Kriz Mutfağı

Eskiden pirinç, mercimek, bulgur yıkanırken bir tek tane bile düşürülmezdi. Küflendi diye bir parça ekmek bile çöpe gitmezdi. Mutfaklarda o zamanlar ne derin dondurucu ne no-frost buzdolapları ne de vakumlu saklama kapları vardı.

Ama her dem taze, lezzetli ve çok da bereketli yemekler pişerdi. Hem de en ucuzundan. İsrafa azami derecede dikkat edilirdi. Yemek danışmanı ve mutfak koçu Gülhan Kara, krizde bir mutfağın nasıl yönetileceği konusunda ihtisas yapmış bir yazar. 2001'deki ekonomik krizde Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nde 'Kriz Mutfağı' başlıklı bir panele katılmış ve mutfakta tasarruf önerilerini paylaşmıştı. Şimdi bu önerilerini kitaplaştırdı. Alfa Yayınları'ndan çıkan çalışmada, şu günlerde işinize yarayacak pratik ipuçları var. Sizi mutfak stratejileriyle baş başa bırakıyoruz.

Yemekleri evinizde yiyin
Dışarıda yemek yerine evde yiyin. Bir porsiyon yemek fiyatına 1 paket makarna veya 1 kg sebze ya da yarım kg kıyma alır, sadece bir tabak değil, en az dört tabak yemek yaparsınız.

Mutlaka bir bütçe oluşturun ve alışveriş yaparken o bütçeye sadık kalın.

Her şey mevsiminde ucuzdur
Kış aylarında 1 kg salatalık veya domates ortalama 1,5 ile 3 lira arasındayken karnabaharın ya da lahananın kilosu 85-95 kuruş civarındadır. Yine nohut, kuru fasulye, mercimek, bulgur gibi baklagiller kış aylarının en sağlıklı, doyurucu ve kış sebzeleri ile uyum sağlayan lezzetli ve bereketli yiyecekleridir.

Pazara akşam saatlerinde gidin
Mutfak alışverişi için semt pazarı öncelikli tercihiniz olsun. Fiyatlar düşeceği için akşam üzeri pazara gidin.

Bozuk paraları pazar için biriktirin
Bozuk paraları pazar için bir kutuda biriktirin. 25-50 kuruşlar, hatta 10 kuruşlar, 5 kuruşlar pazarda çok işinize yarar. Günlük gazete ve ekmek için de kutuya atılan bozukluklar çok işe yarar.

Sebze-meyve halden, kuru gıda toptancıdan
Taze meyve ve sebzeyi kasalarla halden almak epey ucuz. Normalde marketten 1 kg meyve alabildiğiniz fiyata 3-4 kilo alabiliyorsunuz. Birkaç komşu, aile yakınları, kardeşleriniz veya arkadaşlarınızla bir anlaşma yapıp iki kişi alışveriş işini üstlenir, toptan kasalarla alınanlar bölüşülür.

Kuru soğan, patates, kuru fasulye, pirinç, bulgur, un, şeker, makarna, şehriye gibi temel gıdalarınızı da toptan almanız her zaman çok hesaplı olacaktır.

Fırını kullanırken
Dar tabanlı ufak bir çorba tenceresini yemeğiniz çabuk pişsin diye en büyük göz ocağın üzerine koyduğunuzda ısının yarısından çoğu dışarıya gider. Isı kaybından dolayı da daha fazla tüp ya da doğalgaz yanar. Ocağı, her zaman tencerenin taban genişliğine göre seçin. Çelik tabanlı tencereler geç ısınır ve geç soğur. Bu nedenle yemeğinizin normal pişme süresi 20 dakika ise son 10 dakikasında ocağı kısın ve 3-4 dakika erken ocağı kapatın.

Çayınızı demledikten sonra ocağı kapatın ve üzerine bir havlu örtüp 5 dakika demlenmeye bırakın. Sonra bir taşım kaynatıp servis yapın.

Buzdolabı kullanımı
Buzdolabının doldurulma şekli elektrik sarfiyatını önemli şekilde etkiler. Buzdolaplarının sağlı sollu olarak dip köşelerinde sebzelik bölmelerinin sağında solunda soğuk hava dolaşımını sağlayan küçük gözenekler bulunur. Bunların açık kalması çok önemlidir.

Eğer dolabınız gereğinden fazla dolu olursa, düzenli olarak temizlenmezse; hava dolaşım delikleri kapanırsa normalden çok daha fazla elektrik harcamaya başlar.

Buzdolabınızı ne kadar sık açıp kaparsanız o kadar çok elektrik harcar.

Su tasarrufu için
Kıvırcık, ıspanak gibi yapraklı sebzeleri yıkarken büyükçe bir kaba su doldurun. Toprakların suya kayıp gitmesi için sebzeleri suya basıp 5 dakika kadar bekletin. Sebzeleri elinizle sudan alıp başka bir kaba geçirin. Kirli suyu lavaboya dökmek yerine çiçeklerinizi sulayın.

Bulaşık makinesi kullanırken...
Sudan, zamandan ve deterjandan tasarruf için bulaşıklarınızı makinede yıkayın. Ama makineye sığmayan büyük kapları veya makineye koyamayacağınız türden bulaşıklarınızı elde yıkarken bir kabın içine sıcak su hazırladıktan sonra 1 çorba kaşığı dolusu sıvı deterjan yeterlidir.

Makineye koyacağınız bulaşıkların kabasını alırken musluk suyunu akıtarak yapmayın. Bir kabın içine bir miktar su koyun ve saplı bir fırça yardımı ile hepsini aynı yere sıyırıp makineye dizin.

Artanlar nasıl değerlendirilmeli?

Artan pirinç pilavını, kadın budu köftede veya çorbalarda kullanabilirsiniz.

Artan kuru fasulye veya nohut yemeğini içine ekşili terbiye ilave edip blendırdan geçirerek çorba yapabilirsiniz.

Bir tabak kadar ıspanak yemeği kaldıysa bunu börek içi olarak kullanabilir veya yoğurtlu çorba yapabilirsiniz.

Bazen birkaç kuru kayısı, kuru incir, bir avuç kadar kuru üzüm kalır. Bunları bir arada kaynatıp hoşaf yapabilir veya küçük küçük doğrayıp kekin içinde kullanabilirsiniz.

Ekmeğinizi kendiniz yapın
3-4 kişilik çekirdek aile için 500 gr undan yapacağınız 3 ekmek size 2-3 gün yetecektir. 1 adet ekmek şu sıralar İstanbul'da 80-85 kuruş, her an 90 ya da 100 kuruş olabilir. 1 kg paketli un fiyatı 95 kuruş ile 1,45 lira arasında. Yani 1 ekmek fiyatına 1 kg kadar un alabiliyorsunuz. 40 gr yaş maya ve aldığı kadar su ile yoğurun ve pişirin.

Ekonomik yemek nedir?
Ekonomik yemekler aynı zamanda yapımı kolay ve çok lezzetli yemeklerdir. Az malzeme içerdiği için tatlarını daha iyi alırsınız. Ekonomik yemek, sadece ucuz malzeme ile yapılan yemek değil tabii ki. Hazırlığı esnasında su ve elektrik sarfiyatına, pişirme sırasında yakılan tüp gaz veya elektriğe de bakmak lazım. Her anlamda ekonomik olması önemli. Çok ucuza mal ettiğinizi düşündüğünüz bir fırın yemeği eğer 50-60 dakikada pişiyorsa; içindeki malzemeyi hazırlarken epeyce bir kap kacak kirlenmişse ve epeyce bir su sarfiyatı olmuşsa ve olacaksa ucuza değil pahalıya mal edilmiş olur.(Özge Yalın)

Kitapla ilgili detaylar