Liderler 'Asrın projesi'nde buluşacak

Azeri petrolünün yanı sıra Kazak petrolünün de dünyaya akmasını sağlayacak olan Bakü - Tiflis - Ceyhan boru hattından ilk petrol bugün Türkiye, Azerbaycan, Gürcistan ve Kazakistan cumhurbaşkanlarının katılacağı törenle verilecek

Asrın projesi olarak adlandırılan, dünyanın en büyük petrol boru hattı projelerinden biri olan Bakü - Tiflis - Ceyhan'a (BTC) ilk petrol bugün törenle pompalanacak.
Törende Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili ve Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev hazır bulunucak. Törene ABD Enerji Bakanı Samuel Bodman ile birlikte İngiltere, Norveç, Rusya, İran gibi çeşitli ülkelerden de üst düzey katılım bekleniyor. Başta BP olmak üzere dev petrol şirketlerinin başkanları ve üst düzey yöneticileri de törende yer alacak. Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan tarafından 2002 yılının eylül ayında temeli atılan boru hattı 3 milyar 600 milyon dolara mal oldu.

En büyük hatlardan
Bin 770 km uzunluğundaki boru hattının yapımı için 3 ülkede 17 ayrı şantiye kuruldu. BTC'ye ilk petrolün verilmesiyle birlikte hattın dolumu için 10 milyon varil üretime ihtiyaç duyuluyor. Yetkililer, bu yılın sonuna kadar Hazar Denizi'ndeki yataklardan Bakü'deki Sengaçal Terminali'ne günde 227 bin varil petrol pompalanacağını bildiriyor.
Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi'nin hesaplamalarına göre, 2020 yılında ülkenin yıllık petrol üretimi 50 milyon tona yükselecek. Önümüzdeki dönemde Kazak petrollerinin de BTC üzerinden geçmesiyle hattın önemi daha da artacak. Türkiye BTC ile sadece stratejik açıdan değil, ekonomik açıdan da fayda görecek. BTC için yapılan 40 yıllık anlaşma gereği Türkiye hattan geçiş ücreti olarak ilk 16 yılda yıllık 200 milyon dolar, bundan sonra ise operasyon ücreti de dahil yılda 300 milyon dolar gelir elde edecek.
Öte yandan Reuters'ın haberine göre Bakü'deki törene Botaş Genel Müdürü Mehmet Bilgiç davet edilmedi. Bu görevi yaklaşık iki yıldır yürüten ve BTC projesiyle yakından ilgilenen Bilgiç'in törene katılmayacak olması dikkat çekti. Bilgiç daha önce, 1 Haziran'dan itibaren emekliye ayrılacağını açıklamıştı.

Yükleme Sonbahara
BTC açıklamasında, terminal inşaatının yüzde 99 oranında tamamlandığı belirtilerek, "Testler ve tamamlama çalışmalarının temmuz ayında bitirilmesi beklenmektedir" denildi. Ceyhan'dan ilk tanker yüklemesinin 2005'in son çeyreğinde yapılması bekleniyor.
BTC boru hattı ile Kazak petrolünün taşınması konusunda Azerbaycan ve Kazakistan hükümet komisyonları arasında anlaşma sağlandı. Kazakistan, BTC hattına ilk aşamada yılda 20 milyon ton petrol vermeyi hedefliyor. Projede BP Exploration Ltd'nin yüzde 30.10, SOCAR'ın yüzde 25, Unocal BTC Pipeline Ltd'nin yüzde 8.90, Statoil BTC Caspain AS'nin yüzde 8.71, Türkiye Petrolleri'nin (TPAO) yüzde 6.53, İtalyan ENI ve TotalFinaElf'in yüzde 5, Azeri Itochu Oil'in yüzde 3.4, Inpex ve Conocophillips'in yüzde 2.5 ve Delta-Hess Ltd'nin yüzde 2.36 hissesi bulunuyor.


Türkiye'nin jeopolitik gücü artacak Boğazlar'daki tanker riski azalacak

İlk düşünüldüğü yıllarda Batılı petrol şirketlerinin ticari olmadığı eleştirilerine neden olduğu için göz ardı edilen BTC projesi, Türk Boğazları'ndaki taşıma trafiğinin ölümlü ve tehlikeli kazalara yol açmasından sonra, bu projeyi tanıtmaya büyük önem veren Türkiye'nin uluslararası lobisi vepetrol fiyatlarının 1990'ların sonuna doğru projeyi ticari kılacak şekilde artmasıyla Batı'da kabul gördü.
Azerbaycan'ın Hazar bölgesinde petrol üretimini yapan BP daha sonra ABD'nin de güvenlik alanı oluşturmak için ortaya attığı "Doğu-Batı Enerji Koridoru"nun bir parçası olarak bu projeyi desteklemesiyle kurulan BTC çalışma grubunun, Norveçli Statoil ile birlikte 2000 yılında lideri oldu ve projeyi başlattı. Uzmanlar, BTC Projesi'nin Türkiye'nin jeopolitik gücünü sağlamlaştıracak olmasının yanı sıra, Boğazlar'daki aşırı trafik yükünden kaynaklanan geçiş risklerinin en aza indirilmesi açısından da büyük bir öneme sahip olduğunu vurguluyor. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer de BTC Projesi'nde ilk petrolün verilmesi nedeniyle düzenlenecek törene katılmak üzere dün Azerbaycan'a gitti.

Bölgesel işbirliği örneği
Sezer Bakü'ye hareketinden önce yaptığı açıklamada, "BTC Petrol Boru Hattı, Kafkasya ve Hazar Havzası'nda bölgesel işbirliğinin somut bir örneğini oluşturmaktadır. BTC aynı zamanda, Batı piyasalarının enerji sunum güvenliğine de katkıda bulunacak ve Boğazlar'ndan tankerle taşınan tehlikeli madde yükünü hafifletecek" dedi.


Demirel'e vefasızlık
Asrın projesi diye adlandırılan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının hayata geçmesinin mimarlarından 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Bakü'de bugün ilk petrolün hatta verilmesi dolayısıyla yapılacak törene davet edilmediği öğrenildi.
Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Enerji Bakanı Hilmi Güler'in temsil edeceği bugünkü törende, hattın kurulması için ABD yönetiminin siyasi desteğinin oluşturulması ve Gürcistan lideri Eduard Şevardnadze ile Azerbeycan lideri Haydar Aliyev'in projeye bağlılıklarının sağlanmasında önemli rol oynayan Demirel yer almayacak. Töreni organize eden Azerbeycan tarafından davetiye gönderilip gönderilmediği konusunda yorum yapmaktan kaçınan Demirel'e yakın kaynaklar, 9. Cumhurbaşkanı Demirel'in bu akşam İstanbul'da bir programı olduğunu söylemekle yetindiler.
ABD, Azerbeycan ve Gürcistan liderleri nezdinde büyük çabas gösteren Demirel'in uğraşları sonucunda, ABD'nin eski başkanı Bill Clinton'un Türkiye ziyaretinde, Aliyev ve Şevardnadze'nin katılımıyla BTC anlaşması 18 Kasım 1999'da İstanbul'da Çırağan Oteli'nde imzalanmıştı.

Kaynak :