Kıyamet günü deposuna yeni tohumlar

Dünya’nın en büyük tarımsal bitki ve ürün koleksiyonu, 100 ayrı ülkeden gelen 20 bin çeşit tohum örneği ile daha da zenginleştirildi.

Kuzey Okyanusu’nda Norveç’e ait Spitsbergen Takımadaları’nda Dünya’nın bitki örtüsünün gelecek kuşaklara aktarılabilmesi maksadı ile inşa edilen depoda bulunan tohum örnekleri, doğal afetler ve nükleer patlamalardan dahi etkilenmeyecek şekilde korunuyor.

Depoya en son getirilen ve yakın gelecekte tükenmesinden endişe edilen örnekler arasında ünlü Japon miso çorbasında kullanılan miso tohumu, brezilya fıstığı ve ender rastlanan domates türlerinden olan cherry tipi domates tohumları bulunuyor.

Söz konusu bitkilere ve diğer türlere ait olan tohumlar Spitsbergen Deposu’nda bulunan raflardaki yerini çoktan aldı. Burada devamlı olarak kalacak olan tohumlar düzenli aralıklarla havalandırılacak, çimlendirilecek, kontrol edilecek ve rotasyona tabi tutulmak suretiyle deponun envanterinde sürekli yer alacak. Konuyla ilgili olarak görüşlerine başvurduğumuz Rusya Bitki Araştırmaları Enstitüsü Başkanı ve biyoloji uzmanı Dr. Nikolay Dzyubenko, Dünya’nın bitki örtüsünün koruması adına uygulanmakta olan söz konusu uluslararası programa Rusya’nın da aktif katılım gösterdiğini ifade ediyor:

‘‘Bahsi geçen yer, Dünya’nın bitki örtüsünün farklı türlerine ait tohumların uzaydan gelebilecek meteorlar, nükleer savaş veya sel gibi olağanüstü durumlarda korunabilmesi amacıyla inşa edilmiş yüksek güvenlikli bir depo niteliğindedir. Bu tip senaryoların gerçekleşmesi halinde Dünya üzerinde sağ kalan halkların ihtiyaç duyacağı gıda, giyim ve ilaç gibi temel tüketim ürünlerinin yeniden üretilebilmesi için tohumlara ihtiyaç duyulacaktır. Rusya, kendi sorumluluğunda olan 10 bin kadar tohum örneğini korunması maksadıyla bu depoya teslim etmiştir. Buraya göndermekte olduğumuz kapalı konteynerler içerisindeki tohumları istediğimiz zaman geri alabilmekteyiz. Buradaki tohum örnekleri koruma altında olmalarına rağmen devamlı olarak özelliklerini koruyabilme gibi bir durumları söz konusu değil. Bu sebeple belirli periyodik aralıklalar ile tohum örneklerini yenileriyle değiştirmek durumundayız’’.

Bugün Dünya üzerinde yer alan ülkelerin hemen hepsinin kendi toprakları üzerinde birer tohum bankası bulunuyor; bu bankaların en büyükleri ise ABD, Çin ve Rusya’da yer alıyor. Özellikle Rusya Bitki Araştırmaları Enstitüsü, 300 binden fazla tohum örneğinin yer aldığı geniş bir koleksiyona sahip. Rusya’nın Yakutistan Bölgesi’nde bulunan Rusya Bilimler Akademisi Sibirya Departmanı’na ait arazi üzerinde kurulan yer altı depolarında ise 100 binden fazla tohum örneği, donmuş bir şekilde saklanıyor.

Norveç’e ait Spitsbergen Takımadaları’nda bulunan depoda yer alan tohumlar da soğuk hava yardımı ile saklanıyor. Kuzey Kutup noktasından 1100 km uzaklıkta bulunan takımadalarda deniz seviyesinden 130 m yukarıya inşa edilen deponun olduğu yerde kayalıklardan ve soğuk havadan başka bir şey bulunmuyor. Bir metre kalınlığında betonarme duvarlara sahip olan deponun içerisindeki hava sıcaklığı ise devamlı -18 derece seviyesinde tutuluyor.

Moskova Lomonosov Devlet Üniversitesi Bitki Gelişimi Laboratuarı Başkanı Vladimir Muraşov, farklı bitkilere ait tohumların birbirinden farklı çimlenme limitleri ve süreleri olduğunu, ancak düşük hava sıcaklığının ve sabit nem oranının bu tohumların yaşam ömrünü binlerce kez arttırdığının belirtiyor:

‘‘Rusya’nın Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerindeki tundralarında yapılan araştırmalarda 10 – 15 bin yıllık kutup faresi yuvaları bulundu. Bu yuvaların içerisinde ise yenmemiş bazı meyve tohumlarına rastlandı. Aradan çok uzun bir süre geçmesine rağmen, burada bulunan tohumlar yine de filizlenmeyi başarmıştır’’.

Norveç’e ait Spitsbergen Takımadaları’nda bulunan ve uluslararası proje kapsamında faaliyet gösteren depoda bugün 820 binin üzerindeki bitkiye ait tohumlar saklanmakta. Deponun toplam kapasitesi ise yaklaşık 4,5 milyon farklı tipteki tohumun saklanmasına olanak tanıyor.