtalya'nın 19. yüzyıldan beri uğraştığı bu beladan kurtulabilmesi için mafya üyelerine hapis cezası vermesi ve bu cezaların çekilmesini sağlaması gerekiyor.

Oysa yıllardır, bu iş yapılamıyor. Davalar görülüyor, ama çoğu zaman suçlular sırra kadem bastığı için mahkemedeki sanık sandalyesi boş kalıyor.

Hüküm giymiş yüzlerce mafya üyesi kaçak durumda. Cinayetlere, haraç toplamaya ve uyuşturucu ticaretine devam ediyorlar. Dışarıda kaldıkları sürece suç örgütleri arasındaki itibarları artarken, devletin itibarı zarar görüyor.

Mafya kaçaklarını yakalamak şimdi İtalyan yetkililerin en büyük önceliklerinden biri.

Gerçi kaçak çok doğru bir kelime değil. Zira aranan mafya babalarının kaçtığı ya da kontrolü altındaki bölgeden ayrıldığı nadir.

Bunu yapması, 'tahtını' boş bırakması ve yerine bir başkasının gelmesini göze alması olur. Bu durumda en iyi çözüm, yeraltında bir sığınak kurmak oluyor: ev, kale, komuta merkezi işlevlerini görecek bir yer.

Mafya babalarının haftalarca, hatta aylarca yeraltında kaldığı; dünyayı dışarı kurulan gizli kameralardan izlediği, gizli telefon hatlarından emir verdiği oluyor. Nerede olduklarını sadece yakın çevrelerinden birkaç kişi biliyor.

Mafya sığınakları bir bakıma, örgütlü suçun savunmaya geçtiği şeklinde yorumlanabilir. Ama bir yandan da topraklar üzerindeki kontrolünün ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor.

Omerta denilen sessizlik, dünyanın bu bölümünde şaşırtıcı düzeyde.

Plati'de, Cacciatori, yani Avcılar olarak anılan özel timin üyeleri bize eşlik ederken, mafyanın bir seferinde yeraltınsaki şebekeleri için şehrin ana caddesini kazdığını anlattı.

Sanki belediyeden gelmiş gibi, orta yeri kazmışlar, kimse de bir şey diyememiş.

Ama Mafya sığınaklarını gördükten sonra beni asıl etkileyen yaşadıkları hayatın ne derece zavallı olduğu.

Bütün o para, bütün o güç, uyandırdıkları onca korku ve kendilerine ölümüne bağlı adamlarına rağmen, içini nasıl döşerlerse döşesinler, yeraltında, cezaevi hücresinden pek de farkı olmayan sığınaklarda yaşamak zorunda kaldıklarını saklayamıyorlar.