Koşaner'den skandal şantaj talimatı

‘İç savaş’ ve ‘rövanş’ tehditlerini doğrulayan skandal bir belge gün yüzüne çıktı. Genelkurmay eski Başkanı Koşaner ve Aslan Güner’in imzasını taşıyan Ocak 2011 tarihli belge, darbe çalışmalarına zemin hazırlayacak unsurlar içeriyor.

İnternete düşen ses kayıtlarında ‘iç savaş’ ve ‘rövanş’ tehditleri yapan Balyoz tutuklusu generallerin bu sözleri “Neye güvenerek söyledikleri” tartışılırken skandal bir belge gün yüzüne çıktı. Cuntacı askerlerin darbe çalışmalarına zemin hazırlayabilecek ve fişlemeye olanak tanıyabilecek bir çalışmanın temelinin Ocak 2011’de ‘Başemir’le atıldığı anlaşıldı. Genelkurmay eski Başkanı Işık Koşaner ve dönemin 2.Başkanı Arslan Güner’in Ocak 2011 tarihli “Askeri İnsan İstihbaratı Talimnamesi” konulu bir ‘Başemir’ yayınladığı öğrenildi. Kısa adı İNİS olan İnsan İstihbaratı (İNİS) Talimnamesi’nde TSK’nın görev alanının dışına kalan birçok talimat yer alıyor. Altında Aslan Güner’in adının yer aldığı belgede, İNİS Talimnamesinin yayım tarihinden itibaren yürürlüğe gireceği belirtilirken, 2002 tarihli eski İnsan İstihbaratı Talimnamesi’nin yürürlükten kaldırılacağı vurgulanıyor.

Güner belgede, “Bu talimnamenin uygulanmasından elde edilecek sonuçlara ve günün koşullarına göre oluşacak değişikliklere ilişkin görüş ve öneriler, zaman gözetmeksizin yazılı veya elektronik ortamdan faydalanılarak Genelkurmay Başkanlığı’na gönderilecektir” talimatını veriyor. Bu arada ele geçme ihtimaline karşılık İNİS Talimnamesi’nin ilgililere okutturulduktan sonra, dağıtımı yapılan her birimden tek tek toplatıldığı öğrenildi.

ARINÇ OLAYINDAN 1 YIL SONRA
Genelkurmay İstihbarat Başkanlığı,Özel Kuvvetler Komutanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Kara Kuvvetleri İstihbarat Başkanlığı, Deniz Kuvvetleri İstihbarat Başkanlığı,Hava Kuvvetleri İstihbarat Başkanlığı, Jandarma İstihbarat Başkanlığı ve Sahil Güvenlik Komutalığı gibi 61 farklı yere dağıtılan talimnamede dikkat çekici bir yapılanma öngörülüyor. TSK’nın barış ortamında istihbarat toplamada yetkili olmadığı belirtilmesine karşılık, talimnamede barış zamanında adli kolluğun alınana giren bir çok konuda talimatların yer alması dikkat çekiyor.

alimnamede öngörülen yapının nasıl teşkil edileceği şema ve tablolarla gösteriliyor. Karargahlarda kurulması istenen İNİS Birlikleri JİTEM benzeri bir yapılanmayı akıllara getirirken, Türkiye’nin yakın geçmişinde yaşanan bazı olayların bu talimname ile bir ilişkisinin olup olmadığını da kafalarda soru işaretlerine neden oldu. İNİS çalışmasının Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’a yönelik suikast iddiasıyla iki subayın gözaltına alınması olayından 1 yıl sonra yapılması da dikkat çekti.

Hakimlerin ‘kozmik oda’ya girmesine kadar uzanan bir sürecin yaşandığı dönemde iki subayın salınması, soruşturmanın üstünün kapatılması, şüpheleri İNİS Talimnamesi’ne yöneltti. Hukuk dışı çalışma Arınç’ın evinin yanında istihbarat toplayan subayların suçüstü yakalanmalarına ve bir çok skandalın deşifre olmasına rağmen Karargah’ın yasa dışı uygulamalara Ocak 2011 itibariyle devam ettiğini gösterdi. Güner onaylı talimnamenin genel esaslar bölümünde amaç, “Hemsavaş hem de barış zamanında asimetrik tehdit oluşturan ve en az konvansiyonel harp kadar yıkıcı olabilenuluslararası terörizmve bunun yurt içindeki uzantıları, psikolojik harp tehdidi...

Geniş kitleleri etkilediği ve ülke savunmasını telafisi imkansız zarara uğrattığı...” gibi ifadelerle açıklanıyor. Talimnameye göre İNİS, mülakat, sızma-sızdırma, gözlem ve gişi gibi temel harekât yanında sorgulama, tetkik-tahkik, takip ve gözetleme, teknik ve elektronik haber toplama, arama, sansür, provokasyon gibi özel yöntemleri de içeriyor. Belirlenen özel yöntemlerin Gayri NizamiHarp unsurlarıyla örtüşmesi ve üstlenilen faaliyetin Seferberlik Tetkik Kurulu Faaliyetleri ile benzerlik göstermesi de dikkat çekiyor. Talimnamede İnsan İstihbarat Teşkilatı (İNİS TEŞKİLATI) adı altında karargahlarda bir birim kurulması istenirken, nasıl hareket edeceği ve kimlere karşı sorumluolduğuda tek tek anlatılıyor.

İNİS Birliği Teşkilatı için şu tespitte bulunuluyor: “İNİS birlikleri veya karargâhının teşkilâtını standart bir organizasyon yapısı haline getirmek hata olur.Her ülkenin ve bölgenin şartları, vazife, istihbarat ihtiyaçları gibi etkenler bu teşkilâtın şekillendirilmesinde esas alınmalıdır. Bir askerî İNİS teşkilâtı; bir İNİS birliği ve bu birliğin bağlı olduğu karargâh İNİS teşkilinden ibarettir. Karargâh faaliyetleri ile toplama vasıtalarının faaliyet alanlarımümkün olduğu kadar birbirinden ayrılmalı ve teşkilâtlanmada bu husus dikkate alınmalıdır.”

Yasa dışılığa ‘MASKE’ öneriliyor
İNİS ünitelerine özgü güvenlik faaliyet ve tedbirleri dikkat çekiyor. İNİS personeli açısından da diğer askeri personelden farklı ’maske’ ve ’mazeret’ olarak adlandırılan güvenlik tedbirlerini kullanıyor. Talimname’de ’maske’ şöyle tarif ediliyor: ”İstihbarat toplayıcının gerçek görevini, bazen de kimliğini saklayarak, yaptığı işi akla uygun hale getirdiği, öğrenmesi ve savunulması basit ve inandırıcı bir temadır. Gerekli ise gerçek kimliğin saklanmasını da ihtiva eden, askeri istihbarat faaliyetini gizlemek için mevcut kimliğine, pozisyonuna ve yaşantısına uygun olarak hazırlanmış hayat hikayesidir.”

Talimnamede ’mazeret’ şöyle tarif ediliyor: ”Toplayıcının gerçek görevinin veya neyin peşinde olduğunun ortaya çıkması durumunda maskeyi, görevini ve kimliğini açığa çıkartmamak için kullandığı temadır. Belirli bir gizli faaliyet için kullanılan yedek bahanedir. Genellikle ilk kullanılan bahane veya açıklamanın geçerli olmaması üzerine, ufak çaplı bir suç veya yanlış bir uygulamaya karışmış olma keyfiyetinin itiraf edilmesi halidir. Maksat, esas gizli faaliyetin ve niyetin saklanmasıdır.”

CAN GÜVENLİĞİ TEHLİKEYE GİRER
Maske ve mazeretin haber elemanlarına kaynaklarına ulaşmada ve onlardan bilgi temin etmede personele kolaylık sağladığı vurgulanırken, istihbarat toplayıcının ve birliğin emniyeti açısından önemli olduğu belirtiliyor. Maske’nin deşifre olmasının toplayıcının, tercümanların, kaynakların can güvenliği açısından riskler doğurabileceği de hatırlatılıyor.

İNİS elemanında aranan şartlar
İNİS elemanlarından asgari bazı özelliklere sahip olması isteniyor. Talimnameye göre iyi bir İNİS toplayıcısı şöyle tarif ediliyor: “İyi ahlaklı, kendisini mesleğine adamış olmalıdır. Görevi ve onurunu her şeyin üstünde tutmalı, görev dışında yetki ve nüfuzunu kullanmamalıdır. Zeki, kabiliyetli, enerjik ve kararlı olmalı, kuvvetli bir hafızaya, muhakeme yeteneğine ve sağduyuya sahip olmalıdır. Konusuna hakim, genel kültürü yüksek, güncel olayları takip edip okuyan bir kimse olmalıdır. Özellikle tarih, sosyoloji, kültürel antropoloji, coğrafya, siyaset, uluslararası ilişkiler, ekonomi, kamu yönetimi konularında bilgili olmalıdır. Sinirlerine ve hislerine son derece hakim olmalı, sabırlı ve anlayışlı davranmalıdır. Güven verici ve sempatik olmalı, herkesle anlaşıp geçinebilmelidir.

Ancak, asla tesir altında kalmamalıdır. Konuşurken sakin olmalı, manevra yeteneği ile güzel konuşma ve yazma kabiliyeti olmalıdır. Rol yapabilmelidir. Tepkileri sezme yeteneğine sahip olmalı, eleştiriye, gerekirse hakaret ve baskıya dayanıklı olmalıdır. Sır saklamalı. Harekat alanının dilini, şivesini konuşabilmeli, yörenin örf ve adetlerini iyi bilmelidir.” İNİS’in eleman kategorileri de dikkat çekiyor. Ajan, haberci, mutemet ve yardımcı unsurlar şeklinde tasnif edilen eleman kategorileri görev alanı, hedef durum ve faaliyetleri ile kullanıldıkları alanlara göre isimlendiriliyor. Ajanlar, baş ajan, faal aşan, destek aşan; angaje ajanı, mimleme ajanı, ara ajan, ikmal ajanı, uyuyan ajan, saldırı ajanı ve etki ajanı şeklinde tasnif ediliyor. Hedef durum ve faaliyetine göre de iç hulul ajanı, dış hulul ajanı, ikili ajan, yerli ajan, haber simsarı ve piston ajan yanında askeri istihbarat ajanı ve İKK ajanı gibi isimlerler isimlendiriliyor. Her bir yapı kendi içinde örgütlenmiş ve görevi ile münhasır donanıma sahip.

Şantajla eleman yap!

İNİS elemanın güvenliğinin belirlenmesinde kullanılan ilginç bir yöntemler dikkat çekiyor. En dikkat çekicisi ise ”Motif” başlığı altında anlatılıyor. Motif, eleman adayının gizli faaliyete katılmasını sağlayan neden olarak tanımlanıyor. Talimnamede aynı zamanda ’baskı ve şantaj’ da bir motif olarak tarif ediliyor. Yurt içinde kullanılması hukuka aykırı olan baskı ve şantaj motifi talimnamede menfi kontrol unsuru olarak nitelendirilirken, şunlar anlatılıyor: ”Nitelikleri uygun olduğu halde görevi kabul etmekten kaçınan bir kişinin zayıf taraflarını bularak baskı yapılmak suretiyle göreve sevki de baskı ve şantaj motifi özelliği taşır.

Bu güdüye esas olabilecek faktörler..

- Evililik dışı ilişkiler

- Yasa veya geleneklere uygun olmayan yaşam cinsi anormallikler (homoseksüellik vs.)

- Uyuşturucu maddelere düşkünlük

- Geçmişiyle ilgili olumsuz durumlar

- Yasa dışı faaliyetler

- Ahlak ve töre dışı yaşam biçimi

- Kendisi veya ailesindeki bireylerin uygunsuz davranışları..

Bu güdüye uygun adaylara geçici ve kısa süreli görevler verilebilir. Menfi kontrol unsurunun kalkması durumunda elemanın ihanet etmesi sıkça rastlanan bir durumdur.”

YASA DIŞI TALİMATTA İKİ ÇARPICI ÖRNEK

BARIŞTA ÖZEL YÖNTEM OLMAZ

1-) Talimnamede İNİS'in Özel Yöntemleri yer alıyor. İNİS temel eğitimi almış ve İNİS Temel Harekatı kapsamında yöntemlerle İNİS faaliyeti icra etmiş personel arasında kabiliyetine göre seçilen kimselerin özel eğitim alması sonucu yürütebileceği İNİS haber toplama yöntemi olarak tanımlanan Özel Yöntem'ler şöyle sıralanıyor: Sorgulama, tetkik-tahkik, takip ve gözetleme, teknik ve elektronik haber toplama, aramalar, sansür, provokasyon. Özel yöntemlerin yurtiçinde barış zamanında adli kolluk yetkisini haiz olmayan askeri insan istihbaratı teşkilleri tarafından uygulanması yasalara uygun değil.

2-) Talimnamede İNİS kapsamında haber toplama yöntemi olan 'Elemanlanma Harekatı' kullanılabileceği belirtiliyor. Ancak yasalara göre Elemanlanma Harekatı’nın askeri ihtibarat teşkillerince yurtiçinde barış zamanında icrası uygun değil. Ancak mülki ve adli kolluk görev ve yetkisi verilmiş birlikler bu vazifelerinin icrasında haber toplamak için "Elemanlanma" yapabilirler. Yasaya göre TSK ancak kendi personeli, faaliyeti, kışla ve kurumlarında olmak üzere İKK faaliyetinde "Elemanlanma Harekatı" yapabilir.