KURBAN NAMAZI VE ORUCU Diyanet İşleri Başkanlığının fetva hattı Kurban Bayramı ve kurban kesimine dair en çok merak edilen konuları yanıtladı. Bunların başında Kurban namazı ve orucu geliyor? Kurban kesmeden önce bir şey yemek günah mı? Kurban kestikten sonra namaz kılmak mı gerekiyor? KURBAN KESTİKTEN SONRA NAMAZ MI KILINIR? -Esas olarak kurban namazı diye bir namaz yoktur. Bu namazın dini bir gereklilik olduğu inancı veya kanaati yanlıştır. Ancak kişi nafile namaz kılınması mekruh olmayan bir vakitte, sebepli veya sebepsiz dilediği kadar nafile namaz kılabilir. Kurban kesen kişi de böyle bir ibadeti yapma imkanına kavuştuğu için Allah’ın verdiği nimete şükür olarak iki rekat nafile namaz kılabilir. KURBAN KESMEDEN ÖNCE YEMEK YEMEK MEKRUH MU? -Hz. Peygamberin Zilhicce'nin ilk dokuz gününü oruçla geçirdiği rivayet edildiği için Zilhicce'nin ilk dokuz gününün, yani kurban bayramından önceki dokuz günün oruçlu geçirilmesi müstehaptır. (Yapıldığında sevap kazandıran davranış) Zilhicce ayının 10. günü Kurban Bayramı'nın ilk günüdür. Kurban Bayramı'nda da oruç tutulmaz. Ancak imsaktan itibaren bir şey yemeyip o günün ilk yemeğini kurban etinden yemek müstehaptır. Fakat bu, kendi evinde kurban kesebilen insanlar içindir. Zamanımızda çiftliklerde kurban kestiren bazı Müslümanlara, akşama kadar sıra ancak gelmekte, hatta ertesi güne kalmaktadır. Bu durumda söz konusu insanların aç kalıp oruçlu imiş gibi durmaları uygun değildir." KURBAN NE DEMEKTİR KİMLER KURBAN KESMELİ? Kurban kelimesinin sözlük manası "yaklaşmak - yakınlaşmaktır". Kurban dini bir terim olarak, "Allah’a yaklaşmak ve O'nun rızasına ermek için ibadet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı" ifade ediyor. Kurbanı, akıl sağlığı yerinde, büluğa ermiş, mukim (bir yerde ikamet eden) ve dini ölçülere göre zengin sayılan müminin kesmesi uygundur. - KURBAN KESİM VAKTİ NE ZAMAN BAŞLAR NE ZAMAN BİTER? "Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde namaz kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan yerlerde ise, sabah namazı vakti girdikten sonra başlar. Hanefilere göre bayramın 3. günü akşamına kadar devam eder. Bu süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gündüz kesilmesi daha uygundur. Şafilere göre ise 4. günü gün batımına kadar kesilebilir." KURBAN KESMEK YERİNE SADAKA VERİLEBİLİR Mİ? --"İbadetlerin şekil, şart ve rükünleri olduğu gibi hikmetleri, amaçları ve teşri gerekçeleri de vardır. İbadetlerdeki bu özelliklerin birbirinden ayrı düşünülmesi mümkün değildir. Diğer taraftan ibadetler ancak emredildikleri şekliyle yerine getirilir. Her ibadetin bir yapılış şekli vardır. Kurban ibadeti de ancak kurban olacak hayvanın usulüne uygun olarak kesilmesiyle yerine getirilebilir. Bedelini infak etmek (nafaka vermek) suretiyle, kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Kesme olmadan hayvanı, sadaka olarak bir kişiye vermek kurban yerine geçmez. Aynı şekilde kurban bedelini de yoksullara ya da yardım kuruluşlarına vermek suretiyle, kurban ibadeti ifa edilmiş olmaz." - KURBAN KESERKEN BESMELE UNUTULURSA NE OLUR? "İster kurban niyetiyle olsun ister başka bir amaçla olsun hayvan kesilirken besmele çekilmesi gerekir. Hayvanın kesimi esnasında besmele kasten terk edilirse, o hayvanın eti Hanefilere göre yenmez. Ancak kasıtsız ve unutularak besmele çekilmezse, bu hayvanın eti yenilir. Şafilere göre besmele kasten çekilmese bile kesilen hayvanın eti yenir." - KURBAN NASIL KESİLMELİ, HAYVAN UYUŞTURULURSA MEKRUH OLUR MU? "Usulüne göre bir kesim yapmış olmak için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Bu şekilde yapılan bir kesim sırasında, hayvanın omuriliğinin kesilmesi mekruhtur. Hayvanın canı çıkmadan başının gövdesinden ayrılmamasına özen gösterilmelidir. Kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Bu nedenle hayvanlar ehil kişiler tarafından kesilmeli ve boğazlama işlemi süratli bir şekilde yerine getirilmelidir. Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır. Hayvanların, bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamalarına azami özen gösterilmelidir." - KURBAN KAÇA BÖLÜNÜP NASIL DAĞITILMALI? "Hz. Peygamber, kurban etinin üçe taksim edilip, bir bölümünün kurban kesemeyen yoksullara dağıtılmasını, bir kısmının akraba, tanıdık ve komşularla paylaşılmasını, bir bölümünün de evde yenmesini tavsiye etmiştir. Kurban etinin tamamı evde bırakılabilir. Ancak, durumu iyi olan Müslümanların, toplumda muhtaçların arttığı bir dönemde kurban etlerinin çoğunu hatta tamamını dağıtmaları daha uygun olur. Şafi mezhebine göre ise kurban etinden az da olsa fakirlere verilmesi gerekir." - KURBAN DERİSİ SATILABİLİR Mİ? "Kurbanın derisi, bir fakire veya hayır kurumuna verilmelidir. Buna göre kurban derilerinin para karşılığında satılması, kurbanın kesimi veya bakımı için ücret verilmesi caiz değildir. Derinin satılması halinde bedelinin yoksullara verilmesi gerekir. Ancak kurbanın derisinin, bir yoksula veya hayır kurumuna bağışlanabileceği gibi, evde namazlık, kalbur ve benzeri ev eşyası yapılarak kullanılmasında da bir sakınca yoktur." -KURBANIN YENİLMEYECEK YERLERİ NERELERİDİR? "Etlerinin yenmesi helal olan hayvanların, -ister kurban olarak ister başka bir amaçla kesilmiş olsun- kanları, ödleri, bezeleri, idrar torbaları, cinsel organları ve yumurtalarını yemek mekruhtur. Maliki ve Şafi mezheplerinde ise eti yenen hayvanların yumurtalarını yemek caizdir." - KURBANI KESEN KASABA PARA VERMEK CAİZ Mİ? YERİNE KURBAN ETİ VERİLSE OLUR MU? "Hayvanın kesim uygulaması, ibadet değildir. Bu yüzden kurban kesen kasabın ücret alması caizdir. Ancak kesim işini yapan kişiye ücret olarak kurbanın derisi veya etinin bir kısmı verilemez. Çünkü verildiği takdirde, kurban ibadetini yerine getirmek için gerekli maddi külfetin bir kısmı bizzat ibadetin kendisi üzerinden karşılanmış olur." - VEKALET YOLUYLA KURBAN KESİLEBİLİR Mİ NASIL VEKALET VERİLMELİDİR? "Kişi, kurbanını bizzat kesebileceği gibi vekalet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban, hac ve zekat gibi mal ile yapılan bir ibadettir. Mal ile yapılan ibadetlerde ise vekalet caizdir. Vekalet, sözlü veya yazılı ya da telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları vasıtasıyla verilebilir. Vekil tayin edilen kişi veya kurum aldığı vekaleti gereği gibi yerine getirmelidir. Kurbanda önemli nokta, kişinin niyetinin Allah için olması ve vekaleten kendisi adına kurbanın kesilmesidir. -YURT DIŞINDA VEKALETLE KURBAN KESMEK Kurbanın yurt içinde başka bir ilde ya da yurt dışında kesilmesinde sakınca bulunmamaktadır. Ancak yaşadığı yerde muhtaç ve fakirler varsa, kişinin kurbanını orada kesip dağıtması daha uygun olur. Çünkü kişinin yaşadığı yerdeki fakirlerin ve komşuların onun üzerinde hakları vardır." - KREDİ KARTIYLA KURBAN KESMEK CAİZ Mİ? "Kurban kesmekle mükellef şahıs, kurbanlık hayvanı nakit alabileceği gibi kredi kartıyla tek çekim veya vadeli alabilir. Bu bağlamda bedelin kredi kartıyla ödenmesi kurbanın sıhhatine engel teşkil etmez. Ancak kredi kartı borcunu, ödeme tarihinde ödemek ve gecikmeden kaynaklanan faizli işleme düşmemek gerekir. Kredi kartıyla vadeli kurban alırken, vadeyi bankanın uygulaması halinde ilave bir ücret ödenirse kesilen kurban geçerli olmakla birlikte, faizli işlem sebebiyle ayrı bir günah söz konusu olacağı için bundan sakınmak gerekir." - BANKA KREDİSİYLE KURBAN KESİLEBİLİR Mİ? İster vacip isterse nafile olarak kurban kesecek kimse, kurbanını peşin ve borçlanarak da satın alabilir. Bu, kurbanın sıhhatine engel teşkil etmez. Ancak faizli borç alması durumunda faiz verme yasağını işlediği için günaha girmiş olur. Kendi imkanlarıyla kurban kesemeyeceklerin böyle yöntemlere başvurmaları dinen uygun değildir." - TAKSİTLE KURBAN ALINIR MI? "Kurban, Allah’a yakınlaşma niyeti ile yerine getirilen bir ibadettir. Bu amaç ise ancak kişinin kendi mülkiyetindeki hayvanı kurban etmesi ile gerçekleşir. Mülkiyet, hayvanı bizzat yetiştirme, hibe veya miras ile olabileceği gibi satın alma yolu ile de gerçekleşebilir. Esasen vadeli satış caizdir. Taksit ise borcun ödenmesinin belirli birkaç zamana vadeli geciktirilmesidir. Buna göre taksitlendirme yolu ile satın alınan bir mal, alıcının mülkiyetine geçtiğine göre, bu yolla alınan bir hayvanın kurban edilmesinde bir sakınca yoktur." - İHMALDEN KURBAN KESMEYEN KİŞİ NE YAPMALI? "Kurban kesme şartlarını taşıdığı halde unutma, ihmal gibi sebeplerle kurban kesmeyen kimsenin, Hanefilere göre o yıla mahsuben, bir kurban bedelini fakirlere vermesi, ayrıca tevbe ve istiğfar etmesi gerekir." - ABDESTSİZ KURBAN KESİLEBİLİR Mİ? "Kurban kesen kişinin abdestinin bulunması şart olmamakla birlikte kurban Allah'a yakınlaşma aracı olduğu için kesenin abdestli olması daha faziletlidir." -BAĞIŞ YAPILMIŞ PARAYLA KURBAN ALINIP KESİLEBİLİR Mİ? "Oğlu veya başkası tarafından kendisine bağış yapılan kimse bu paranın sahibidir. Bağışlanan bu parayı dilediği gibi harcayabilir. İster başka ihtiyaçları için sarf eder, isterse kurbanlık alıp kesebilir. Kesilen bu hayvan, kurban yerine geçer." -KURBAN NARKOZLA YA DA ELEKTRİKLE BAYILTILARAK KESİLEBİLİR Mİ? "Dinimiz, tüm canlılara iyi davranılmasını emretmiştir. Nitekim Hz. Peygamber, kesim esnasında hayvana eziyet edilmemesini emretmiştir. Kurbanın bilinen klasik yöntemle kesilmesi asıldır. Bununla beraber kurbana fazla eziyet vermemek (ölüm acısını azaltmak) maksadıyla, kesim esnasında hayvanın elektrik şoku, narkoz veya benzeri bir yöntemle bayıltılarak kesilmesi caizdir. Ancak hayvanın bayıltıldıktan sonra ölmeden boğazından kesilmesi gerekir. Hayvan henüz kesilmeden, şok etkisiyle ölürse, kurban olmayacağı gibi, eti de yenmez."