Karadenizli köylüler anlattı: Neden Demirtaş'a oy verdik?

Giresun’un milliyetçi köylerinden Demirtaş’a oy çıkınca hem köyde ikâmet edenler hem de gurbettekiler şaşırdı. Acaba kim verdi? Tahminler kulaktan kulağa yayıldı. Espriler, imalar havada uçuştu. Meğer milliyetçi muhafazakâr köylerden Demirtaş’a oy çıkmasının derin bir manası varmış.

Zaman gazetesinden Gülizar Baki, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde HDP lideri Selahattin Demirtaş'ın Karadaniz'in milliyetçi muhafazakar seçmeninden aldığı sürpriz oyların perde arkasını yerinde sorguladı. Demirtaş'ın oy aldığı Karadeniz köylerine giden Baki çarpıcı izlenimler paylaştığı haberinde köylülerin neden Demirtaş'ı tercih ettiğini ve seçmenlerin şaşırtan tepkilerini gözler önüne serdi.

İşte Gülizar Baki'nin ilgili haberi:

KÖY FOKUR FOKUR KAYNIYOR? BU OYLARI KİMLER VERDİ?

Seçimin olduğu gece duyuldu ilk. “Şehirdeki akrabalar, kim vermiştir belli mi?” diye köydekilere telefon açtı. Zaten köyün içi kaynayan kazan gibi fokurduyor. Her kafadan bir söz çıkıyor; “Ben az çok tahmin ediyorum.”, “O, vermiştir o!”, “He ya kızdıydı.” diye kulaktan kulağa isimler, gerekçeler aktarılmaya başlanmıştı. Evet, doğruydu milliyetçi, muhafazakâr Karadeniz köyünden Demirtaş’a oy çıkmıştı. Ertesi gün öğlene doğru, tahmin edilen kişileri yoklamaya ziyaretine gidenler oldu. Kimi terslendi, kimi de “Kızdım da verdim, ne olacak!” diye diklenildi. Mesela yaklaşık yüzde 90 Tayyip Erdoğan’a oy çıkan bir köyden Demirtaş’a iki oy verilmişti. Biri köye gelin gelen Kürt kızındandı, zaten baştan söylemişti vereceğini, peki diğeri kimdi? Konu komşu toplanmışken mevzu bu konuya gelip, hararetli tartışma sırasında yaşlı teyzelerden biri gelinine, “az dışarı gelsene” der. Diğer odada, “Kız, hele de bakayım hangisiydi bu? Ortadaki mi? Galiba ben verdim!” Bu haber ışık hızıyla yayılır. Karadenizli nine yanlışlıkla vermiştir. Şehirdekiler, hatta yurtdışındaki köylüler herkes konuşur, gülüşür.

"BİR SORUN NEDEN DEMİRTAŞ'A VERDÜK?"

Giresun’un Yağlıdere ilçesinde Demirtaş’a oy çıkan köylerde ise işin rengi farklı. Türk filmi senaryosu gibi hatta. Geçen hafta bu köylerden üçüne gittik. Ahaliyle konuştuk. Yanlışlıkla değil, bile isteye, bilinçli verilmiş oylar. Köylüler, “Anlayan için büyük mesaj” diyor. Hatta konuşurken Sinanlı köyü muhtarı Orhan Oral bir detaya dikkat çekiyor: “BDP politikasının burada tabanı yoktur. Hatırlarsanız Trabzon merkeze stant kurmak istemişlerdi, halk müsaade etmedi.” Peki, o zaman neden oy verildi? İşte orası karışık ve derin. İnelim derinlere o halde...

Yeşilyurt köyü yaylası Gölyanı

TAMAM DA NEDEN DEMİRTAŞ?

Sinanlı köyünden Demirtaş’a yedi oy çıkmış. Muhtar Orhan Oral, “Oyların tamamı bilinçli verildi. Aslında öfkeyle.” “Kimlerin verdiği biliniyor mu?” sorumuz üzerine ahaliden Şaban Akgün bir kahkaha patlatıyor. O sırada muhtar, “Bilemeyiz onu, oy gizli veriliyor.” diyor. Şaban amcayla eşinin gülmesi ve hatta imalı konuşmaları üzerine muhtar, “Az çok tahmin ediliyor. Sonuçta tepki oyu. Sürtüşmeden dolayı.” diyor. Biz muhabbetin nereye doğru gittiğini anlamaya çalışırken muhtar da gülüyor, çünkü Şaban amcanın imalı konuşmaları devam ediyor. Derken muhtar Orhan Oral, baklayı ağzından çıkarıyor: “Söyleyeyim, bir tanesi benim tanıdığım. Hanımı hariç bacısı, anası üç oy ondan çıktı. Hanımını ikna edemedi. Tepkisi il yönetimine. Demirtaş, Yağlıdere’nin köylerinde en fazla oyu Sinanlı’dan aldı. Buradaki amaç muhtarların il yönetiminde devre dışı bırakılmasına ve başka hatalara tepki. Normalde buradan BDP’ye oy çıkmaz.” Ama neden Demirtaş? Eğer sebep AK Parti il yönetimine kızmaksa, en güçlü rakibi Ekmeleddin İhsanoğlu yerine niye Demirtaş? Bu sorumuza cevabı siyaset sosyolojisi açısından veri niteliğinde: “Ekmeleddin İhsanoğlu da Tayyip Erdoğan gibi muhafazakâr. Köylüler tam tersini yaptı Demirtaş’a vererek.” Şaban Akgün burada söze giriyor: “Aslında bu köy, hizmeti kim veriyorsa ona oy verir. Geçmişte MHP’ye de DSP’ye de oy çıktı.” Şaban Akgün’ün eşi devam ettiriyor cümleyi: “Adama oy veriliyor aslında.” Muhtar Orhan Oral, “Aşağıda köye gelen yol ağzını gördünüz, eskiden her seçim öncesi orada davullu zurnalı açılış olurdu, greyderler getirilir, sözler verilirdi. ANAP, Doğru Yol, DSP, CHP ne sözler verdi. Seçim bitti ertesi gün araçları çekti gittiler. Köyün hizmete ihtiyacı vardı. Kimse yapmayınca, köylü AK Parti’ye oy verdi. Ve gerçekten bize hizmet getirdiler. Sonra köy AK Parti’ye döndü.” Seçimlerden mevzu açılınca ara ara muhtarın gözleri dalıyor. Meğer 30 Mart muhtarlık seçimi köyde çok çekişmeli geçmiş. Şimdi köy ikiye bölünmüş. Camide cemaat ayrışmış hatta ilçeye giden dolmuşlar bile ayrı ayrı. Muhtarın karşısına kayınbiraderi çıkmış aday olarak. Akrabalar ikiye bölünmüş. Bu sebeple köyde yerel seçimlerde CHP’li adaya epey oy çıkmış. Her iki tarafa da oy vermek, bu iktidar kavgasına dahil olmak istemeyenler üçüncü adaya vermiş, sürtüşmeden dolayı. Muhtar, “Tıpkı Demirtaş’a verilen tepki oyları gibi.” diyor. Anlayacağınız Karadenizlinin damarına dokunmayacaksınız. İnadına tersini yapar.

ESKİ TOPRAK SOSYAL DEMOKRATLAR KİME OY VERDİ?

Giresun’un Yağlıdere ilçesinin denize kıyısı yok, içeride kalıyor. Epey de dağlık. Köylerin tek düzlük alanı yolları diyebiliriz, oralarda epey dar ve döne döne çıkılıyor. Her yer fındık tarlası veya kivi bahçesi. Gerçi bu sene fındık yok diyorlar. 3-4 ton fındık toplayanlar 300 kilo ancak alabilmiş. 30 Mart gecesi don vurmuş. Bunları bize Ömerli köyünün 31 yıllık muhtarı, ihtiyar delikanlı Sami Öztürk anlatıyor. Bu kazandığı 7. seçim olmuş. 80 yaşında ve bir dahaki sefer aday olmayacağını söylüyor. Son seçim epey çekişmeli geçmiş ve dört oy farkla kazanmış. Rakibini destekleyen köy ahalisinde Alaaddin Yüksel, “Artık yeter da. Gençler gelsin.” diyor, yüzüne karşı. Ama seçilmiş muhtarının hakkını yemiyor, “Dürüst birisidir, ondan kazanır her seçimi.” diyor. Sami amca eski toprak sosyal demokratlardan. Köyünden en çok oyu Erdoğan almış. Ekmeleddin İhsanoğlu’na ise 101 oy çıkmış. Demirtaş’a 5. Demirtaş’ın aldığı 5 oyun köyde epey muhabbeti olmuş. Muhtar Sami Öztürk, “68’de bu köyden işçi partisine 48 oy gitti. Tabanında sosyal demokratlık var ama Kürt politikasını savunan bir adaya, Demirtaş’a oy çıkması şaşırttı. Yanlışlıkla veren olmuştur herhalde.” diyor. Alaaddin Yüksel, muhtarın bu yorumunu doğru bulmuyor: “Biz tahmin ediyoruz kimin vermiş olduğunu. Kesin olarak şu vermiş diyemem ama bu köyden yanlışlıkla çıkmaz. Herkes Erdoğan’ı da, Demirtaş’ı da, İhsanoğlu’nu da bilir.” Bu sırada Sami amca, “Kürt’ün partisine verirler mi?” diye soruyor imayla. Alaaddin Yüksel, “Sosyal demokrat bir taban var muhtar burada. Adayları olmayınca ona vermek zorunda kaldılar. Ekmeleddin İhsanoğlu’na soldan oy verilmedi. Şimdi muhtarım solcular veremez miydi Demirtaş’a?” diye soruyor. Muhtar, milliyetçi sosyal demokratlardan olsa gerek kesin bir cevap veriyor: “Yok, yok vermez.” Alaaddin amca müstehzi bir ifadeyle ısrarla soruyor: “Hiç kalbinden geçmiyor mu?” Gülüyor sonra. Muhtar Sami: “Bizden birisi kızdım, Demirtaş’a verdim dedi. Kim verdi? Geçen sefer oy verirken benim oyumu yakan. Yönü MHP’li. Kızdı AKP’ye, Ekmeleddin’e, Demirtaş’a verdi oyu.” Belli ki Sami amca akrabasına kızmış, etrafımızı saran köylüler ise bu sözler üzerine keyiflendi, bir kahkaha kopardı. Köy gençlerinden Ufuk Özbay, gülenlerin muhtarın rakibini destekleyen seçmenler olduğunu ima etti o arada. Milliyetçi olduğunu söyleyen Alaaddin Yüksel, “Bu seçim bize sürpriz oldu. Geçen seçimlerde hep derdim bu köyden İşçi Partisi’ne oy çıkardı, nere gitti bunlar? Bu seçimde gördük. Aslında ben Demirtaş’a daha fazla oy çıkmasını beklerdim.” diyor. Muhtar Sami amca, “Evren’in referandumunda burası 57 ret oyu verdi.” diyor. O sırada köy odasının önünde sohbet ettiğimizi gören Selahattin Yüksel, elinde tesbihi söylene söylene geliyor. Köyün gençlerinden Ufuk Özbay, “Gel gel seninkiler burada. Röportaj yapıyorlar.” diye seslenince, “Bu muhtarın sırrı ne biliyor musunuz, katiyen hanıma bağırmaz. Komşuyla kavga etmez.” diyor. Muhtar, “Niye kızmam, kişileri psikolojileriyle kabul ederim de ondan.” diye cevap veriyor. Sonra herkes hep bir ağızdan konuşmaya başlıyor. Biz Selahattin amcaya yaklaşıyoruz, emekli imammış. “Ben paralele karşıyım.” diye söze başlıyor. “Ben de karşıyım.” deyince bir kahkaha kopuyor. 10 yaşından beri MHP’liymiş. 2007 seçimlerinden beri Tayyip Erdoğan’a oy veriyormuş. “Ekmeleddin hocayı tutmuyorum ben.” diyor. Sonra tipik Karadeniz insanı neşvesiyle siyaset tartışılıyor. Sami amca bize köylünün yaptırdığı toplantı salonunu gezdiriyor. Seçim sandığını gösteriyor. Önünde poz veriyor.  

Ömerli köyünün kışın nüfusu 400 ve ahalinin anlattığına bakılırsa kozmopolit bir köy. Her siyasi görüşten insan var ama son seçimlerde AK Parti herkesten oy almayı başarmış. Sebebini Selahattin Yüksel anlatıyor: “Doktor geliyor köye, anons ediliyor. Halkı muayene ediyor. Sebebi bu.”

TEPKİ OYU!

Yağlıdere Yeşilpınar köyünden Demirtaş’a üç oy çıkmış. Muhtar Murat Okur, Demirtaş’a çıkan oyun sebebi olarak CHP’nin adayından memnun olunmamasını gösteriyor: “BDP’nin tabanı yoktur burada. Demirtaş’ın aldığı oy tepki oyu.”

ŞİKAYETİM VALLAHİ DERTTEN!

Yağlıdere’de Demirtaş’a en çok oy veren köye gitmek için yola çıkıyoruz. Yolda fındık toplayan Ömerlilere selam veriyoruz. Muhtarın akrabası İbrahim Öztürk ve eşi, dondan kurtulan fındıkları bulabilmek için üçüncü kez gelmiş bahçelerine. Öztürk, “Tepki oyu onlar tepki.” diyor. Bir avuç fındıklarını yiyip yola koyuluyoruz. Sınır köyünden Hasan Ortak ile buluşuyoruz çalıştığı HES istasyonunda.  Çok dertli, köylerine yaptıkları hizmetlerden memnun oldukları AK Parti’nin son zamanlarda il yönetiminde yürüttüğü politikalardan şikâyet ediyor. “Bizim köyün gençleri verdi o oyları. Hatta daha fazlaydı ama geçersiz sayılmış çoğu. İnsanlar Demirtaş’ı, Kürt politikasını desteklediği için değil, tepki oyu bunlar. Öfkesine yaptılar. Niye il yönetimi 300-400 hanelik mahallelerin bir temsilcisini alsın, koca köyü bir mahalleden adam temsil ediyor. Diğer mahalleler? Gençler il yönetiminin diktatörlüğüne tepkisini gösterdi.” diye konuşuyor. Peki, il yönetimi sizin bu tepkinizin farkında mı? Ortak, bunu bilmiyor. Peki, BDP veya Demirtaş biliyor mudur oy aldıklarını? Ortak, “Duymuşsalar bile mevsimlik işçi olarak gelenlerin verdiğini sanıyorlardır ama değil.” diyor.

Ömerli köyünün 31 yıllık muhtarı Sami Öztürk

Ömerli köyünden Selahattin Yüksel

Sınır köyünden Hasan Ortak

Sinanlı köyü muhtarı Orhan Oral

Sinanlı ahalisinden Şahap Akgün