Jorga’nın Osmanlı Tarihi Türkçe'de

Hammer’dan sonra Osmanlı tarihçileri için vazgeçilmez bir kaynak olan Jorga’nın beş ciltlik eseri, Yeditepe Yayınları tarafından yayımlandı. Eserin yayını Osmanlı tarihçilerinden Prof. Dr. Kemal Beydilli ve Prof. Dr. Feridun Emecen’in kontrolünde gerçekleşti. Nilüfer Epçeli’nin Türkçeye çevirdiği eserle birlikte Türk tarihçiliğindeki büyük eksikliğin de giderildiği belirtiliyor.

Osmanlı tarihi ile ilgili kaynakların yetersizliği, cumhuriyetin ilk yıllarında anlaşılmış, çeşitli devlet kurumları birçok eseri Türkçeye çevirmişti. Ancak bu çeviri işi pek uzun ömürlü olmamış, daha sonraki yıllarda başta Türk Tarih Kurumu (TTK) olmak üzere bazı kurumlar, biraz da işin kolayına kaçarak sipariş usulüyle değil de kendilerine gelen eserleri basmakla yetinmişti. Jorga’nın Osmanlı Tarihi’nin sadece 5. cildi ilk kez Prof. Dr. Bekir Sıtkı Baykal tarafından Türkçeye kazandırılmış; ancak Baykal’ın ömrü yetmediği için çevirinin devamı gelmemişti. TTK diğer ciltleri de Türkçeye kazandırmak için girişimlerde bulunduysa da bu proje bir türlü hayata geçirilememişti.

Osmanlı tarihiyle ilgili ilk önemli eseri, 1827 ile 1835 yılları arasında Joseph Freiherr von Hammer-Purgstall kaleme almıştı. Hammer’in 10 ciltlik Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (Geschichte des Osmanischen Reiches) isimli kitabı yayınlandıktan kısa bir süre sonra Fransızcaya çevrildi. Mehmed Atâ Bey, 20. yüzyılın başlarında Fransızca çeviriden yararlanarak Hammer’in Osmanlı Tarihi’nin Türkçe tercümesini yaptı. Hammer’den sonra 1840’ta ikinci büyük Osmanlı Tarihi’ni yazan Wilhelm Zinkeisen’in 7 ciltlik Avrupa’da Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (Geschichte des Osmanischen Reiches in Europa) isimli devasa eseri de hâlâ Türkçe olarak yayımlanamadı. Yeditepe Yayınları’nın Jorga’dan sonra bu diziyi de basacağı belirtiliyor.

Halil İnalcık: Nicolea Jorga, ciddi bir tarihçi

Jorga’nın Osmanlı tarihinin Türkçe baskısına önsöz yazan Osmanlı tarihçiliğinin en önemli ismi Prof. Dr. Halil İnalcık, bu kitabın Türkçeye kazandırılmasının çok önemli olduğunu söylüyor. Jorga’nın eserlerinin dünyanın çeşitli dillerine çevrildiğini belirten İnalcık, “Jorga’nın Osmanlı Tarihi, önyargılardan oldukça kurtulmuş, belgelerin tanıklığına öncelik veren ciddi bir tarihçinin eseridir. Jorga’ya göre Osmanlı tarihi, ‘dünya tarihinin parlak bir bölümü’nü temsil eder. Jorga’nın şimdiye dek kullanılmamış kaynaklara dayanan Osmanlı tarihinin orijinalliği, Türkiye’de erkenden takdir edilmiş, ancak Türkçeye çevrilmesi gecikmiştir.” şeklinde konuşuyor.

Osmanlı’nın üçüncü devasa tarihini, Romanya’nın akademi ve siyaset hayatında, akademi başkanı, meclis başkanı ve başbakan olarak önemli rol oynayan Nicolea Jorga (Iorga) kaleme aldı. Jorga’nın, 1908 ile 1913 yılları arasında yayınlanan 5 ciltlik Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (Geschichte des Osmanischen Reiches), Avrupa’daki Türklerin izini sürdü.

Nicolea Jorga’nın 5 ciltlik ve Johann Wilhelm Zinkeisen’in 7 ciltlik Osmanlı Tarihi’nin Türkçeye çevrilmemesini büyük bir eksiklik olarak gören Dr. Erhan Afyoncu, “Bu eser, Osmanlı tarihinin yalnızca Türk kaynakları kullanılarak yazılamayacağını bir kez daha gösterdi.” diyor ve ekliyor: “Jorga’nın kullandıkları kaynaklarda, ulaşmayı bırakın, adını bile bilmediğimiz isimler var. Yıllardır hocalarım ve meslektaşlarım Jorga tarihinin çevrilmemesinin büyük eksiklik olduğunu, ancak mevcut şartlarda da yayınlanmasının bir hayal olduğunu söylüyorlardı. Şimdi bu hayal gerçekleşti.”

Haber: Abdullah Kılıç
Kaynak: www.zaman.com.tr