Kilogram ile yeniden

Kilogram’daki 50 mikrogramlık bir değişme bile, ki bu bir tutam tuzdan bile az bir miktar, son derece hassas bilimsel deneylerde büyük oynamalar yaratabilir. Dr. Peter Becker kilogramı bir maddenin aton sayısına dayanarak yeniden tanımlamak için oluşturulan Federal Standartlar Labratuarı’nın başkanı. Bu konuyla ilgilenen bir diğer komite National Institute of Standards and Technology ise ‘watt balance’ denen karmaşık bir mekanizma ile çalışıyor. İlk kilogram nerede? Son sözü 1875’te kurulan International Committee on Weights and Measures (Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçübirimleri Komitesi) verecek. Kilogramın tüm haklarını elinde bulunduran bu komite, orjinal kilogram silindirini de Paris yakınlarında bir şatoda saklıyor. Sadece yılda bir kere yoğun güvenlik ömlemleri altında gezilebilen bu silidirin bulunduğu gizli bölmenin anahtarı dünyada sadece üç kişide bulunuyor. Her yıl silindir yerinden çıkarılmadan ölçülür ve ağırlık değişimleri not edilir. Geçtiğimiz yıllarda yapılan ölçümlerde silindirin mikroskopik seviyelerde olsa bile ağırlık kaybettiği ortaya çıktı. Kilogram 19. yüzyıl tanımı koruyan 7 ölçüden biri. Aradan geçen yıllarda örneğin bilimadamları metre’yi yeniden tanımladılar; ilk olarak dünyanın çevresine göre çıkarılan metre, daha sonra bir tam günün saniyelere bölünmesine göre ayarlanan metre, son olarak ışığın saniyenin 299.792.458’de birinde aldığı mesafe olarak tanımlanıyor. Bu ölçüm tekniklerinin hepsinde de birimler her seferinde aynı sonuçları verebilecek şekilde başarılı oluyor. İlk kilogram nasıl üretildi İlk başında kilogram, bir litre su olarak tanımlanıyordu ancak suyun litresinin ölçülmesi problemler yaratınca, orjinal platinyum-iridyum silindirini yontması için İngiltere’den bir altın oymacısı çağrıldı. Bu kilogram silindiri o kadar doğru çıktı ki, volt ölçüsü de bu silindire bağlı olarak tanımlandı. Bu silindirden 80 adet yontularak anlaşma gereği kilogramı benimseyen ülkelere dağıtıldı. Bu yollanan silindirlerden eski Sırbistan Krallığına ve Hollanda Indies Adalarına gidenler kayboldu. İkinci Dünya Savaşından sonra Japonlar ise kendilerininkini Amerikan Ordusuna teslim etmişlerdi. Şimdiki Almanya’nın elinde ise tam üç tane bu silindirlerden var, biri Birleşik Prusya’dan kalma, biri Bavyera Krallığı için ayrılan, son olarak da eski Doğu Alman Demokratik Cumhuriyetine ait olan.