Kanser kasabası

Türkiye'nin 'sanayi kenti' Kocaeli 'kanser tehdidi' altında. Dilovası'nda üç kişiden biri kanserden ölüyor. Dilovası'ndaki 167 firmadan aralarında uluslararası düzeyde ünlü firmalarında bulunduğu 34'ü 'ciddi çevre kirliliği' yaratıyor.
TBMM Dilovası Araştırma Komisyonu geçen hafta yaptığı toplantıda TÜBİTAK'tan Marmara Araştırma Merkezi Enstitü Başkanlığı Kimya ve Çevre Enstitü Müdürvekili Doç. Dr. Mustafa Tırıs, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu ve Dilovası Organize Sanayi Bölgesi temsilcileriyle Atom Enerjisi Kurumu'ndan Barış Yılmaz'ı dinledi. Komisyon tutanaklarına göre; Hamzaoğlu, Dilovası ve Kocaeli genelinde yaptıkları 'kanser' araştırmalarıyla ilgili bilgi verdi.


Kritik süre: 10 yıl
Dilovası'nda 1995-2004 arasındaki kanserden ölüm vakalarını araştırdıklarını belirten Hamzaoğlu, beldede 10 yıl ya da daha fazla yaşayanların, 10 yıldan kısa süre oturanlara göre dört kat daha kanserden ölüm riski taşıdığını söyledi. Hamzaoğlu'nun verdiği bilgiye göre; yaş grubu yaşam süresini etkilemiyor. İster 45 yaş altında olsun, ister 45 yaş üzerinde olsun Dilovası'nda 10 yılın üzerinde kalmak ölümleri dört kat artırıyor.


Akciğer vakalarına dikkat
Prof. Dr. Hamzaoğlu'nun verdiği bilgiye göre 1995-2004 arasında toplam 495 ölüm vakası meydana geldi. Vakaların yüzde 33'ünü kanserden ölümler oluşturdu, kanser ölümlerinin yüzde 44'ü de havayoluyla sağlığı etkileyen faktörlerden kaynaklı akciğer kanseriydi. Dilovası'nda önümüzdeki günlerde hastaneleri ziyaret edeceklerini söyleyen Hamzaoğlu, "Elimizde belediyeden aldığımız 2005 yılı verileri var. Belediyeden 55 vaka bildirildi. 2005 yılındaki ölümlerin de yüzde 36'sı kanserden. Bu ölümlerin de yüzde 40'ı akciğer kanseri" diye konuştu.


'Bütün bölge riskli'
Sorunun sadece Dilovası ile sınırlı olmadığını vurgulayan Hamzaoğlu, İl Sağlık Müdürlüğü'nün 2004 verilerine göre Kocaeli'nin genelinde kanserden ölümlerin yüksek olduğunu söyledi. Türkiye'de kanserden ölüm oranının yüzde 13 olduğunu söyleyen Hamzaoğlu, "Kocaeli genelindeyse ölümlerin yüzde 19'u kanserden, bu oran Gebze'de yüzde 22, Gölcük'te yüzde 21, Derince'de yüzde 21, Körfez'de yüzde 18. Yani Kocaeli öyle bir bölge ki, şurası, burası değil bütünlüğüyle risk altında" dedi.


Ne yapmalı?
Halk sağlığı açısından bölgeye acil müdahale edilmesi gerektiğini savunan Hamzaoğlu, bölgeye yönelik önerilerini şöyle sıraladı:
1) Kocaeli ve benzeri ortamlardaki hammadde ve 'proses' verileri 'ticari sır' oldukları gerekçesiyle açıklanmıyor. Eğer bunlar paylaşılırsa, nelerin insan sağlığına zararlı olup olmayacağı konusunu, ölçüm yapmadan bile tahmin etme şansına sahip oluruz. Bunun sağlanması gerekiyor.
2) Tehlike ve risk haritaları hazırlanmalı ve izlenmelidir. Kocaeli'nde artık sanayi, orada yaşayan insanlar için tehlike boyutunu geçmiştir, bir risk haline dönüşmüştür; ama, Türkiye geneli için o bölgedeki bu durum bir tehlike oluşturmaktadır.
3) Özellikle Dilovası bölgesi, buradaki emisyon hacmini artıracak yeni kapasite artırımlarına artık kapanmalıdır.
4) Dilovası'nda yerleşim yerini değiştirmek bir an için çözümmüş gibi gözükse de, kirleticilerin kaynağı devam ettiği sürece Kocaeli ve çevresi dahil, yerleşimlerin yer değiştirmesi bir çözüm olamaz.


Trajikomik yanlışlar
Hava kirliliği ölçüm yöntemini de eleştiren Hamzaoğlu, "Kocaeli ve bölgesinde kükürtdioksit ve partikülle hava izlemi yapıyoruz ve Ağrı'ya, Iğdır'a göre daha temiz bir havaya sahip olduğumuzun raporlarıyla karşı karşıya geliyoruz. Trajikomik bir durum. Her bölgenin, kirletici kaynağına göre parametreler belirlenerek izlenmesi gerekir. Örneğin bir dioksinin, bir furanın ölçümünü hâlâ Türkiye'de yapamıyoruz. Özellikle İZAYDAŞ için çok gerekli bir şey. O bakımdan parametre, bölgedeki olası kirletici kaynaklara göre belirlenmelidir. Ülke geneline sağlıklı bir paratmetreyle hava kirliliği izlemi yapılamaz" diye konuştu.


34 firmaya dikkat çekildi
TÜBİTAK'tan Doç. Dr. Mustafa Tırıs, Çevre Bakanlığı'nın istemi üzerine Dilovası'nda yaptıkları çalışmanın sonuçlarını Meclis Araştırma Komisyonu'na sundu. Rapora göre Dilovası'nda 167 fabrika var. Bunlardan 18'i faal değil, 113'ü ısınma harici çevreye olumsuzluk yaratacak emisyon oluşturmuyor. Tırıs, "Ancak 34 firma, gerçekten emisyon kaynağı olarak çok ciddi potansiyel ve risk içeriyor" dedi.
Raporda 'kirletme potansiyelleri yüksek' denilen firmalar şöyle: Akpolmer Akrilik Levha Sanayi, Alemdar Liman A.Ş, Arsan Yeni Çizgi Banyo, ASD Madencilik Pet. Ürünleri, Askarbon Mad. İnş. Nkl.San, Basf Türk Kimya San. Boyataş Boya Dağıtımı, Çolakoğlu Metalurji, Diler Demirçelik End. Diversey Kimya San. Dow Türkiye Kimya San. DYO Boya Fabrikası, Ecomelt Alüminyum Geri Kaz., Elit Kimya San. Er Madencilik Nakliyat, İzocam Tic ve San., Kartal Teneke Kutu San., Kav Madencilik İç ve Dış Tic., Kutsan Teneke Ambalaj, Marshal Boya ve Vernik San. Olmuksa, Polisan Kimya San. Sentapol Sentetik ve Tabii Pol., Sev-Bal Maden, Sev-Kan Tarım Ürünleri, Solventaj Teknik Depolama, Standart Alüminyum, Total Oil, Uğur Teneke Amb. ve Plastik, Unilever Sanayi ve Ticaret, Yılkarbon Yakıt Pazarlama.