Kuyumcu, kapıcı kadar kazanamadı

Türkiye'de ekonomi büyüyor, milli gelir artıyor, iş aleminin beklenti anketlerinde de pembe tablolar çiziliyor ancak, bu durumun, iş aleminin verdiği vergi beyannamelerine yansımadığı gözleniyor. İşadamları ile doktor, avukat ve diğer serbest meslek erbabının Mart ayında verdiği gelir vergisi beyannameleri, bunların, yanlarında çalıştırdıkları odacı ve işçiler kadar bile kazanamadığını ortaya koydu. Gelirler Genel Müdürlüğü, beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin 2003 yılı gelirleri için geçen ay verdikleri beyannamelere ilişkin değerlendirme çalışmalarını tamamladı. Belirlenen rakamlar, vergi kayıp ve kaçağının önlenmesine yönelik tedbirler ve denetimlere rağmen vatandaşların vergi kaçırmakta ne kadar ısrarlı olduklarını bir kez daha gözler önüne serdi. ''BU GELİRLE NASIL GEÇİNİYORLAR?'' Ortalama kazançlara göre Türkiye'nin çok kazananları, iş bunları beyannameye dökmeye geldiğinde trilyon ve milyarları bir anda asgari ücretin bile altına çekiyor. Türkiye'de halen asgari ücretle çalışan bir işçinin, bir odacının ya da hizmetlinin brüt maaşı 423 milyon lira. Vergi ve sigorta kesintileri sonrasında bu kişilerin eline geçen para ise 303 milyon 79 bin 500 lira. Asgari ücretlinin işverene toplam maliyeti de 560 milyon 164 bin 950 lira. Eğer asgari ücretli kişi kapıcılık yapıyorsa, normal asgari ücretliden farklı olarak kendisine her ay 357 milyon 12 bin lira ödeniyor. Buna karşılık, beyan ettikleri gelire göre, kuyumcuların aylık ortalama geliri 336 milyon 565 bin lira, ayakkabı imalatçılarının 245 milyon 113 bin lira, bakkal ve süpermarket sahiplerinin 216 milyon 395 bin lira, müteahhitlerin 220 milyon 498 bin lira, deterjan ticareti yapanların 127 milyon 772 bin lira, deri imalatçılarının 178 milyon 957 bin lira, diş hekimlerinin 310 milyon 54 bin lira, seyahat ve turizm işletmecilerinin de 284 milyon 862 bin lira. Yine beyanlarına göre, mensucat sanayicileri ayda 252 milyon 178 bin lira, mobilyacılar 203 milyon 358 bin lira, lokantalar 183 milyon 928 bin lira, inşaat malzemesi satanlar ise 254 milyon 975 bin lira kazanabiliyor. BUNLAR DA MİLYAR KAZANANLAR 46 meslek grubunun yer aldığı listede sadece 10 meslek mensubunun aylık ortalama geliri milyar sınırını geçiyor. Listeye göre, zaten bütün işlemlerini belgelendirmek zorunda olan noterler, aylık 19 milyar 394 milyon 670 bin liralık ortalama kazanç ile Türkiye'nin en zengin meslek grubu oluyor. Onları, 3 milyar milyon 621 bin liralık gelir ile sanatçılar izlerken, eczaneler 2 milyar 430 milyon 506 bin liralık ortalama kazanç ile üçüncü sırada yer alıyor. Deterjan sanayicileri, demir çelik ticareti yapanlar, ecza ve ilaç depo sahipleri, avukatlar, toprak sanayicileri, ihracat ve ithalatçılar ile yeminli mali müşavir ve muhasebeciler de aylık ortalama gelirleri 1 ile 2 milyar lira arasında seyreden şanslı kesimler olarak sıralanıyor. BÜTÜN FATURA ÜCRETLİYE Asgari ücretlinin ayda milyon 932 bin 500 lira gelir vergisi ödediği Türkiye'de, bu tabloya göre beyannameli gelir vergisi mükelleflerinin ortalama aylık vergisi 73 milyon 391 bin lirada kalıyor. Beyanları sonucu kuyumcular ayda ortalama 38 milyon, ayakkabı imalatçıları 28 milyon, bakkal ve süpermarket sahipleri 18 milyon, müteahhitler 19 milyon, deterjan ticareti yapanlar 14 milyon, dericiler 21 milyon, diş hekimleri 25 milyon, mobilyacılar 23 milyon, lokanta sahipleri de 24 milyon lira vergi ödemesinde bulunuyor. 46 meslek grubundan 27'sinin asgari ücretlinin altında vergi ödemesi de bir başka gerçek olarak ortaya çıkıyor. SIRA DENETİMDE Gelir vergisi beyanlarının bu yıl da gerçek rakamları yansıtmaması üzerine Gelirler Genel Müdürlüğü, performans kriterlerinden de yararlanarak farklı bir denetime gitmeye hazırlanıyor. Gelirler Genel Müdür Vekili Osman Arıoğlu'nun talimatıyla, mevcut veriler İstihbarat Merkezi'nde tek tek değerlendirmeye alınarak, ortalamanın altında kalan bütün mükellefler belirlendi. Bu mükelleflerin Mayıs ayı başından itibaren tek tek inceleneceği ve düşük beyanların nedeninin sorulacağı belirtildi. BAYİ PAYLARI YÜKSELDİ BEYAN EDİLEN AYLIK GELİR DÜŞTÜ Geçen yıl bayi payları yükseltilen akaryakıt istasyonlarının, verdikleri gelir vergisi beyannamelerine göre aylık gelirleri ise yarı yarıya düştü. 2003 yılı Mart ayında verdikleri vergi beyannamelerinde, aylık ortalama 1 milyar 540 milyon 356 bin lira kazanç bildiriminde bulunan akaryakıt istasyonları, bu yıl verdikleri beyannamelerde ise söz konusu tutarı 722 milyon 548 bin liraya indirdi. Böylece bir önceki yıl ayda ortalama 286 milyon 193 bin lira gelir vergisi ödeyen istasyonların, 2003 gelirleri için bu yıl ödeyecekleri aylık vergi de 97 milyon 204 bin liraya geriledi. Listeye göre, deterjan sanayicileri, mobilyacılar ve inşaat malzemesi satanların aylık ortalama gelirlerinde de düşüş oldu. Bir önceki yıla göre gelirlerinde belirgin artış görülen meslek grupları ise deriden mamul eşya satanlar, diş hekimleri, konfeksiyonda perakende satış yapanlar, toprak sanayicileri, ayakkabı satıcıları ve lokantacılar olarak sıralandı. Ancak bu artışa rağmen söz konusu meslek mensuplarında beyan edilen ortalama gelir oldukça düşük kaldı.