Kartlarda önemli değişiklikler

Kredi kartı borçlarıyla ilgili düzenleme, bu hafta TBMM Genel Kurulu'nda görüşülecek. Tasarıya göre, kredi kartı limiti belirlenirken esas alınacak kartın imza hanesi, hamili tarafından imzalanacak. Kart hamilinin yaptığı işlemler nedeniyle sözleşmede yer almayan faiz, komisyon veya masraf adı altında hiçbir şekilde ödeme talep edilemeyecek ve kart hamilinin hesabından kesinti yapılamayacak.

Kartlı sistem kurmak, kart çıkarmak, üye işyerleriyle anlaşma yapmak, bilgi alışverişi, takas ve mahsuplaşma faaliyetinde bulunmak isteyen kuruluşlara, Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu'ndan (BDDK) izin alma şartı getiriliyor. Merkezi yurtdışında bulunan kartlı sistem kuruluşlarının, Türkiye'de şube ya da kredi kartı sistemi  kurmamak, kart çıkarmamak ve üye işyeri anlaşması yapmamak kaydıyla temsilcilik açmaları, BDDK'nın iznine tabi olacak.

KURULUŞLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Kart çıkaran kuruluşlar, talepte bulunmayan veya sözleşme imzalamayan kişiler adına hiçbir şekilde kart veremeyecek. Bu kuruluşlarca genel müdürlük veya şube haricinde kredi kartı talebi toplanabilecek yerler, BDDK'nın uygun görüşü alınarak, Türkiye Bankalar Birliği ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği tarafından müşterek belirlenecek.

Asgari tutarın, son ödeme tarihini takip eden 3 ay içinde ödenmemesi durumunda, kart hamiline yapılacak bildirimden itibaren bir aylık sürede bu tutarın ödenmemesi ya da banka kartı ile kredi kartı kullanımından dolayı adli cezaların uygulanması halinde, ilgili kart çıkaran kuruluşlarca kart hamiline verilen kredi kartları iptal edilecek ve borcun tamamı ödeninceye kadar yeni kredi kartı düzenlenemeyecek.

KREDİ KARTI LİMİTİ

Kart çıkaran kuruluşlar, kredi kartı almak isteyenlerin yasaklılık veya engel durumu, ekonomik ve sosyal durumu, aylık veya yıllık ortalama geliri, diğer kart çıkaran kuruluşlarca bu kişilere tahsis edilen kredi kartı limiti, bir model veya skorlama sistemi sonuçları, müşteri tanı ilkeleri ile temin edilecek bilgileri dikkate alarak, yapacakları değerlendirmeye istinaden kullanım limiti tespit etmek zorunda olacak.

Kuruluşlar, kart hamilleri talep etmedikçe kredi kartı limitlerini artıramayacaklar. Bir gerçek kişiye, verilecek tüm kredi kartlarının limiti, bir yıl süreyle aylık ortalama gelirinin 2 katını aşamayacak. Kartın limiti; bin YTL'ye kadar limitler hariç olmak üzere, aylık veya yıllık ortalama gelir düzeyi kart hamili tarafından beyan edilen ve ilgili kuruluşlarca teyit edilen gelirler üzerinden tespit edilecek.

Kart sahibinin talebi üzerine, üçüncü kişiler adına asıl karta bağlı ve asıl kart limitini aşmamak kaydı ile ek kredi kartı düzenlenebilecek.

HESAP ÖZETİ

BDDK tarafından belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, kredi kartı hesap özeti düzenlenmesi, yazılı veya kart hamilinin talebi üzerine elektronik ortam veya başka etkin yollarla bildirilmesi zorunlu olacak.

Kart çıkaran kuruluşlar, kart ve ek kart hamillerinin kart  kullanımıyla ilgili yapacakları şikayet ve itiraz başvurularını, başvuru tarihinden itibaren 20 gün içinde hamilin başvuru yöntemi kullanılarak ve gerekçeli bir şekilde cevaplandırmak zorunda olacak.

Kredi kartıyla yapılan işlemlere, son ödeme tarihinden itibaren 10 gün içinde, kart çıkaran kuruluşa başvurmak suretiyle itiraz edilebilecek. Kredi kartı hamili, başvuruda hesap özetinin hangi unsurlarına itiraz ettiğini, gerekçesiyle belirtecek. Süresi içinde itiraz edilmeyen hesap özeti kesinleşecek. Hesap özetinin kesinleşmesi, genel hükümlere göre dava hakkını ortadan kaldırmayacak.

KARTIN SİGORTALANMASI

Kartın ya da şifrelerin kaybolması veya çalınması halinde kart sahibi, yapacağı bildirimden önceki 24 saat içinde gerçekleşen hukuka aykırı kullanımdan doğan zararlardan 150 YTL ile sınırlı olmak üzere sorumlu olacak. Hukuka aykırı kullanımın, hamilin ağır ihmaline veya kastına dayanması veya bildirimin yapılmaması halinde bu sınır uygulanmayacak.

Kart çıkaran kuruluş, yapılacak talep ve ilgili sigorta prim bedelinin ödenmesi koşuluyla kart hamilinin 150 YTL tutarındaki sorumluluğunun sigortalanmasını sağlamakla yükümlü olacak.

KART SAHİPLERİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

Kartın imza hanesi, kart sahibi tarafından imzalanacak. Üye işyerinin talep etmesi durumunda kart hamili, kartın kullanımı sırasında kimlik belgesi ibraz edecek.

Harcama belgesi düzenlenmeksizin çeşitli iletişim araçları veya sipariş formu vasıtasıyla yapılan mal ve hizmet alımlarındaki hukuka aykırı kullanımlardan kaynaklanan zararlardan kart sahibi sorumlu tutulamayacak. Üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet  alımlarının bedelini, banka kartı ya da kredi kartıyla ödeme taleplerini kabul etmek zorunda olacak. Bu zorunluluk, indirim dönemlerinde de geçerli olacak.

Üye işyerleri, kart hamilinden, kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ödemede bulunmasını isteyemeyecek. Buna aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından, üye işyeri sözleşmesi feshedilecek ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamayacak.

Aynı kart ile aynı ödeme işlemi için birden fazla harcama belgesi düzenlenemeyecek. İşyerleri, kartın kullanımı sonucunda kart ve kart hamili ile ilgili edindikleri bilgileri, kanunla yetkili kılınan kişi, kurum ve kuruluş hariç olmak üzere kart hamilinin yazılı rızasını almadan başkasına açıklayamayacak, saklayamayacak, kopyalayamayacak.

SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ

Kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasında sözleşme imzalanacak. Sözleşme hükümleri ve kartın kullanımı hakkında, kart hamiline ayrıntılı bilgi verilecek. Sözleşmeler, 12 punto büyüklüğünde ve siyah harflerle yazılacak.

Sözleşmede belirtilen asgari tutar, dönem borcunun yüzde 20'sinden aşağı olamayacak. Hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarı son ödeme tarihinde ödenmediği takdirde, kart hamili ödenmeyen tutar için sözleşmede öngörülen gecikme faizi dışında bir yükümlülük altına sokulmayacak.

Kart hamilinin yaptığı işlemler nedeniyle sözleşmede yer almayan faiz, komisyon veya masraf gibi adlar altında hiçbir şekil ve suretle ödeme talep edilmeyecek ve kart hamilinin hesabından kesinti yapılmayacak. Sözleşmede, kart hamilinin haklarını zedeleyici ve kart çıkaran kuruluş lehine tek taraflı haksız şart sağlayan hükümlere yer
verilmeyecek.

Kart hamilinin borcu kefile bildirilmedikçe, kefil için temerrüt durumunun oluşmayacağı sözleşmede gösterilecek. Sözleşme hükümlerinde, kefilin sorumluluğunu artırıcı nitelikteki değişikliklere ve kartın kullanım limitinin yükseltilmesine ilişkin olarak kefilin ilave şartlara dair sorumluluğunun başlaması için kefilin yazılı onayı alınacak.

SIRLARIN SAKLANMASI

BDDK üyeleri ve kurum çalışanları, görevleri sırasında kart hamili, kefil ve kuruluşlara ait öğrendikleri sırları kanunen açıkça yetkili olanlardan başkasına açıklayamayacak ve kendi yararına kullanamayacak.

Kart çıkaran kuruluş ile kart hamili arasında oluşabilecek herhangi bir uyuşmazlık halinde, işlemin hatasız bir şekilde kaydedildiği, hesaba intikal ettirildiği ve herhangi bir teknik yetersizlik veya arıza halinin bulunmadığını ispat etme yükümlülüğü, kart çıkaran kuruluşa ait olacak.

Kartlı sistem kurma, kart çıkarma veya üye işyerleri ile anlaşma yapma yetkisi olanlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi, aslen veya feran meslek edinerek, kartlı sistem kuramayacak; kart çıkaramayacak veya üye işyerleriyle anlaşma yapamayacak; ticaret unvanları ve her türlü belgeleriyle ilan ve reklamlarında bu işlerle uğraştıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime veya tabiri  kullanamayacak.

CEZALAR

Gerçeğe aykırı olarak harcama belgesi, nakit ödeme belgesi ya da alacak belgesi düzenlemek veya bu belgelerde ne suretle olursa olsun tahrifat yapmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayanlar, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak.

Borcunu ödemeyenin kredi kartını iptal etmeyen kuruluşlar ile yasaklılık veya engel durumu, ekonomik ve sosyal durumu, aylık veya yıllık ortalama geliri dikkate alınmadan kart veren kurumlara, 2 bin ila 10 bin YTL idari para cezası verilecek.

Kişinin aylık gelirinin 2 katından fazla limitte kart veren kuruma, 5 bin YTL'den az olmamak üzere, aykırılık oluşturan tutarın yüzde 1'i tutarında ceza verilecek.

Hesap özetini kart sahibine ulaştırmayan, kart sahiplerinin kart kullanımıyla ilgili şikayet ve itirazlarını 20 gün içinde cevaplamayan kuruluşlara, 2 bin-10 bin YTL arasında ceza kesilecek.

Kredi kartı sözleşmesi hükümleri ve kartın kullanımı hakkında kart hamiline ayrıntılı bilgi vermeyen ve kartını iptal ettirmek isteyenin sözleşmesini feshetmeyen kurumlara, 2 bin YTL'den 10 bin YTL'ye kadar, iç kontrol, risk yönetimi ve iç denetim sistemleri, muhasebe ve finansal raporlama birimi kurmayan, her türlü kayıt, bilgi, belge, yapı ve sistemlerini denetime uygun ve hazır hale getirmeyen kurumlara, 10 bin YTL'den 50 bin YTL'ye kadar ceza verilebilecek.

Gerçeğe aykırı olarak harcama belgesi, nakit ödeme belgesi ya da alacak belgesi düzenlemek veya bu belgelerde ne surette olursa olsun tahrifat yapmak suretiyle kendisine veya başkasına yarar sağlayanlar, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılacak.

Banka kartı veya kredi kartını kaybettiği ya da çaldırdığı yolunda gerçeğe aykırı beyanda bulunarak, kartı bizzat kullanan veya başkasına kullandıranlar ile bunları bilerek kullananlar, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 2 bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.

Kredi kartı veya üye işyeri sözleşmesinde veya ek belgelerde sahtecilik yapanlar veya sözleşme imzalamak amacıyla sahte belge ibraz edenler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına mahkum edilecek. Kart çıkaran kuruluşlar ile kart hamilleri arasında akdedilmiş sözleşmedeki faiz hesaplamasına ilişkin hükümler 3 ay, diğer hükümler ise 1 yıl içinde kanuna uygun hale getirilecek.

İCRA TAKİBİ BAŞLATILAN BORÇ

31 Aralık 2005 tarihi itibariyle haklarında icra takibi  başlatılmış olan kredi kartı borçluları, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde kredi kartı veren kuruluşa veya avukatına yazılı olarak başvuracak.

Borçlu, borcunu taksitle ödemek istediğini beyan etmesi halinde, düzenlenecek ödeme planını imzalaması ve ilk taksidini de peşin ödemesi şartıyla, icra takip tarihinden itibaren icra takip talebinde belirtilen toplam alacak tutarı olan anapara borcu tamamen tahsil edilinceye kadar yüzde 22 faiz oranı üzerinden hesaplanan borç tutarını; takip, dava masraf ve harçları, vekalet ücretiyle birlikte 12 eşit taksitle ödeme hakkına sahip olacak.

Taksitlerden herhangi birinin vadesinde ödenmemesi durumunda, borçluya sağlanan haklar ortadan kalkacak ve düzenlemede belirtilen gecikme faizi üzerinden mevcut icra takibi işlemlerine devam edilecek.

FAİZ HESAPLANMASI

Dönem borcunun bir kısmının ödenmesi halinde, kalan hesap bakiyesi üzerinden faiz hesaplanacak. Kalan hesap bakiyesine, asgari tutar ve üzerinde ödeme yapılması durumunda akdi faiz, asgari tutarın altında ödeme yapılması durumunda ise gecikme faizi uygulanacak. Temerrüt hali de dahil olmak üzere kart uygulamasından doğan borçlarda bileşik faiz uygulanmayacak.

Akdi faiz oranı, bankacılık sektörünün kredi kartları için 2 önceki ayda uyguladıkları ağırlıklı ortalama faiz oranının yüzde 25 fazlasını geçemeyecek. Gecikme faiz oranı da bankacılık sektörünün 2 önceki ayda, kredi kartları için uyguladığı ortalama gecikme faiz oranının yüzde 25 fazlasını aşamayacak. İki önceki ayda kredi kartlarına uygulanan söz konusu faiz oranları Merkez Bankası'nca  açıklanacak. Kredi kartı borçlusuna kefil olandan, tüm yollar denenmeden borcun tahsili talep edilemeyecek.