Keneleri radyasyon vuracak

Ankara Üniversitesi (A.Ü) ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) iş birliğinde yürütülen projeyle, virüslü kenelerin soyu radyasyonla kurutulacak.

Araştırmada, laboratuvarda yetiştirilen ve radyasyonla kısırlaştırılan erkek keneler, doğaya salınarak, dişileri döllemeleri sağlanacak. Döllenen larvaların çok azı canlı kaldığı ve bunlar da kısa süre yaşayabildiği için virüslü keneler zamanla yok olacak.

AA muhabirine bilgi veren proje yürütücüsü AÜ Veterinerlik Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Zafer Karaer, projenin AÜ ile TAEK işbirliğinde yaklaşık 2 yıl önce başlatıldığını belirterek, daha önce başka ülkelerde gerçekleştirilen çalışmanın, Türkiye'de ilk kez uygulandığını bildirdi.

Projede, laboratuvar ortamında deney hayvanı olarak üretilen erkek keneleri kullandıklarını anlatan Karaer, bu keneleri belirli dozlarda radyasyonla ışınladıklarını kaydetti. Karaer, laboratuvar şartlarında gerçekleştirilen bu işlemlerin ardından erkek kenelerin dişileri döllemesini sağladıklarını söyledi.

''DOĞADAKİ ERKEKLERLE REKABET EDEBİLECEKLER''

Laboratuvarda döllenen dişilerin yumurtalarını incelediklerini kaydeden Karaer, yumurtalardan çıkan kenelerin sayısı, yaşam süreleri gibi verileri değerlendirdiklerini söyledi.

Normal erkek keneler ile radyasyonla ışınlanmış erkek kenelerin dişilerle çiftleşme farklılıkları ve rekabet durumlarını da incelediklerini bildiren Karaer, şöyle konuştu:

''Çünkü doğadaki erkekler dişilerle çiftleşmede daha avantajlı durumdadır. Doğadakilerin rekabet gücünü, çiftleşmesini engellemek için yöntemler bulduk,rekabet edebilecek erkekler yetiştirdik. Sonuçlar memnuniyet verici. Ama zaten tamamen yumurtadan larva çıkmaması bir şey yok. Radyasyonun dozunu artırınca doğadakilerle rekabet gücü çok azalır. Radyasyonunun dozunu çok iyi ayarlamak lazım. Buna bağlı olarak da bazı dozlarda hem rekabet gücüne sahip, hem de yumurta vermemesi veya yumurtadan larva çıkmaması değil bizim tezimiz. O zaman şansımız da olmazdı. Çünkü bu tür, doğada rekabet edemiyordu.''

Karaer, radyasyonla ışınlanmış kenelerin döllediği yumurtalardan çok azının canlı olduğunu bildirerek, ''Az miktarda larva çıkıyor. Bu larvaların da yaşam süresi diğerlerine göre daha kısa süreli oluyor. Burada bu tür avantajlar var. Sonuçları daha kesin belirlenmedi. Fakat bugüne kadar elde etmiş olduğumuz sonuçlar müspet'' diye konuştu.

''TOPLANAN 10 ERKEK KENE YERİNE 100 RADYASYON VERİLMİŞ KENE''

Prof. Dr. Karaer, dişi bir kenenin bütün hayatı boyunca yalnızca bir kez çiftleşebildiğini belirtti. Kenelerde KKKA hastalığına neden olan virüsü hem erkek hem de dişi kenelerin taşıdığını anlatan Karaer, projeyle virüsün etki alanının daraltılacağını vurguladı.

Radyasyon verilmiş keneleri, uygulama alanı belirleyerek doğaya salacaklarını anlatan Karaer, bölgedeki kene popülasyonuna bakarak, virüs taşıyıcısı kenelerin doğadaki miktarlarının tespit edileceğini ve bölgeden toplanan her 10 erkek kene yerine 100 radyasyon verilmiş erkek kene bırakılacağını kaydetti.

Karaer, sözlerini şöyle sürdürdü:

''5-10 yıllık bir süreçtir. Ama olumlu gidecek bir süreç oluşturması bakımından önemlidir. Kimyasallarda olduğu gibi her yıl farklı kimyasallardın ortaya çıkarılmasını gerektiren bir süreç değildir. Bu daha olumlu bir bakış açısıdır. Ekosistemi de çok fazla yıpratmayacağız. Ekosistemdeki yaratıklarla çok fazla oynamadığımız için onların canlı kalmasını sağlıyoruz. Bizim amacımız virüs oranını azaltarak, virüsü o türün içerisine hapsetmek.''