Karşılıksız çeke hapis cezası

Anayasa Mahkemesi'nin karşılıksız çeke hapis cezası öngören yasa hükmünün iptali istemini reddeden kararı Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Vezirköprü Asliye Ceza Mahkemesi, 3167 sayılı ''Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun''un karşılıksız çeke bir yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngören hükmünün iptalini istemiş, Anayasa Mahkemesi, istemi oyçokluğuyla reddetmişti. Gerekçeli kararda, Anayasa'nın 38. maddesine eklenen 8. fıkra ile ''hiç kimsenin, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirmemesinden dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılamayacağı'' hükmünün getirildiği anımsatıldı. Gerekçede, şöyle denildi: ''Türk Ticaret Kanunu'nda kambiyo senetleri arasında düzenlenen çek, temel ilişkide bir sözleşmenin bulunup bulunmamasından bağımsız olarak, kambiyo hukukuna özgü borç doğuran özel bir havaledir. Hatır senetlerinde olduğu gibi, taraflar arasında herhangi bir sözleşme ilişkisinin bulunmadığı veya temelde yer alan sözleşmenin geçersiz olduğu durumlarda çek, başlı başına borç kaynağı biçiminde ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca, haksız fiil veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan bir borç için dahi çek keşide edilebilmektedir. Çeki elinde bulunduran hamil, keşideci ile lehdar arasındaki temel ilişkiden kaynaklanan bir alacağı değil, doğrudan doğruya çekten doğan bir hakkı iktisap etmektedir. O halde, çek ilişkisi bizzat sözleşme olmadığı gibi, çekin temelinde her zaman bir sözleşme bulunması da zorunlu değildir. Temelde bir sözleşme ilişkisinin bulunduğu durumlarda ise çekte bu ilişkiden bağımsız ve sözleşme olarak nitelendirilemeyecek bir kambiyo taahhüdü söz konusudur. Borçlu, temel ilişki ne olursa olsun borcunu ödemek için çek kullandığında, asıl borç ilişkisi dışında kambiyo ilişkisi doğmaktadır.'' İtiraz edilen yasa hükmünün, Anayasa'nın 38. maddesine yeni eklenen 8. fıkra kapsamında değerlendirebilmesi için ilişkinin yalnızca sözleşmeden doğması ve borcun yerine getirilmemesi gerektiği ifade edilen gerekçede, ''Oysa çek temelde sözleşmeden bağımsız olarak kambiyo hukukuna özgü borç doğuran özel bir havaledir. Bu nedenle kural, Anayasa'nın 38. maddesinin 8. fıkrasına aykırı değildir. İtirazın reddi gerekir'' denildi. KARŞI OY Karara karşı oy kullanan Başkanvekili Haşim Kılıç, gerekçesinde, Anayasa'nın 38. maddesine eklenen 8. fıkraya işlerlik kazandırmak gerektiğini belirtti. Kılıç, ''İhmal, hile ve kötü niyet dışında kalan ekonomik suçlara ekonomik ceza öngörülmesi çağdaş dünyada kabul edilen ve izlenen bir politikadır. Bu anlayış ve amaç içinde düşünülmediği taktirde Anayasa'nın 38. maddesinde yapılmış olan bu değişikliğin pozitif hukuk içinde uygulama alanının hiç yok denecek kadar işlevsiz olduğu açıktır'' denildi. Kılıç, kasıt ve kötü niyet olmadığı sürece ekonomik suçlara hapis cezası öngörülmesinin insan onuruyla bağdaşmadığı için çağdaş dünya ve demokratik toplumlarda terk edildiğini kaydetti.