Kara Cumaya ağır fatura

Yaklaşık bir haftadır süren dalgalanma kimleri üzdü? Fatura yok denilse de borçlar katlandı. Milliyet'ten Güngör URAS yazdı.
---------

Faturayı Ayşe Hanım Teyzem ödeyecek
Ayşe Hanım Teyzem soruyor: "Evladım bu olan bitenlerin sonunda nasıl olsa fatura bana çıkacak da... Ne kadar çıkacak?"

Ayşe Hanım Teyzeme faturayı daha baştan kabul etme havasına girdiği için takdir ve hayranlığımı (!) arz ettikten sonra "şimdilik" ödeyeceği faturayı anlatmaya başlıyordum ki... "Şimdilik" dememden endişelendi. Ben de açıkladım. "IMF desteğiyle Merkez Bankası'nın bugüne kadar ısrarla uyguladığı yüksek faiz, düşük dövize dayalı politikanın devam etmesi sonucu ayda 3 milyar dolara ulaşan döviz açığına rağmen, dövizi olanın korkmadan dövizini bozdurarak Türk lirası alması mümkün değildir. Bir düzeltme oldu. Ama aynı politika devam ettiğine göre ileride benzer düzeltmeler olacak. Bu düzeltmeler de, daha önce ucuz dövizin ve yüksek faizin kaynağını yiyenlerin faturasını sizler, bizler, saf ve bakir Türk halkı ödeyecek..." dedim.
Baktım ki, Ayşe Hanım Teyzem meraklı. Faturanın nasıl ödeneceğini açıklamaya çalıştım.

Ayşe Hanım Teyzem zamdan nasibini alacak
Ayşe Hanım Teyzemin aylık harcamaları önümüzdeki aydan itibaren en az yüzde 10, ortalama yüzde 15 oranında artacak... Hele hele tüpgaza, dolmuşa, doğalgaza, elektriğe hemen zam gelecek. Akaryakıt zammı sebze ve ekmek fiyatlarını bile etkileyecek. Bizde üretici, satıcı zam için fırsat bekler. İşte bu fırsat iyi bir fırsat olacak.

Dövizli kredi kullanan Ali Rıza Bey'in yükü artacak
Döviz kredisinin faizi düşük, döviz fiyatı artmıyor diyerek, Ali Rıza Bey Amcam, bankadan dövizli konut kredisi kullanmıştı. Her ay ne kadar Türk lirası ödeyeceğini hesaplamış, ona göre bütçe yapmıştı. Şimdi aylık ödemeleri Türk lirası karşılığı yüzde 15 dolayında artacak.

Bakkal Coşkun kardeşim kamyonet alamayacak
Bakkal Coşkun kardeşim, para biriktiriyordu. İşyerinde kullanılmak için ufak bir kamyonet alacaktı. Döviz fiyatı artınca yerli ve ithal araçların fiyatları yüzde 15 dolayında yükselecek. Onun tasarrufu araç satın almaya yetmeyecek.

Fabrikatör Ali Bey dostumun kredi yükü arttı
Fabrikatör Ali Bey dostum, faizi, düşük, fiyatı artmıyor diyerek döviz kredisi kullanıyordu. Döviz kredisinin Türk lirası karşılığı yüzde 15 dolayında artacak. Merkez Bankası'nın bir araştırmasına göre Türkiye'de küçük ölçekli işletmelerin kredilerinin yüzde 60'ı, orta ölçeklilerin yüzde 74'ü, büyüklerin yüzde 80'i döviz kredisi. Açık anlatımıyla, tüm özel sektör işletmelerinde kredilerin Türk lirası yükü büyüdü.

Fabrikatör Ali Bey, "Herkesle gelen düğün bayram" diye teselli arıyor. Çünkü Türkiye genelinde özel sektörün kullandığı dış kredi 54 milyar dolar dolayında. Buradan hareketle döviz fiyatında yüzde 15 artış, özel sektöre 8 milyar yük getirdi demektir.

Bankacı Hüseyin Beyefendi düşünceli
Bankacı Hüseyin Beyefendi, yurtdışından borçlandıkça, aldığı dövizleri Türk lirası bonolara yatırdıkça kârını artırıyordu. Borçlandıkça borçlanmıştı. Şimdi düşünceli. Çünkü döviz borcunun Türk lirası karşılığı yüzde 15 dolayında arttı.
Bankacı Hüseyin Beyefendi, bankaların bilanço içi döviz açığının 9.8 milyar dolar olduğunu, bankaların kullandıkları dış kredilerin toplamının 33.0 milyar dolar olduğunu bildiği için, döviz fiyatlarındaki düzeltmenin bankacılık sektörüne faturasının en az 5 milyar dolar dolayında olacağını hesaplıyor.

Konut müteahhidi Abuzittin Bey telaş içinde
Konut müteahhidi Abuzittin Bey, proje üzerinden, dolarla konut satışına başlamıştı. Çok kazanacağı için ilanı-reklamı bol tutmuş, lüks konuta yönelmişti. Yaz ayında satışların hızlanmasını bekliyordu. Şimdi telaş içinde. Dövizle satın alanlar vazgeçebilir. Dövizle satış güçleşebilir. Döviz fiyatındaki düzeltme, demir, çimento fiyatını artırıp maliyetlerin tırmanmasına neden olabilir. Ya alıcı bulamaz... Konutları tamamlayamaz. Ya da kârı düşer...

Memur Tevfik, işçi Memed enflasyon bekleyişinde
Memur, işçi ve emeklinin derdi, genel olarak fiyatların artmaması. Çünkü onların geliri enflasyon ölçüsünde artmıyor. Ama onlar biliyor ki, döviz fiyatındaki artış, enflasyonda genel bir tırmanışa yol açacak.
Bugüne kadar dövize bağlı kiralar, borçlar artacak. Türk lirası kiralarda kıpırdama olacak... "Eyvah... Fatura bize çıktı..." diye dertleniyorlar.

Köylü Recep mazot ve ilaç parasını düşünüyor
Köylü Recep kardeşim için traktörde kullandığı mazotun parası, su çekmede kullandığı elektriğin parası, tarlada kullandığı ilacın parası, ürün getirip götürmede kamyoncuya ödediği nakliye parası çok önemli. Bunlar da dövize bağlı. Döviz fiyatında yüzde 15 artış köylü Recep kardeşimin tarladan kazanacağı üç kuruşu alıp götürecek.

Daha da anlatacaktım... Düzeltmeden kimlerin ne kazanacağını anlatmaya fırsat kalmadan Ayşe Hanım Teyzem, "Offff... İçim karardı... Yağmur da yağsa, güneş de açsa faturayı bize ödetiyorsunuz... Ayıp değil mi, günah değil mi?" diye söylenerek uzaklaştı.

guras@milliyet.com.tr