Kızının Facebook hesabına ulaşmaya çalışan annenin mücadelesi

Eskiden değerli anılarımız fotoğraf albümlerimizde ve günlüklerimizde saklıydı.

Vasiyetinizde "dünya malını" başkalarına bırakmak mümkün.

Ama şimdi, internetteki anılarımız -düşüncelerimiz, duygularımız ve fotoğraflarımız- sanal ortamda dört bir tarafa yayılmış durumda ve hepsi Facebook, Twitter, Instagram ve WhatsApp gibi yerlerde saklı.

Peki ama bunların gerçek sahibi kim?

Ve bunları sevdiklerimize nasıl bırakabiliriz?

Louise Palmer bu soruların yanıtını bilmiyor ama bunun çok zor olduğunu iyi biliyor.

19 yaşındaki kızı Becky, yaşadıklarını Facebook'ta paylaşmayı seviyordu.

Anıtlaştırılan hesap

Becky ölümcül bir hastalığa yakalandı. Beyninde tümör bulundu. Konuşma ve hareket etme yeteneğini kaybetti.

Louise Palmer arkadaşlarıyla bağlantısı kesilmesin diye Becky'nin Facebook'a girmesine yardım etti.

Becky 2010'da öldü. Ama Palmer kendisini kızına yakın hissetmek için Becky'nin hesabına girmeye devam etti.

Palmer "Gerçekten çok önemli. Evladınızı kaybetmekten daha kötü bir şey olamaz. Diğer insanların onu unutmalarından korkuyorsunuz. Facebook'a girip sadece duvarına yazılanları değil, özel mesajlarını da okuyordum. Kızımın unutulmaması beni rahatlatıyordu." diyor.

Ama Facebook, Becky'nin hesabını "memorialise/anıtlaştırma" denen bir uygulamayla erişilmez kılmıştı.

Zuckerberg'e mektup yazdı

Louise Palmer, Facebook'a bir yazı yazıp, Becky'nin nasıl öldüğünü anlattı ve kızının özel mesajlarını okumak ve sayfasını düzenlemek istediğini söyledi.

Facebook'tan şöyle bir cevap geldi:

"Merhaba Louise. Kaybınızı üzüntüyle öğrendik. Vefat eden kullanıcılarımızla ilgili kurallarımız uyarınca bu hesabı anıtlaştırdık. Bu, hesabın gizlilik ayarlarını, profilini sadece onayladığı arkadaşlarının görebilmesine ya da arama motorlarında bulabilmesine izin verecek hale getiriyor. Duvar, arkadaşlarının ve aile üyelerinin anı mesajları bırakabilmesi için açık kalacak. Maalesef gizlilik nedeniyle profilinde değişiklik yapamayız, hesaba giriş bilgilerini veremeyiz. Verdiğimiz rahatsızlık için özür dileriz. Başka sorunuz varsa lütfen bildirin. Facebook'la irtibat kurduğunuz için teşekkürler."

Palmer bunun üzerine Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg'e yazdı.

Ama cevap alamadı.

Kamuoyu araştırma şirketi YouGov'un, Mishcon de Reya adlı hukuki danışmanlık şirketi için yaptığı araştırmaya göre, internetteki "mülkümüzün" kime ait olduğu konusunda ciddi bir bilgi eksikliği var.

Dijital mülk kimin?

Ankete katılanların yaklaşık dörtte biri, bu konuda fikri olmadığını, üçte biri de Facebook'a ait olduğunu söyledi.

Peki o halde kimin?

Mishcon de Reya'nın ortaklarından Mark Keenan, "Bu konu hukuki bir mayın tarlası. Yeni bir cephe. İnsanlar sözleşme şartlarını okumuyorlar. Aile üyeleri ile hizmet sağlayıcıları arasındaki anlaşmazlıklar büyüyor. Hizmet sağlayıcıları arasında dijital varlıkların varislere intikali konusunda standart bir uygulama yok" dedi.

İngiliz Hukukçular Derneği geçen yıl kullanıcılara, ölümlerinden sonra sosyal medya, oyun ve diğer internet hesaplarına ne olacağı konusunda açık vasiyet bırakmaları tavsiyesinde bulundu.

Açıklamada e-posta, banka, yatırım ve sosyal medya hesaplarıyla ilgili bir listenin olmasının varislerin dijital mirasa sahip çıkmasını kolaylaştıracağı belirtildi.

Aksi halde sadece manevi değeri olan şeyler değil, maddi varlıkları da kaybetmek mümkün.

Zira dijital varlıklar arasında müzik, film, e-posta adresi, bilgisayar oyunu karakterleri, alan adları, mil puanları, ödül puanları, PayPal ve Bitcoin gibi parasal değeri olan varlıklar da var.

Ve bunlar küçük meblağlarda olmayabilir.

Project Entropia adlı bir oyunda sanal bir uzay istasyonu 330 bin dolara satıldı.

Liste ve vasiyet

Hukukçular Derneği'nin Vasiyet ve Varlık Komisyonu'ndan Gary Rycroft, insanların aile üyelerinin internette nereye bakacaklarını ve dijital yaşamlarının ayrıntılarını bildiklerinin farz edilmemesi gerektiğini söylüyor:

"Eğer bir Twitter hesabınız varsa, aileniz bu hesabı kapatmak isteyebilir ve vasiyetinizde açıkça belirttiyseniz yakınlarınızın bunu kapattırması çok daha kolay olur. Eğer internetten erişebildiğiniz banka hesabınız varsa, varisleriniz bunu kapatabilir ve sizin adınıza bankadan parayı talep edebilir. Bu, liste bırakmaktan daha iyi bir çözüm zira başkasının şifrenizi kullanarak banka hesabınıza girmesi suçtur."

Şubat ayında Facebook, ABD'deki kullanıcılarına öldüklerinde hesaplarının silinmesi ya da hesaba kısmi erişim için bir vekil atama seçeneğini sundu.

Ama bu uygulama Türkiye'yi kapsamıyor. İngiltere'yi de.

Kızının anıları internette kilitli kalan Louise Palmer, evde çektikleri videolarla teselli buluyor.

Facebook'un gizlilik kurallarını ya da bazı insanların özel hayatlarının internette başkalarına açık olmasını istemeyebileceğini anladığını söylüyor ancak kızıyla arasında gizli saklı hiçbir şeyin olmadığını belirtiyor.

Palmer "Onunla her şeyi paylaştık. Ben onun annesiyim. Bu da onun Facebook sayfası ve buraya koydukları. Bunlar benim sanıyordum." diyor.