Kim ne kadar vergi iadesi alacak?

Ücretlilerin, vergi iadesi bildirimlerini çalıştıkları işyerlerine en son 20 Ocak 2004 tarihine kadar teslim etmeleri gerekiyor.

Vergi iadesi, hak sahibinin bulunduğu vergi dilimine göre yüzde 5 ile yüzde 13.33 arasında değişiyor. Yüksek vergi matrahı olanlar daha büyük oranlarda vergi iadesi alıyorlar.

A.A muhabirinin yaptığı hesaplamalara göre, yıllık vergi matrahı 184 milyar 615 milyon 385 bin liranın üzerinde olanlar yüzde 13.33 oranında, 5 milyar liranın altında olanlar ise yüzde 5 vergi iadesi alacaklar.

İadeden yararlanmaları için ücretlilerin, 1 Ocak 2003 tarihinden 31 Aralık 2003 tarihine kadar yaptıkları eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarına ait belgeleri, 20 Ocak 2004 tarihine kadar çalıştıkları işyerlerine bildirmeleri gerekiyor.

Ücretliler harcama belgelerini, bu tarihe kadar, işverenlerine ''özel gider indirimine ait bildirim'' (ücretliler için vergi iadesi zarfı) ile beyan edecekler.

ŞUBAT'TAN İTİBAREN ÖDENECEK...

İşverenler, aldıkları bildirimlere dayanarak ücretlilerin yararlanacakları yıllık vergi iadesini hesaplayacak. İadeler, 1 Şubat 2004'den itibaren ücretlilere (ücretlilerin ödeyecekleri gelir vergisinden mahsup etmek suretiyle) nakden ödenecek.

Vergi iade rakamı sıfırlana kadar Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve daha sonraki aylarda ödeme devam edecek. Ücretliler, iadenin hemen hemen tamamını Şubat, Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında almış olacaklar.

NASIL HESAPLANACAK?

Özel gider indirimine konu olan harcama belgelerinde yer alan tutarın üçte biri, bu kapsamda kabul edilecek. Ancak bu tutar, 2003 yılı vergi matrahının yüzde 35'ini aşmayacak. Bir diğer ifadeyle kişiler vergi matrahlarının yüzde 105'i kadar fiş/fatura toplayabilecekler.

Özel sektörde çalışan brüt 750 milyon lira, Aralık itibarıyla net 514 milyon 500 bin lira aylık alan bir kimsenin, Temmuz 2003'de yüzde 20 zam aldığı varsayımıyla 2003 yılı vergi matrahı 6 milyar 472 milyon 500 bin lira olacak.

Yılın ilk 6 ayında brüt aylığı 600 milyon (net 436 milyon 650 bin lira), ikinci altı ayında 750 milyon lira (Aralık 2003 itibarıyla net 514 milyon 500 bin lira) olan bu ücretlinin özel gider indirimine esas olacak harcama tutarı vergi matrahının yüzde 5 fazlası olarak 6 milyar 796 milyon 125 bin lira olacak.

Bu miktarın üçte biri olan 2 milyar 265 milyon 375 bin lira olarak bulunacak. Bu tutar, bu kişinin 2003 yılına ait olan vergi matrahından düşülecek. Vergi, yeni matrah, yani 4 milyar 207 milyon 125 bin lira üzerinden hesaplanacak.

Eğer ücretli verebileceği fiş ve/veya faturanın tamamını doldurursa (6 milyar 796 milyon 125 bin lira) 2003 yılında tevkif suretiyle kesilen vergi ile yeni vergi arasındaki vergi farkı olan 413 milyon 431 bin 250 lira (iade tutarı), ücretlinin 1 Şubat 2004 tarihinden itibaren alacağı ücretlerden kesilen vergiden düşülecek ve düşülen miktar kadar Şubat ayı net ücreti artacak. Bu ücretli toplayacağı fiş ve/veya fatura tutarından yüzde 6.08 oranında vergi iadesi alacak.

MEMURLARDA VERGİ İADESİ

Devlet memurlarında vergi iade oranı genelde yüzde 5-6.67 arasında bulunuyor. Bunun sebebi, devlet memurlarının maaşlarının önemli bir bölümü vergiye tabi olmaması. Saat ücretiyle 700-750 milyon lira net aylık alan bir öğretmenin yıllık vergi matrahı 6.5 milyar lira düzeyinde bulunuyor.

Bu nedenle memurların çok yüksek aylık alanlar hariç neredeyse tamamının, 0-5 milyar liralık yüzde 15'lik ilk veya 5-12 milyar liralık yüzde 20'lik ikinci vergi diliminin içinde vergi matrahları var. Bundan dolayı, memurlar alacakları vergi iade oranı yüzde 5 ile yüzde 6.67 arasında değişiyor.


HANGİ HARCAMALAR İNDİRİME TABİ ?

Özel gider indirimine konu olan harcamalar eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira giderleri olmak üzere 5 gruptan oluşuyor.

Eğitim giderlerine, eğitim ve öğretim kurumlarına, anaokulu ve dersanelere yapılan ödemeler, kurs ücretleri, kitap ve kırtasiye giderleri, sağlık giderlerine, hastane ve muayenehane ücretleri, tahlil, ameliyat, fizik tedavi, diş protez ücretleri, gözlük alımları, ilaç ücretleri gibi harcamalar, gıda giderlerine, her türlü yiyecek ve içecek giderleri (sigara, alkollü içkiler, bira hariç), giyim giderleri içine giyime müteallik her türlü giderler, kira giderleri içine ikamet edilen konuta ait kira gideri giriyor.

Harcamaların özel gider indirimine konu olabilmesi için harcamanın Türkiye'de yapılması zorunlu.

HANGİ BELGELER GEÇERLİ...

Özel gider indirimine konu olabilmesi için, harcama belgelerinin gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden alınacak fatura, serbest meslek makbuzu, perakende satış fişi ve yazar kasa fişinden oluşması gerekiyor.

Belgelerin, ücretlinin kendisi, eşi ve 18 yaşını aşmamış çocukları adına düzenlenmesi zorunlu.

2004'DE YENİ SİSTEM BAŞLIYOR...

Özel gider indirimi (vergi iadesi) sistemi 1 Ocak 2004'den itibaren yerini ''ücretlilerde vergi indirimi'' sistemine bırakıyor. 2005 yılında yeni sisteme göre vergi iadesi alınacak. Bu uygulamada ücretlinin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira giderlerinin yıllık toplam miktarının 3 milyar liraya kadarı için yüzde 8, 3 milyar liradan 6 milyar liraya kadar olan bölümü için yüzde 6, 6 milyar liranın üzerindeki kısım için ise yüzde 4 oranında vergi iadesi alacaklar. Bu tutar ücretlilerin bir sonraki yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilecek veya işverenler tarafından, kendilerine nakden iade edilecek.

Harcama belgeleri yine işverene verilecek. Ancak indirime esas harcama tutarı, vergi matrahının toplamını geçemeyecek. (Şimdiki sistemde yüzde 5'i kadar geçebiliyordu.)

EMEKLİ, DUL VE YETİMLERİN VERGİ İADELERİ...

Maliye Bakanlığı emekli, dul ve yetim aylığı alanların yararlandıkları vergi iadesi uygulamasında 1 Temmuz 2003 tarihinden itibaren değişikliğe gitmişti. Söz konusu kişiler 3'er aylık dönemlerde vergi iadesi alıyorlardı. Bunlarda da vergi iadesi bildirimi yıllık dönem esasına göre yapılacak ama 3 ayda bir avans niteliğinde iade almaya devam edecekler.

Ekim 2003'de Temmuz-Ağustos-Eylül aylarına ilişkin vergi iadesi bildirimi alınmadı. Hak sahiplerine Ekim ayı sonuna kadar Temmuz-Ağustos-Eylül döneminde elde ettikleri aylıkların yüzde 5'i oranında avans ödemesi yapıldı. Emekli, dul ve yetim aylığı alanlar 2003 Temmuz-Aralık aylarını kapsayan 6 aylık vergi iadesi bildirimlerini, 2004 yılının Ocak ayı sonuna kadar, ilgili banka şubesine verecekler.

Ocak 2004'te verilecek bildirim üzerinden hesaplanan vergi iade tutarından, daha önce ödenen avans mahsup edilecek. Kalan tutar ekim-aralık dönemi vergi iadesi olarak ödenecek. Aldıkları avansın karşılığı kadar belge toplayamayan emekli, dul ve yetimlerin aldıkları fazla avans aylıklarından kesilecek.

Emekli, dul ve yetim aylığı alanlar, 2004 yılı harcamaları için 2005 yılında yıllık bildirimlerde bulunacaklar, 3 ayda bir avans niteliğinde iade almaya da devam edecekler.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) hesaplamalarına göre, aylık net ücretlere göre, toplanabilecek belge tutarı ve alınacak vergi iadesi şöyle olacak:

Aylık Net Ücret Toplanabilecek Belge Tutarı Alınacak İade Tutarı

Asgari Ücret          2,710,260,000 125,349,525

500,000,000          6,904,045,978 392,168,908

750,000,000        10,876,597,908 670,723,531

1,000,000,000     15,000,517,800 1,030,769,021

1,250,000,000     19,240,052,139 1,478,948,365

1,500,000,000     23,477,242,516 1,809,704,107

1,750,000,000     27,892,078,418 2,268,594,017

2,000,000,000     32,430,983,316 2,818,395,889

2,250,000,000     36,969,888,223 3,368,197,767

2,500,000,000     41,508,793,116 3,839,563,358

3,000,000,000     50,586,602,910 4,679,260,764

3,500,000,000     59,664,412,712 5,518,958,172

4,000,000,000     69,188,047,242 6,672,463,114

5,000,000,000     88,753,264,629 9,344,046,961