Kansere yol açıyordu! ABD'de artık yasaklandı
Abone olKansere yol açtığı gerekçesiyle birçok ülkede milyonlarca dolarlık tazminat davaları açılan tarım ilacı ‘glifosat’ kullanımı yasaklandı.
Başta ABD olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde
kansere yol açtığı gerekçesiyle milyonlarca dolarlık tazminat
davalarına konu olan tarım kimyasalı “glifosat” için
Türkiye’deki mahkemeden de yasak kararı çıktı.
Çevreci avukatlardan Senih Özay’ın glifosat içeren tarım
kimysallarının lisans ve ruhsatlarının iptali istemiyle açtığı
davada mahkeme, insan ve çevre sağlığına etkisi açısından yeterli
inceleme yapılmadan glifosata izin verildiği gerekçesiyle talebi
haklı buldu.
Mahkeme tahlil istedi
İzmirli avukatlar Senih Özay, Özge Işık ve Hazar Can Kıpçak’ın
başlattığı hukuki sürecin ilk adımı glifosat içeren kimyasalların
kansere neden olduğu gerekçesiyle toplatılması için Tarım ve Orman
Bakanlığı’na yaptıkları başvuruydu. Bakanlığın yanıt vermemesi
üzerine üç avukat, Ankara 18. İdare Mahkemesi’nde dava açıp
talepleri yineledi.
Mahkemeye katılan bakanlık, uluslararası raporlar ışığında
glifosatın kanserojen ve endokrin bozucu olmadığını belirtirken,
davaya üretici Monsanto da müdahil oldu. Firma, mahkemeye sunduğu
yazısında glifosat etken maddesinin genotoksik (kanserojen)
olduğuna ilişkin iddianın bilimsel dayanaktan yoksun olduğunu
savundu.
Raporları talep etti
Ankara 18’inci İdare Mahkemesi ise geçtiğimiz duruşmalarda verdiği
ara kararla, glifosatın neden olduğu zarara ilişkin Tarım ve Orman
Bakanlığı’ndan tetkik ve tahlil talep etti. Mahkeme ayrıca, Ankara
Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Veterinerlik Fakültesi, Ziraat
Odaları Birliği, Ziraat Mühendisleri Odası, Tıbbi Onkoloji Derneği
ve Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nden; glifosat içeren
tarım kimyasallarının zararlarına ilişkin Türkiye’de veya dünyada
yapılmış araştırma ve raporları talep etti.
Risk değerlendirmesi
Bakanlık mahkemeye gönderdiği yanıtta tarım kimyasalına yönelik AB
veri tabanında herhangi bir yasağın bulunmadığını iletti. Fakülte
ve odalar ise yanıtlarında, ilgili etken maddenin zararlarına
yönelik kesin ve net bir bilimsel veri olmasa da Uluslararası
Kanser Araştırmaları Ajansı’nın glifosat etken maddesini muhtemel
kanserojen olarak sınıflandırdığına dikkat çekti.
Bu görüşler sonrası kararını veren mahkeme, ruhsat iptali ve tarım
kiyasalı için verilen lisansın iptal edilmesi talebini kabul etti.
Mahkeme üyeleri kararda, çevre ve insan sağlığını korumak için
gerekli tedbirleri almanın devletin ödevleri arasında olduğunu
vurgu yaparak, bazı ülkelerde glifosat içerikli tarım
kimyasallarının yasaklandığına işaret etti. Kararda, glifosat için
Türkiye’de risk değerlendirmesi yapılmadığı, yeterli inceleme ve
araştırma yapılmadan kullanımına izin verildiğine dikkat
çekildi.
‘Teftiş başlatılmalı’
Davayı 60’a yakın çevreci avukatla birlikte yürüten Senih Özay,
karar uyarınca Türkiye’nin her bölgesinde glifosat kullanımının
sonlandırılması için teftiş başlatılması gerektiğini belirterek
şunları anlattı: “Karar ile birlikte bakanlığa başvurduk ve bir an
önce toplatma, yasaklama işlemlerinin başlatılmasını talep ettik.
Glifosatın kalıntısı, kahvaltılık mısır gevreğinden bisküviye kadar
birçok nihai üründe var. Bazı Avrupa ülkeleri AB’den bağımsız
kullanımına kısıtlama getirdi. Bu zehirle ilgili hukuki mücadelemiz
sürecek. Türkiye’de verilen kararın İngilizce tercümesini
yaptırdık. ABD İnsan Hakları Mahkemesi’ne bilgi amaçlı başvuruda
bulunacağız.”
‘Muhtemel kanserojen’
Avrupa Birliği, glifosatı yasaklamayı tartıştı. Sonunda da
kullanımına beş yıl süreyle izin çıktı. Glifosatın küresel ölçekte
hedefte olmasının başlıca nedeni, Uluslararası Kanser Araştırmaları
Kurumu’nun bu kimyasalı “muhtemel kanserojen” olarak
nitelendirmesi.
Yakın zamanda ABD Çevre Koruma Ajansı ise glifosatın kanserojen
risk taşımadığını açıkladı. Ancak daha önceki bilimsel çalışmalar
glifosatı, endokrin bozucu olarak sınıflandırmıştı.