Kamu kuruluşları için zor dönem

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu kuruluşlarının yöneticileri her yılın sonunda kamuoyuna yaptıklarının ve yapamadıklarının hesabını verecek. TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen Yasa ile özel gelirlerin de bütçe içine alınarak mali disiplin sağlanmasını hedefleniyor. Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi, harcama yetkilisinin talimatı vermesiyle mümkün olacak. Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi ya da komisyonca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekecek. Maliye Bakanlığı, gelir politikaları ve uygulamaları konusunda amaçlarını, stratejilerini, değerlerini ve taahhütlerini her mali yıl başında kamuoyuna duyuracak. Bakanlık, mükellefler ve sorumluların vergi ve benzeri yükümlülüklerini kolayca yerine getirebilmeleri için gerekli hizmetleri sağlayacak ve önlemleri alacak. Mükelleflerin ve sorumluların vergiye uyumu teşvik edilecek ve hakların korunması ve yükümlülükler konusunda mükelleflerin bilgilendirilmesi için ilgili daireler tarafından gerekli düzenlemelere gidilecek. BÜTÇENİN KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR Vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin konulması, değiştirilmesi ya da kaldırılacağı kanunla hükme bağlanacak. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerin gelirlerinin kanuni dayanakları bütçelerinde gösterilecek. Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin topladığı vergi, resim, harç ve benzeri gelirlerden diğer idare, kurum ve kuruluşlara verilecek paylar, geliri toplayan kamu idaresi bütçesine bu amaçla konulacak ödeneklerden karşılanacak. Mali yıl içinde kullanılabilecek ödenek miktarı, ilgili kanun hükümleri uyarınca tahsil edilen miktar dikkate alınarak hesaplanacak pay miktarını geçemeyecek. Özel gelirlerin karşılığında idarelere tahsis edilen özel ödenek miktarları ilgili idarelerin bütçelerinde gösterilecek. Özel gelirlerin ödenek kaydına, gelecek yıla devrine, iptaline ilişkin yetki ve işlemler merkezi yönetim bütçe kanununda gösterilecek. Özel gelirlerin bütçe içine alınmasıyla bütçenin kapsamı genişletilecek ve mali disiplin sağlanmasında önemli bir adım atılacak. KAMU GÜCÜYLE BAĞIŞA YASAK Kamu gücüne kullanmak suretiyle kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleriyle ilişkilendirilerek herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından bağış veya yardım toplanamayacak ve benzeri adlar altında tahsilat yapılamayacak. Kamu idarelerine yapılan her türlü bağış ve yardımlar bütçelerine gelir kaydedilecek. Nakdi olmayan bağış ve yardımlar, ilgili mevzuatına göre değerlemeye tabi tutularak kayda alınacak. FAALİYET RAPORLARI Üst yöneticiler ve bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama yetkilileri tarafından idari sorumlulukları çerçevesinde her yıl faaliyet raporları düzenlenecek. Bu raporlar, stratejik planlama ve performans programları uyarınca yürütülen faaliyetleri, belirlenmiş performans göstergelerine göre hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerini açıklayacak şekilde hazırlanacak. Harcama yetkilisi, birim faaliyet raporunu üst yöneticiye verecek. Üst yönetici birim faaliyet raporlarını esas alarak idaresinin faaliyet sonuçlarını gösteren idare faaliyet raporu hazırlayacak. İdare faaliyet raporu, Sayıştay'a verilecek ve aynı zamanda kamuoyuna açıklanacak. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumları, idare faaliyet raporlarının bir örneğini Maliye Bakanlığı'na, mahalli idareler ise İçişleri Bakanlığı'na gönderecek. İçişleri Bakanlığı'nca mahalli idare faaliyetlerine ilişkin Değerlendirme Raporu, Maliye Bakanlığı'nca da Genel Faaliyet Raporu düzenlenecek. Sayıştay ise söz konusu raporlardan hareketle kendi değerlendirmesini yapmak suretiyle TBMM'yi bilgilendirecek. TBMM, merkezi yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını onama yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanacak. Kesin Hesap Kanunu Tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak merkezi yönetim bütçe kanununun şekline uygun olarak Maliye Bakanlığınca hazırlanacak. Bu tasarı, bir yıllık uygulama sonuçlarını karşılaştırmalı olarak gösteren değerlendirmeleri içeren gerekçesiyle birlikte izleyen mali yılın Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca TBMM'ye sunulacak ve bir örneği Sayıştay'a gönderilecek. İdarelerin faaliyet raporları, genel faaliyet raporu, dış denetim genel değerlendirme raporu ve kesin hesap kanunu tasarısı ile merkezi yönetim bütçe kanunu tasarısı birlikte görüşülecek. Ancak, bu raporlar ile genel uygunluk bildirimi TBMM komisyonlarında öncelikle görüşülecek. Sayıştay, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri için düzenleyeceği genel uygunluk bildirimini, Kesin Hesap Kanunu Tasarısı'nın verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde TBMM'ye sunacak. Genel uygunluk bildirimi dış denetim raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu dikkate alınarak hazırlanacak. Kesin Hesap Kanunu Tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM'ye verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştay'ca sonuçlandırılmamış denetimleri önlemeyecek ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmeyecek. TAŞINIR VE TAŞINMAZ MALLAR Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince taşınır ve taşınmaz mal edinilmesi, yönetilmesi, trampası, elden çıkarılması, ecrimisilin tahsil ve takibinde izlenecek yöntem, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin yönetimi ve korunması, işgalli malların tahliyesi, bu işlemlerin denetimi ve malların kaydı ile mal yönetim hesabının verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı'nın teklifi üzerine tüzükle belirlenecek. TSK'nın elinde bulunan taşınır malların yönetim ve denetimi ise ilgili kanunda düzenlenecek. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmaz mallar Maliye Bakanlığı'nca satılarak bedelleri bütçeye gelir kaydedilecek. Kamu idareleri, kanunlarında belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmeleri için mülkiyetlerinde bulunan taşınmazları kendi aralarında bedelsiz olarak tahsis edebilecekler. MUHASEBE SİSTEMİ VE MAHSUP DÖNEMİ Muhasebe sistemi, mali raporların düzenlenmesi ve kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak karar, kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkin çalışmasını sağlayacak şekilde kurularak yürütülecek. Bütün mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması gerekecek. Tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin gereği olarak gelir ve giderler tahakkuk ettikleri yılın hesaplarında görülecek, bütçe işlemleri ise nakit esasında muhasebeleştirilecek. Kamu hesapları mali yıl esasına göre tutulacak, yılı içinde yapılmakla birlikte henüz sonuçlandırılmamış işlemler mali yılı izleyen bir aylık mahsup dönemi içinde tamamlanacak. Kamu idarelerinin mali istatistiklerini Maliye Bakanlığı hazırlayacak. Merkezi yönetime ait mali istatistikler aylık olarak yayımlanacak, sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idarelere ait mali istatistikler ile merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerine ait mali istatistikler ise birleştirilmek suretiyle üçer aylık dönemler itibariyle kamuoyunun bilgisine sunulacak. Maliye Bakanlığı'nca hazırlanan mali istatistikleri belirlenen standartlara uygunluk açısından Sayıştay değerlendirecek. İÇ DENETİM Türk kamu iç kontrol sisteminde uluslararası standartlar ve AB uygulamalarına uygun iç denetim müessesesi kurulacak. Kamu idarelerinin yıllık iç denetim programı, üst yöneticinin önerileri de dikkate alınarak, iç denetçiler tarafından hazırlanacak ve üst yöneticiler tarafından onaylanacak. İç denetçi görevini, İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslararası kabul görmüş kontrol ve denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirecek. Uluslararası standartlar ve AB uygulamalarına uygun olarak, iç denetçilerin eğitimi ve iç denetim standartlarının belirlenmesi amacıyla Maliye Bakanlığı'na bağlı olarak 7 üyeli ''İç Denetim Koordinasyon Kurulu'' oluşturulacak. Kurul üyeleri, biri Başbakan, biri DPT Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakan, biri İçişleri Bakanı, biri Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakan ve 3'ü de Maliye Bakanlığı'nın önerisi üzerine 5 yıl süreyle Bakanlar Kurulu tarafından atanacak. Kurul, denetim standartlarının belirlenmesi, iç denetim faaliyetlerinin kolaylaştırılması, eğitim programlarının yürütülmesinin yanı sıra yolsuzluk ve usulsüzlüklerin ortadan kaldırılması için gerekli önlemlerin alınması konusunda önerilerde de bulunacak. SAYIŞTAY DENETİMİ GENİŞLİYOR Sayıştay denetiminin kapsamı genişletiliyor. Genel yönetim kapsamındaki tüm kamu idarelerinin harcama sonrası dış denetimini Sayıştay gerçekleştirecek. Sayıştay tarafından yapılacak harcama sonrası dış denetimde, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hesap verme sorumluluğu çerçevesinde; yönetimin mali, faaliyet, karar ve işlemlerinin kurumsal amaç, hedef ve planlara ve kanunlara uygunluk yönünden incelenecek ve sonuçları TBMM'ye rapor edilecek. Sayıştay, her yıl TBMM Başkanlık Divanı tarafından görevlendirilecek ve gerekli mesleki niteliklere sahip denetim elemanlarından oluşan komisyon tarafından, hesaplar ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak denetlenecek. KAMU ZARARI Kamu zararı oluşturmadığı halde ödenek üstü harcama talimatı veren harcama yetkilileri için para cezası uygulanacak. Bu yetkililere, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının 2 katı tutarında para cezası verilebilecek. Kontrol, denetim, inceleme veya yargılama sonucunda tespit edilen kamu zararı, zararın oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte ilgililerden tahsil edilecek. Alınmamış para, mal ve değerleri alınmış; sağlanmamış hizmetleri sağlanmış; yapılmamış inşaat, onarım ve üretimi yapılmış veya bitmiş gibi gösteren, gerçek dışı belge düzenlemek suretiyle kamu kaynağında bir artışa engel veya bir eksilmeye neden olanlar ile bu gibi kanıtlayıcı belgeleri bilerek düzenlemiş, imzalamış veya onaylamış bulunanlar hakkında TCK veya diğer kanunların bu fiillere ilişkin hükümleri uygulanacak. Ayrıca, bu fiilleri işleyenlere her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemelerin 2 katı tutarında para cezası verilecek. MALİYE BAKANLIĞI'NIN GÖREVLERİ Mali yönetim ve kontrol sisteminin zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı durumlarda, ilgili bakanın talep etmesi veya doğrudan Başbakan'ın onayı üzerine Maliye Bakanı, mali karar ve işlemlerini mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirecek. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idare bütçelerinin hazırlanması ve uygulanması ile diğer mali işlemler, kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ilgili kanunlardaki hükümlere tabi olacak. Mali yönetim ve kontrol sisteminin tümüyle zaafa uğradığı, belirgin yolsuzluk veya kamu zararına yönelik emarelerin ortaya çıktığı durumlarda, ilgili vali veya belediye başkanının talep etmesi veya Başbakan'ın onayı üzerine İçişleri Bakanı, yetkili denetim elamanlarına, mahalli idarelerin tüm yönetim ve kontrol sistemlerini mali karar ve işlemlerinin mevzuata uygunluk yönünden teftiş ettirecek. KİT'ler ve kamu şirketlerinin gayri safi hasılatının yüzde 15'ine kadar tutarında bir bedel tahsil edilerek genel bütçeye gelir kaydedilecek. MUHASEBE-İ UMUMİYE KANUNU KALDIRILIYOR 50 yıllık Muhasebe-i Umumiye Kanunu yürürlükten kaldırılırken, kanun kapsamına dahil kamu idarelerinde kurulmuş döner sermaye işletmeleri ve fonlar, 31 Aralık 2007 tarihine kadar tasfiye edilecek. Kanun hükümlerinin uygulanmasına ilişkin düzenlemeleri, Maliye Bakanlığı gerçekleştirecek. Maliye Bakanlığı, kamu idarelerinde mali yönetim ve kontrol sistemlerinin oluşturulmasına yardımcı olacak. Geçiş dönemi, 31 Aralık 2007 tarihini geçemeyecek. Kanun kapsamındaki idarelerde ilgili mevzuatta ve TBMM İçtüzüğü'nde gerekli değişiklikler en geç 31 Aralık 2004 tarihine kadar yapılacak. Yasa'nın, ''bütçe politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi'' ve ''iç denetim koordinasyon kurulu ve görevleri''ni düzenleyen hükümleri ile kanun hükümlerinin uygulanmasına ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı'nı yetkili kılan maddesi, kanunla öngörülen düzenleme ve yetkilere ilişkin bazı geçici maddeleri yayımı tarihinde, diğer hükümleri ise 1 Ocak 2005'te yürürlüğe girecek. '' 6 SIFIR ATILMIŞ BÜTÇE OLACAK'' Tasarının kabul edilmesinin ardından bir teşekkür konuşması yapan Devlet Bakanı Ali Babacan, 2005 yılından itibaren kamu maliyesinin daha şeffaf bir yapıya kavuşacağını söyledi. Kabul edilen düzenleme ile 3 yıllık bütçe kavramının getirildiğini kaydeden Babacan, ''Gelecek yıl, inşallah 3 yıllık bir bütçe tasarısını Meclis'e sunacağız. Bu bütçe, aynı zamanda 6 sıfır atılmış bir bütçe olacak. Bundan sonraki bütçeler 3 yıllık ve 6 sıfır atılmış olacak'' dedi. Babacan, ''ekonomi yönetiminin kabul edilen yasa ile önemli bir dönüm noktasına ulaştığını'' sözlerine ekledi.