Kültür envarterimiz için para yok

Zaman Gazetesi'nden İbrahim Doğan'ın haberine göre dünya kültür mirasının önemli bir bölümüne sahip Türkiye’deki kültürel varlıkları ortaya çıkarıp korumak için 2001 yılında Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) öncülüğünde bir proje başlatıldı. Kültür Bakanlığı’ndan üniversitelere, müzelerden belediyelere kadar birçok kurumdan destek alan ‘kültür envanteri çalışmaları’nın 2002 sonuçları açıklandı. Bugüne kadar yapılan çalışmaların anlatıldığı toplantıda 500’ün üzerinde başvurunun olduğu ortaya çıktı. Ancak bunlardan sadece 17 tanesi zor şartlarda başlayabildi. 2001’de prototip olarak başlayan Denizli’nin Buldan ile Şanlıurfa’nın Birecik–Suruç yerleşim yerlerindeki örnek çalışmaların dahi bitirilemediği açıklandı. TÜBA Başkanı Prof. Dr. Engin Bermek, pilot bölgelerdeki çalışmaların kendileri tarafından yürütüldüğünü; ancak projenin Türkiye sathında uygulanmasının kaynak yetersizliğinden dolayı TÜBA tarafından yapılamayacağını söyledi. Prof. Bermek, “Bu çalışmalar tüm Türkiye’ye yayılmalı. Bunun yapılması için büyük kaynaklar gerekiyor. Bu da devlet desteğiyle olabilir. Toplumun destek vermesi gerekiyor.” dedi. Bermek’e göre devletin sahip çıkması durumunda Türkiye kültür envanteri 10–15 yılda tamamlanabilecek. Kültür envanterinin çıkarılmasının ilk aşama olduğunu ifade eden Bermek, “Kültür, halkımızın refahına dönük öz sermayesidir. Kültür envanterinin çıkarılmasından sonra bu sermayenin korunması ve tanıtılması gerekiyor. Eğer çalışmaları yapmazsak özkaynağımızı kaybedeceğiz.” dedi. Türkiye’nin çok hızlı bir yıkım sürecinde olduğuna dikkat çeken Engin Bermek, kültürel varlıkların bir an önce artı değere dönüştürülmesi gerektiğini vurguladı. Kültür Envanteri Projesi’nin koordinatörü Prof. Dr. Ufuk Esin ise proje için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda gerekli kaynağın olduğunu belirtti. Projenin dünyada bir ilk olduğunu açıklayan Esin, çalışmaların tek yerden yapılmasının maliyeti düşüreceğini kaydetti. TÜBA, kuruluş bildirisinden dolayı kültürel varlıklara maddî destek sağlayamıyor. Bu projeyi TÜBA ile Kültür Bakanlığı ortaklaşa sürdürüyor. Kültür Bakanlığı, ödenek ayırması gereken bu projeye destek sağlamıyor. Kültür Envanteri Projesi için bilgisayar ortamında bir veri tabanı oluşturuldu. TÜBA’nın veri tabanıyla ilgili çalışmalarını sürdüren Tamer Özalp ve Ertürk Çelenk, 2004’ün sonunda ilk sonuçların internet ortamına geçeceğini açıkladı. Projeleri tamamlanacak yerlerin tüm kültürel bilgilerine ulaşılabilecek veri tabanında şu bölümlerin envanter çalışması yapılıyor: Arkeoloji, kentsel mimari, kırsal mimari, tarih (yazıtlar), sözlü tarih, etnobotanik ve jeoloji.