Kızıl Kmer liderleri 'insanlığa karşı suç'tan sorumlu

Kamboçya'da Kızıl Kmerler hareketinin önde gelen iki ismi, "insanlığa karşı suç"tan yargılandıkları davada suçlu bulundu.

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından desteklenen mahkemede, sanıklar müebbet hapis cezasına çarptırıldı.

Sanıklardan 88 yaşındaki Nuon Chea, Kızıl Kmerler rejimi lideri Pol Pot'un yardımcısı olarak görev yapmıştı. 83 yaşındaki diğer sanık Khieu Samphan ise, Maocu rejimin devlet başkanlığını yürütmüştü.

Kızıl Kmerler rejimi sırasında en yetkili kişiler olarak görülen iki isim, yönetimleri sürecinde işlenen suçlardan sorumlu gösterilmişti.

Kamboçya'da 1975-79 yılları arasında hüküm süren Kızıl Kmerler yönetiminde, nüfusun üçte birini oluşturan 1,7 milyon kadar insanın öldürüldüğü veya aşırı çalıştırılmaktan, açlıktan veya işkenceden öldüğü belirtiliyor.

Nüfusun üçte biri ölmüştü

Davanın yargıcı Nil Nonn, sanıkların "halkı yok etmeye yönelik katliamlardan, siyasi soruşturmalardan; ayrıca diğer gayrı insani davranışlarla zorla yerinden etme, gözaltında kaybetme ile insanlık onuruna saldırıdan" suçlu bulunduğunu söyledi.

Sanıkların avukatı, kararı temyiz edeceklerini söyledi. Nuon Chea'nın avukatı Son Arun, "Bu karar adil değil. Müvekkilim bu suçların çoğunu işlemedi, işlendiğinden de haberdar değildi" dedi.

Temyiz sürecinde sanıkların tutuklu kalacağı belirtiliyor.

Kızıl Kmerler rejimi bir tarım toplumu yaratmayı hedefliyordu. Bunun için kentler boşaltılmış ve insanlar zirai işletmelerde çalışmaya zorlanmıştı.

Bazı kişiler ölesiye çalıştırılırken, bazı kişiler ise kötü giden ekonomi nedeniyle açlıktan ölmüştü.

Dört yıllık bu süreçte, rejim ayrıca kendisine düşman gördüğü muhalifleri de öldürmüştü. Bu kişilerin arasında entelektüeller, azınlıklar ve daha önce devlette yetkili olan kişilerle bu kişilerin aileleri de yer alıyordu.

'Üzerimden büyük bir yük kalktı'

Nuon Chea, bu rejimin ideolojik lideri olarak görülüyordu. Khieu Samphan ise rejimin "görünür yüzü" olarak görev yapıyordu.

Davanın savcıları, söz konusu suçlara yönelik politikanın sanıklar tarafından yürütülüp yürütülmediğini ve bu suçların işbirliği içinde işlenip işlenmediğini tartıştılar.

Üç yıldır devam eden dava sürecinde, mahkeme Kızıl Kmerler rejiminde tüm ailesini kaybeden bazı kişilerin tanıklıklarını dinledi.

75 yaşındaki Suon Mom da onlardan biriydi, rejim sırasında kocası ve çocukları açlıktan ölmüşlerdi.

Associated Press haber ajansına konuşan Mom, "Öfkemi kalbime gömdüm. Ama Phnom Penh kentini terk ettiğim gün hâlâ aklımda. Yemek yoktu, su yoktu ve o yolda yürümeye devam ediyorduk" dedi.

Mahkemenin kapısında, rejimden kurtulanlardan Nou Saoto duruyor. Saota, kararı şu sözlerle değerlendiriyor:

"Çok mutluyum, çok rahatladım. Üzerimden çok büyük bir yük kalktı."

'Adalete yönelik önemli bir adım'

Rejimden sağ olarak kurtulan bir başka isim, Youk Chang da kararın ardından BBC'ye konuştu. Chang, birçok insan için biraz geç kalmış bir karar olduğunu söyledi ancak yine de yargılama yapılmasının bile önemli olduğunu ifade etti.

Chang, "Genç nesillerin yaşananlardan ders çıkarmaları ve gelecekte buna benzer herhangi bir şeyin yaşanmasını önlemeleri çok önemli. Sadece Kamboçya için değil, dünyanın diğer yerleri için de" dedi.

Uluslararası Af Örgütü, kararın "adalete yönelik önemli bir adım olduğu" değerlendirmesinde bulundu ve yargılama sürecinde mahkemenin karşılaştığı engellere de dikkat çekti.

Bazı kişiler dava sürecini "yavaş ilerlerlediği" ve "masraflı olduğu" gerekçeleriyle eleştirmişti.

2012 yılında davaya bakan İsviçreli hakim, "Kızıl Kmerlere ilişkin soruşturmayı genişletme çabasının engellendiği" gerekçesiyle istifa etmişti.

Her iki sanık da, kendilerine yöneltilen suçlamaları reddettiler.

Soykırım davası sürüyor

Geçen sene son sözlü savunmalarını yapan sanıklar, ölüm emrini vermediklerini ve söz konusu katliamlardan da haberdar olmadıklarını söylemiş; öte yandan pişmanlıklarını da ifade etmişlerdi.

Kararın açıklanmasının ardından kısa bir süre sonra mahkeme bir açıklama yayımladı. Açıklamada "Her iki sanığın da hızlı bir sosyalist devrim yapmak amacıyla, gereken her şeyin yapılması için bir suç örgütü kurdukları" belirtildi.

Sanıklar hakkında ayrıca soykırım suçundan yargılandıkları başka bir dava da sürüyor.

Ancak sanıkların yaşı nedeniyle söz konusu davalarda hızlı yargılama süreci yürütülüyor.