Kira fiyatları çıldırdı öncelikler değişti tek kriter ucuzluk
Abone olKira fiyatlarına ev sahipleri tarafından TÜFE'nin de üzerinde zam yapılmasıyla kiracılar çareyi yeni ev aramakta buldu. Ancak evin sağlamlığı, merkezi konumda oluşu gibi kriterler yerine artık tek kriter var fiyatının ucuzluğu...
Türkiye genelinde konut kiraları son bir yılda ortalama yüzde
100’ü aşan oranda artarken, kiralayanların kriterlerinde de önemli
değişiklikler yaşandı. Sektör temsilcilerine göre, geçmiş yıllarda
ev-iş/ev-okul yakınlığı, ulaşım kolaylığı ve bina yaşı ile depreme
dayanıklılık gibi özellikler gözetilirken, hızlı artan fiyatlar
nedeniyle önceliği “ucuzluk” kriteri aldı.
Mart 2021’den itibaren geçen bir yıllık dönemde Türkiye genelinde konut kiraları yüzde 100’ün üzerinde artış gösterdi. Emlakjet.com verilerine göre Türkiye genelinde ortalama kira rakamı 3 bin 100 TL olurken, İstanbul’da Türkiye ortalamasının iki katının üzerine çıkarak 6 bin 500 TL’yi buldu. Kiralar hızla yükselince, vatandaşın kiralık ev kriteri de değişti. Eskiden, ev–iş arasındaki mesafe, bina yaşı ve depreme dayanıklılık gibi kriterler ön planda iken, artık öncelik en uygun fiyatlı ev oldu.
Gelirin yüzde 61’i kiraya gidiyor
Yükselen kiraların bütçe içindeki payı da yükseldi. Verilere göre
TÜİK 2020 yılı ortalama kişi başı yıllık geliri 33 bin 428 TL
açıklarken, Türkiye’de ortalama aylık kira fiyatı 1300 TL oldu. Bu
da kişilerin yıllık gelirinin yüzde 47’sine denk gelirken, daha
sonraki yıllarda kişi başı gelirin asgari ücretteki zam kadar
arttığı varsayılarak yapılan hesaplamada vatandaşların gelirinin
yüzde 61’ini kira masrafına ayırdığı tahmin ediliyor.
‘Yeni konut’ artık belirleyici değil
Kira artışlarının, konut satış fiyatlarının artmasının arkasından
geldiğini söyleyen TSKB Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Makbule
Yönel Maya, “Pandemi ile birlikte 2 yıla yakın bir süre toplumun
büyük kısmı çevrimiçi kendi evlerinde ya da memleketlerinde
yaşamıştı. Dolayısıyla bu kopuştan sonra farklı amaçlarla kent
merkezine dönme talebi aynı anda oluştu. Birden artan talep
canlılığı da yükselen satış fiyatları ile birlikte kiralarda artışı
hızlandırdı. Yeni konut sayısındaki azalma da artışlarda etkili
oldu” dedi. Merkezi yerlerde kiralar arttıkça yönelimin daha
çeperlere ya da eski konut stokuna kaydığını aktaran Maya, “Ayrıca
kiralamalarda eskiden özellikle depreme dayanıklı olmasından dolayı
tercih edilen yeni konutların artan rakamlar karşısında eskisi
kadar ana belirleyici etken olmadığını görebiliyoruz” açıklamasını
yaptı.
Ulaşım kolaylığı ikinci planda
Paylaşımlı kira ödeyenlerin sayısının arttığına dikkat çeken Maya,
“Paylaşımlı kira eskiden daha çok üniversite öğrencilerinde
görülürken artık bekar nüfus için de bir alternatif, yine oda
kiralamak da artan kira rakamları karşısında gider tarafını kişi
bazında düşürebilmek adına bir alternatif olarak karşımıza daha sık
çıkıyor. Ev-iş, ev-okul arasındaki mesafe uzaklığından ziyade artık
ev-iş/ev-okul arasındaki ulaşım bağlantıları ve alternatif toplu
ulaşım ağları da belirleyici kriter olarak daha sık karşımıza
çıkıyor” diye konuştu.
Arz-talepte büyük dengesizlik var
Zingat Bana Ev Bul Satış ve Ticari İlişkiler Direktörü Eser
Karaismailoğlu, İstanbul’da vatandaşların şu anda yüzde 70’inin
kiralık konut, yüzde 30’unun satılık konut arayışı içerisinde
olduğunu aktardı. Karaismailoğlu “Talep ile arz arasında korkunç
bir dengesizlik bulunuyor. Bu da fiyatlarda çok sert bir yükselişe
sebep oldu. Tüketiciler eskiden ev – iş arasındaki mesafe, bina
yaşı ve depreme dayanıklılık gibi kriterler üzerinden arama
yaparken şimdi en uygun fiyatlı eve en hızlı şekilde ulaşmaya
çalışıyor” dedi.
Yabancı talebi de artışı tetikledi
Gayrimenkul Pazarlama ve Satış Profesyonelleri Derneği (GAPAS)
Başkanı İsmail Özcan, “2021 yılına göre 2022’de boş konut kira
artışlarında yüzde 70-80’lere varan artışlar gözlemledik. Genel
olarak enflasyonun üzerinde artış oldu. Kira artışları ve konut
satış fiyatlarına paralel seyretti” diyor. Özcan, artışlarda
Türkiye’de bulunan Suriyelilerin yanı sıra, İran gibi pek çok
ülkeden olan satılık ve konut talebinin de etkili olduğunu söyledi.
Özcan, “Her ne kadar son dönemde alınan ruhsat sayısı artsa da
bunların yapım süreci düşünüldüğünde artışlar 1.5-2 yılda sürecek”
yorumunda bulundu.
Alternatif modeller hayata geçirilmeli
Emlakjet CEO’su Tolga İdikat, kanunla belirlenen 12 aylık TÜFE
ortalaması (Nisan ayı itibariyle yüzde 29,88) haricinde zam yapmak
isteyen ev sahiplerinin sayısının her geçen gün arttığına dikkat
çekiyor. İdikat, “Benim görüşüm satılık fiyatların artmaya devam
edeceği ve ev sahibi olamayanların kiralığa talebinin artmasıyla
kiralık sorununun daha da büyüyeceği yönde” dedi. Tavan fiyat
politikasına da değinen İdikat, "Avrupa’da bazı kentlerde
uygulanıyor ama Türkiye'de tavan fiyatın uygulamaya geçmesini çok
mümkün görmüyorum. Kiralık piyasasına çözüm getirmek için
kiralıklardaki masrafların bölünerek ödeneceği alternatif
gayrimenkul modelleri hayata geçirilmeli” diye konuştu.
1000 TL altında kiralık daire sadece 16 ilde
kaldı
Tapusor.com ‘Gayrimenkul Sektörü Piyasa Analizi 2022 1. Çeyrek’
raporuna göre Türkiye genelinde il bazında 1.000 TL altında kiralık
konut bulunan şehir sayısı 16’ya düştü. Adıyaman, Ağrı, Bingöl,
Erzurum, Gümüşhane, Kastamonu, Kırşehir, Mardin, Nevşehir, Niğde,
Siirt, Aksaray, Kırıkkale ve Iğdır dışında tüm şehirlerde kira
bedelleri 1.000 TL’nin üzerine çıktı. İlk çeyrekte kiralık daire
metrekare birim fiyatı 10 TL'den 14 TL'ye çıkan Konya yüzde 40
değer artışıyla ilk sırada yer alırken İstanbul, Nevşehir ve Yalova
yüzde 33 artışla ikinciliği paylaştı. Bu illeri yüzde 31 değer
artışıyla Adana takip etti. İstanbul'da kiralık daire birim
metrekare fiyatları 40 TL'ye ulaştı.