Krizi bitiren telefon görüşmesi

Kuzey Irak’ta 11 Türk askerinin Amerikan ordusunca tutuklanarak Bağdat’a götürülmesinin yol açtığı büyük gerilim, ABD ile ilişkilerde ‘daha derin’ bir krize yol açmadan şimdilik sona erdi. Başbakan Erdoğan, dün saat 16.45’te telefonla görüştüğü ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney’den, “Askerlerinizi en kısa sürede serbest bırakacağız” teminatı aldı. Dışişleri Bakanı Gül de Amerikalı meslektaşı Colin Powell’dan aynı taahhüdü alınca gece saat 23.00 sularında 3’ü subay, 8’i astsubay 11 Mehmetçik, Bağdat’ta serbest bırakıldı. Gözaltı olayından sonra devletin zirvesi, askerlerimizin serbest bırakılması ve ABD’ye verilecek cevap için koordinasyonlu bir çalışmayla teyakkuz durumunu sürdürdü; Amerikan yönetimine ‘ilk somut tepkiyi’ ise Genelkurmay Başkanlığı verdi. ABD Merkez Kuvvetleri Komutanlığı’ndaki iki Türk subayını geri çeken Genelkurmay, buradaki törene katılması beklenen Ege Ordu Komutanı Orgeneral Hurşit Tolon’a ‘Geri dön’ emri verdi. Org. Tolon, Amerika’nın tavrını “Eşi görülmemiş bir olay” diye niteleyerek sert tepki gösterdi. Kriz sırasında, hesaplı hareket edeceklerini; ancak Türk milletinin onuruyla oynatmayacaklarını söyleyen Başbakan Erdoğan’ın Cheney ile yaptığı telefon görüşmesi olumlu geçti. Erdoğan, askerlerin bırakılacağını söylerken, Bakan Gül de, Türk askerlerinin bu sabahtan önce bırakılacağı yönünde kuvvetli mesajlar verdi. AK Parti Ankara İl Kongresi’nin yapıldığı Atatürk Spor Salonu VIP Salonu’nda gerçekleşen Erdoğan–Cheney görüşmesi sırasında Bakan Gül, Dışişleri Müsteşarı Uğur Ziyal, Müsteşar Yardımcısı Baki İlkin ve Dış Politika Danışmanı Ender Arat da hazır bulundu. 40 dakika süren görüşme için Dışişleri'nden bir telsiz telefon ve ses kayıt cihazı getirildi. Erdoğan ‘ortak komisyon’ önerdi Başbakanlık’tan yapılan açıklamada “Cheney’nin, Türk subay ve astsubayların Süleymaniye’deki Türk makamlarına süratle teslim edilebileceğini bildirdiği” belirtildi. Açıklamada, görüşmede Erdoğan’ın ilişkilerin selameti açısından Cheney’den bizzat devreye girerek askerlerin süratle serbest bırakılmasının sağlanmasının istendiği ifade edildi. Bunu takiben konunun bütün boyutlarının kurulacak müşterek bir komisyon tarafından ele alınmasının uygun olacağının, bu yöntemin dışında herhangi bir yaklaşımın iki müttefike yakışmayacağının ve ilişkilerin olumsuz etkilenmesinin önlenemeyeceğinin aktarıldığı belirtildi. Komisyonun, benzer olayların bir daha yaşanmaması için de çalışacağı öğrenildi. Erdoğan’ın talepleri üzerine Cheney’nin ise, Türk askerlerinin süratle teslim edilebileceğini bildirdiği kaydedildi. Askeri makamlar arasında kurulacak bir komisyonun Süleymaniye’de yerinde bir araştırma yapabileceğinin de Cheney tarafından dile getirildiği belirtilen açıklamada, Cheney’in, Türk–Amerikan ilişkilerinin gelişmesine büyük önem atfettiklerini, bu tür olaylardan ilişkilerin etkilenmemesi için birlikte gayret sarf edilebileceğine emin olduklarını aktardığı kaydedildi. Bu gelişmelerin öncesinde, olay ile ilgili eleştirilere “Türkiye’nin onuruyla oynatmayız” diye cevap veren Erdoğan, krizde hükümetin Genelkurmay ve Çankaya ile koordineli halde geceli gündüzlü çalıştığını söyledi. Erdoğan, “Türkiye, ABD’ye nota verdi mi?” sorusu üzerine, “Nota dediğiniz konu müzik notası değildir. Yıllarca oluşturulmuş bir stratejik ortaklığı bazı olaylarla bir anda kalkıp da büyütemezsiniz. İyice tetkik edilmeden bu tür adımlar atılmaz.” cevabını verdi. Başbakan, böylesine hassas bir olayda özellikle muhalefet partilerinin popülist yaklaşımını da eleştirdi. Gül, Powell ile 3 kez görüştü Bakan Gül ise “Powell’a, bu iş uzadıkça ilişkilerimize zarar vermeye başladığını, iki müttefik ülke arasında anlaşılamaz olduğunu söyledim” dedi. Powell, dün akşam meslektaşı Gül’ü yeniden arayarak, Erdoğan–Cheney mutabakatını teyit etti. Gül de Türk askerlerinin bırakılmasının kesinlikle gecikmemesi gerektiğini yineledi. Bu görüşmeden 2 saat sonra Türk askerlerinin Bağdat’ta serbest bırakıldığı haberi geldi. Türk askerlerinin geceyi başkentte geçirdikten sonra bugün helikopterle Süleymaniye’ye gideceği öğrenildi. K. Irak’a giden Dışişleri heyeti ise dün önce Süleymaniye’de Türk askerlerinin gözaltına alındığı büroda incelemelerde bulundu. İncelemede, arbede yaşanan büroda, önemli tahribat meydana geldiği, büroya ait malzeme, para ve bazı araçların kaybolduğu görüldü. Dışişleri heyeti, dün akşam da Kerkük’te ABD'li yetkililerle bir araya geldi. Türk askerlerinin, bu görüşme sonrası bırakıldığı belirtiliyor. Bu gelişmeler yaşanırken, The Washington Post gazetesi, olayın gergin Türk–Amerikan ilişkilerinı “daha da zorlaştıracağını” yazdı. Dün ayrıca Kuzey Irak’ta görev yapan AA’nın 2 muhabiri, peşmergelerin silahlı saldırısına uğradı. Saldırganlar, muhabirlerin pasaport, para ve tüm değerli eşyaları ile araçlarını gasp etti.