Kansızlığı akraba evliliği artırıyor

Akraba evlilikleri talasemi riskini yükseltiyor Akdeniz anemisi olarak da bilinen talesemi hastalığı, Türkiye’de önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Akdeniz anemisi olarak da bilinen talasemi hastalığını Türkiye’de yaklaşık 1 milyon 400 bin kişi taşıyor. Hastalığın görülme sıklığını akraba evlilikleri artırıyor. Talasemi (Akdeniz Anemisi) dünyanın bir çok ülkesinde görülen anne ve babadan çocuklara geçen kalıtımsal olarak geçen bir çeşit “kansızlık” hastalığıdır. Bu hastalık Akdeniz ülkelerinde yaygın olduğu için, Akdeniz anemisi olarak da bilinir. Anemi (kansızlık) oluşmasına neden olan etmen, kanda alyuvarların yapısında yer alan “hemoglobin” maddesinin yapımındaki kusurdur. Sağlıklı bir çocuk mutlu bir ailenin temelidir. Ağır hastalık tipi olan ‘Talasemi Majörden’, hiçbir belirtisi olmayan taşıyıcı bireylere kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. 1- Talasemi Major (Hasta Tip): Akdeniz anemisi olarak da bilinir. 3-4 aylıkken başlayan, sürekli kan nakli gerektiren çok ciddi bir kan hastalığıdır. Bu çocuklar kendileri için gerekli hemoglobini yeterli miktarda yapamazlar. Halsizlik, solgunluk iştahsızlık, huzursuzluk, karaciğer-dalak büyümesi sonucu karın şişliği, sık sık ateşlenme iskelet sisteminde değişiklik, yüz ve kafa kemiklerinden başlayarak kemiklerde değişiklik ve tipik bir yüz görünümü ortaya çıkar.Bu hastalar hayatları boyunca düzenli tedavi görmek zorundadırlar. Uygulanan tedaviler zor ve pahalıdır. 2- Talasemi İntermedia (Hafif Hastalık Tipi): Genellikle bir yaşından sonra tanı konulur. Taşıyıcılar gibi tamamen sağlıklı olmayan, kan gereksinimleri daha az olan hastalığın hafif tipidir. 3- Talasemi Minör (Taşıyıcı Tip): Bu bireyler tamamen sağlıklıdırlar. Eğer her iki ebeveyn Talasemi taşıyıcı ise her gebelikte %25 olasılıkla normal, %50 olasılıkla Talasemi taşıyıcısı, %25 olasılıkla Talasemi majör çocuk doğabilir. Eğer ebeveynlerden biri Talasemi taşıyıcısı ise doğacak her çocuk %50 ihtimalle taşıyıcı olabilir. Bu nedenle anne ve babaların çocuk sahibi olmadan önce Talasemi taşıyıcısı olup olmadıklarını bilmeleri önemlidir. Talasemi taşıyıcılarının büyük çoğunluğu bu hastalığı taşıdıklarını bilmezler. Ancak Talasemi majörlü bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testi yaptırdıklarında öğrenirler. Taşıyıcılık bulaşıcı değildir. Talasemi taşıyıcılığı bir hastalık değildir ve tedavi gerektirmez. Taşıyıcılık evlenmeye engel değildir. Ancak iki taşıyıcının evlenmesi halinde gebeliğin 10-11. haftalarında doğum öncesi tanı yapılabilir. Türkiye’de talasemili hasta sayısı 4 bin 500 civarında Akraba evlilikleri talasemi gibi nadir görülen genetik geçişli hastalıkların toplumdaki sıklığını arttırır. Türkiye’de her 5 evlilikten biri akraba evliliğidir. Yakın akraba evliliklerinin oldukça yüksek olduğu ülkemizde bu gerçek bir toplumsal sorundur. Evlenecek çiftlere danışmanlık hizmeti verilerek talasemili bebek doğumunun engellenmesi hedeflenmektedir. Evlilik öncesi evlenecek olan çiftler ve sağlıklı bir çocuğa sahip olmak isteyen aileler bebek sahibi olmadan önce mutlaka talasemi testi yaptırmalıdır. Önlenmesi kolay ve ucuz olan bu hastalığın önüne geçebilmek için son 10 yıldan beri bütün dünyada 8 Mayıs “Dünya Talasemi Günü” olarak kutlanıyor. Eğitim, taşıyıcıların tespiti, doğum öncesi tanı yöntemleri, genetik danışmanlık hizmetleri, akraba evliliklerinin önlenmesi talasemiyi büyük ölçüde önleyecektir.